Hatay dövləti

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Hatay (dəqiqləşdirmə).


Hatay dövləti (Ərəbcə : لواء الإسكندرونة Lva 'Alaskandarune — İskəndərin Tugayı) hal-hazırda Türkiyə Respublikasına bağlı Hatay bölgəsində 7 sentyabr 1938 ilə 23 iyul 1939 tarixləri arasında qurulan dövlətdir. 23 iyul 1939 günü Türkiyə Respublikasına daxil olmuşdur.

Dövlət
Hatay dövləti
دولة هتاي
État du Hatay
Bayraq
Bayraq
İstiqlal Marşı
 →
Paytaxt Antakya
Dilləri türk dili, fransız dili, ərəb dili
Rəsmi dilləri türkcə, ərəbcə
Dövlət dini İslam
Valyuta Türk lirəsi, Suriya funtu
Ərazisi 4.700 km²
Əhalisi 234.379 (1939)
İdarəetmə forması Respublika
Dövlət başçıları
Prezident
 •  Tayfur Sökmen
Baş nazir
 •  Əbdürrəhman Mələk
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hatayın tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hatay tarix boyu bir çox sivilizasiyaya ev sahibliyi etmiş və strateji mövqeyinə görə həmişə maraq bölgəsi olmuşdur. Hetlərdən farslara, Romalılardan Bizanslılara qədər bir çox sivilizasiyalar bölgədə hökm sürmüşdür. 16-cı əsrdə Osmanlı İmperatorluğunun hakimiyyəti altına keçən Hatay 1918-ci ildə Mudros barışıq müqaviləsi ilə fransızlar tərəfindən işğal edildi.[1]

Türk xalqı Fransanın işğalı altında olan Hatayda müstəqillik mübarizəsini davam etdirdi. Bu mübarizəyə Hatay Türkçü Cəmiyyəti və Tayfur Sökmen kimi liderlər öncülük etmişlər.[2]

1937-ci ildə Millətlər Cəmiyyətinin qərarı ilə Hatay xüsusi status aldı və Hatay Dövləti yaradıldı. 2 sentyabr 1938-ci ildə Hatay Millət Məclisinin qəbul etdiyi qərarla müstəqillik elan edildi. Dövlətin ilk prezidenti Tayfur Sökmen, baş naziri isə Əbdürrəhman Mələk olub.[3]

Hatay Dövlətinin Siyasi və İctimai Quruluşu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hatay Dövlətinin əhalisi türk, ərəb, erməni və kürd kimi müxtəlif etnik qruplardan ibarət idi. Dövlətin rəsmi dilləri türk və ərəb dilləri idi. Hatay Milli Məclisində 40 yer var idi və bu yerlərin 22-si türklər, 18-i isə ərəblər üçün ayrılmışdı.[4]

Hatay Dövlətinin İqtisadiyyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hatay dövlətinin iqtisadiyyatı əkinçilik və heyvandarlığa əsaslanırdı. Əsas kənd təsərrüfatı məhsulları pambıq, buğda, arpa və zeytun olub. Heyvandarlıqda mal-qara və qoyunçuluq geniş yayılmışdı.[5]

Hatayın Türkiyəyə qoşulması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1939-cu il iyunun 29-da Hatay Milli Məclisi Türkiyənin tərkibinə daxil olmaq qərarına gəldi. Bu qərar 7 iyul 1939-cu ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən təsdiq edilmişdir. Beləliklə, Hatay Türkiyə Cümhuriyyətinin 63-cü şəhəri oldu.[6]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Mustafa Akdağ. (2000). Hatay'ın Kurtuluş Mücadelesi. səh. 15
  2. ↑ Tayfur Sökmen. (1968). Hatay Hatıraları. səh. 20
  3. ↑ Ali Göksel . Hatay'ın Türkiye'ye Katılması.(2009) səh. 50
  4. ↑ Saim Kırlı. (2013). Hatay Devleti'nde Siyasi Partiler ve Seçimler. səh. 120
  5. ↑ İlhan Tekeli. (1987). Hatay'ın Ekonomisi. səh. 80
  6. ↑ Haydar Ünlü. (2004). Hatay'ın Türkiye'ye Katılma Süreci. səh. 150