Toxum səpilməmişdən şumun sulanmasına “arat eləmək” deyirik. Arat və araq sözlərinin kökü eynidir, “su” (süzmək, hopmaq) anlamı ilə bağlıdır
Çox adam fars mənşəli hesab edir, Radlova görə, ərəbcədir və “hirsli” deməkdir. Kür isə “dəli”dir. Çay adları üçün yarayan sözlərdir
Radlov yazır ki, ar sözü “əks tərəf” deməkdir. Belədirsə, onda arğac (ərişin əksinə olan), arxac (dağın zirvəsinin əksi), arxa (ön tərəfin əksi) sözlə
Dəyirmanda daşın ətrafına yığılmış un tozuna ard unu deyilir. Ard, farsca “un” deməkdir. Deməli, ard unu birləşməsi iki sinonimin yanaşı işlədilməsi s
“Təmizləmək” mənasında ar feili olub. “Aydan arı, sudan duru” deyimindəki arı (təmiz) sözü həmin feildən düzəlib
lat. arealis – ərazi, meydan
yun. arena – qum
lat. argentum – gümüş
yun. argillos – gil + yun. lithos – daş
Kilim, gəbə və s. toxunanda hündür qalxan iplər əriş, eninə gedən isə arğac adlanır. Mənbələrdə arğa feili var və rus dilinə “ткать, плести поперек” k
Dilimizdə ar feili olub və “yorulmaq” mənasında işlədilib (Əbu Həyyanda (1256-1344) armaq feili var və “yorulmaq” mənasını verir
Əvvəllər ayrıq kimi olub. Ayırmaq feilindən əmələ gəlib. Arx, “böyük çaydan ayrılmış qol” deməkdir. Arxdan ayrılan daha kiçik qol isə qac adlanır
“Arxalı köpək qurd basar deyimi” var. Qaynaqlarda arxa sözünün bir mənası “защитник” kimi açıqlanıb. Arxayın kəlməsi də həmin sözdən törəyib
Radlov bu sözü “ər qardaş” kimi açıqlayıb. Əslində, məna “bir-birinə arxa olan” kimi başa düşülə bilər
Paltar növüdür və arxa (dal) sözündən əmələ gəlib. “Arxaya geyilən” (çiyinə salınan) mənasını verir. Sözün başqa mənasıda var və rus dilindəki “чересс
Sözün kökü arxa kəlməsidir (“müdafiəçi” deməkdir), arxayın “müdafiəçisi olan” mənasını əks etdirir. Arxaç sözü də bununla bağlıdır: “gündən müdafiə ol
yun. archaios – başlanğıc
yun. archi – əsas, baş + yun. pelagos – dəniz
Ərəbcədir, “bal” deməkdir. Bizdə bu həşaratın adına “balqurdu” deyiblər.
“Sancaq” anlamında qeydə alınıb. Tikmək məhz “sancmaq” demək olub.
Salyanda kənd adıdır. Belə bir yozumu var: köç yol gedərkən gecə ay batır, ətraf qaranlığa qərq olur
Arımaq feilindən əmələ gəlib. “Təmiz” mənasında işlədilən arı sözü də buradandır (ad-feil omonimdir)
Bu quş “göy ağacdələn” də adlanır. Arıları məhv etdiyi üçün “arıquşu” adlanıb. Bəzi dialektlərdə arıqıran kimi də işlədilir
Qədim dövrlərdə Qərbi Asiya dövlətlərinin ərazilərində qohum dillərdə danışan insanlar yaşayırdı. Bunlar babillilər, assuriyalılar, arameylər, yəhudil
Arkı (en) və tərki (uzun) sözlərindən əmələ gəlib, “xaç” (крестовина) deməkdir. İndi işlədilmir. (Bəşir Əhmədov
fr. arcose
yun. arktikos – şimal
Farscadır (əsli: arman), “istəmək” deməkdir. Bu sözün amranmaq (sevmək, xoşlamaq) variantı da var. (Bəşir Əhmədov
Tüfəngdə və s. nişan almaq üçün çıxıntıdır. Formaca arpa dənəsinə (kiçiyinə) bənzədiyi üçün belə adlandırılıb
Ars sözümüz olub və “güclü” mənasında işlənib. Arslan da həmin söz əsasında yaranıb. Arsaq türk tayfalarında birinin adıdır və güclülər, “igidlər” an
Qırğız dilində ətin sümükdən tez ayrılan hissəsi arsa adlanır. Arsala da buradandır. Sözün əsli arsı kimi olub və aş (yeməli yer) sözü ilə bağlıdır
lat. arsen + yun. pyr – od
Arsıl ayı (arsayı) variantı da mövcud olub. Alimlər arslan sözünü “güclü ilan” kimi şərh edirlər (canavara “qurd” deyilən yerdə, əlbəttə, şirə də “ila
Fars mənşəlidir, 0,71 metrə bərabər uzunluq ölçü vahididir. Arşın müxtəlif ölçülərdə olub, ona görə də öz arşını ilə ölçmək ifadəsi yaranıb
lat. artefactum < arte – süni + lat. factus – düzəldilmiş
Bir mənası rusca “лучший” deməkdir. “Sən kimdən artıqsan” cümləsi “sən kimdən üstünsən, yaxşısan?” kimi başa düşülür
Artmaq feilindən əmələ gəlib, əsli artur (увеличивать) kimi olub. İndiki –ır şəkilçisi –dır4 şəkilçisindən törəmədir, hazırda sinonim kimi işlədilir (
Taranı çıxdıqdan sonra şeyin təmiz, xalis çəkisinə “arva”deyilir. Bu sözün əsli aruğa kimi olub. Arı isə “təmiz” deməkdir (“aydan arı, sudan duru” dey
Bunu alınma övrət sözü ilə bağlayırıq, amma dilimizdə “doğmaq” mənasını verən ur feili olub. Həmin kəlmədən urkaçı sözü də əmələ gəlib və “dişi”, “doğ
Farscadır, sinonimlər birləşməsidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Latın sözüdür, hərfi mənası “sürüşmək”, “dağılmaq”, “yıxılmaq” deməkdir. Bu, onunla bağlıdır ki, asfaltdan sement kimi istifadə olunub və divarın uçma
Ərəbcə üsyan sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə sad ilə yazıldıqda ismət sözü ilə qohum olur, se ilə yazılanda “günahkar” anlamını əks etdirir
Türk sözüdür, Qızıl Arslan, Alp Arslan (igid Aslan), Qara Aslan (güclü, dözümlü Aslan) adları tarixdə çox işlədilib
“Hündürdən sallanmaq” deməkdir. Qazan asmaq o deməkdir ki, qabaqlar qazanı hündürdən asıblar. (Bəşir Əhmədov
lat. assimilatio – uyğunlaşdırma, oxşatma
Farsca ahəstə sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars mənşəlidir, “həyətə giriş qapısı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Paltonun astarı deyirik. Astar xalis türk sözüdür və alt, alçaq, aşağı sözləri ilə eyni kökə malikdir
yun. asthenes – zəif + yun. sphaira – kürə