Niyə doğum günü yox, ad günü? Türk aləmində kişi igidlik göstərdikdən, yəni doğum günündən çox sonra ona ad verilirmiş
Bu sözün sinonimi ara kəlməsidir (Adalar dənizi ilə yanaşı, Aralıq dənizi də işlədilir). Zənn edirəm ki, hər iki söz eyni olub, sonra mənalarında müəy
Ada feilimiz olub və 2 mənada işlədilib: 1. Ad vermək. 2. Ad eləmək. Adaxlı 2-ci məna ilə bağlıdır, “oğlanla qızı bir-birinə ad eləmək” (nişanlamaq)
Törəmə kökü ada(maq) feilidir, addım sözü ilə eyni kökə malikdir. İlk kök ay (getmək) kəlməsidir, y və d əvəzlənməsi təbii haldır (quyu əvəzinə, quduq
Türkmən dilində ad-a-maq feili “ad eləmək”, “niyyət eləmək” anlamında işlədilir. Adaq ismi həmin feildən düzəlib və “ad eləmək” mənasını əks etdirir
Bax: adəm.
Adam sözü “Adəm” deməkdir, -yana isə farsca -anə (-yanə) şəkilçisinin dəyişmiş formasıdır (şairanə..
lat. adaptatio – uyğunlaşma
Bu söz ad və daş hissələrindən ibarətdir; daş hissəsi əş kimi olub, “birgəlik, oxşarlıq” bildirib. Adaş “adı bir olan” deməkdir
Qədimdə bizim “və” mənasında (bu, ərəbcədir) işlədilən ma bağlayıcımız olub. Adbaad sözündəki ba həmin ma-nın dəyişmiş formasıdır (az-maz sözündə özün
Sözün əsli orda-burda kimi olub, sonra dəyişib.
Dialektlərdə addamaq feili və addama ismi var. Birinci, suya daş qoyub ayağı üstünə basmaqla o biri taya keçmək deməkdir; ikinci “nərdivan” mənasında
Əsli ad-la-ma-c kimi olub. Addım (adaq, ayaq) sözü ilə qohumdur. Mənası “arxda keçid yeri” deməkdir
Mənbələrdə ad (ay, ad) sözləri rus dilindəki “шагать”mənasında verilib. Belə məlum olur ki, ayaq və addım sözlərinin kökü feildir
Yunanca aden (vəzi) və oma (şişmə) sözlərindən törəyib.
Qədim yəhudi dilində “insan” deməkdir. Bizə ərəb dilindən keçib. Türk aləmində kişi sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov
İlk peyğəmbərdən (Adəm) başlayaraq indiyə qədər (xatəm “sonuncu” deməkdir, görünür, xətm, xitam sözləri ilə qohumdur) olan, yəni “ilk peyğəmbərdən son
Ərəb sözüdür, vərdiş sözünün sinonimidir. Mənası “alışmaq, uyğunlaşmaq” deməkdir, bizdə (türk aləmində) öyrənik sözündən istifadə olunub
Bu, ərəb mənşəlidir, ədat yerində işlədilir və a saiti uzun tələffüz olunur. Hərfi mənası “əsla” deməkdir (“onunla adı işin olmasın” cümləsi el arasın
Həftənin IV gününə (cümə axşamına) qabaqlar “adına” demişik, fars sözüdür. Poeziyada çox işlədilib: Rəbiəl - axirdə adına günü, / Şamidan eylədi həm
türk. – alçaq dağlıq ərazi
yun. adiabatos – bağlı, keçirməyən
Ərəb mənşəlidir, əmirəlbəhr (dəniz əmiri) mənasını əks etdirib. İndi yüksək rütbədir. (Bəşir Əhmədov
lat. advectio – aparılma, çatdırılma
ing. advertorial < advertisement – reklam + ing. editorial – redaksiya məqaləsi
yun. aero – hava
yun. aero – hava + yun. logos – elm
yun. aero – hava + yun. nomos – qanun
yun. aer – hava + yun. sole – cisim
Üfüq sözü ilə qohumdur, ərəb mənşəlidir.
yun. apo – uzaqlıq + yun. Helios – Günəş
Farsca afəridən (yaratmaq) məsdəri ilə qohumdur.
Yunan mənşəlidir, müdriklik allahının adı olub.
Ərəbcə afiyət (sağlam, saf) və din sözlərindən əmələ gəlib: “dinin saflığı yolunda çalışan” deməkdir
Yunancadır, gözəllik allahının adıdır.
Farscadır, tab “isti” deməkdir. Yay fəslinin adı tabistandır (isti məkan). Aftab “günəş” “günəş üzlü (gözəl, parlaq)” deməkdir
Farsca agahanidən (məlumatlandırmaq) məsdəri ilə qohumdur.
Rəng bildirən bu sözün başqa dillərdəki qarşılığı “parıltı” (блеск) mənasını əks etdirir. Məsələn, rus dilindəki белый kəlməsi tarixi baxımdan qədim h
Üzünə ağ olmaq, ağ yalan kimi ifadələrdə ağ sözü “yuxarı” anlamını əks etdirir: ağ eləmək “normadan yuxarı qalxmaq”dır
“Üzünə ağ olur” deyirik. Alimlər buradakı ağ(aq) sözünü ərəb mənşəli hesab edirlər. Söz, əslində, türk mənşəlidir
“Hündür”, “yuxarı” deməkdir. Bəzi türk dillərində əkə, yekə şəklində işlədilir.
“Ağa olmağa layiq övlad” deməkdir.
Dilimizdə bircə səsdən ibarət olan və “bitki” mənasını verən ı sözü olub. Onun da əsasında ığac (ağac, yığac) kəlməsi yaranıb
Ağac və dəlmək sözlərindən əmələ gəlib. Bu quş ağac koğuşlarını dimdikləyir (dəlir) və oradakı cücülərlə qidalanır
Ağac məlumdur; -lıq omonim şəkilçidir, onun bir mənası qabaqlar, rusca “изобильно” mənasını verən müstəqil sözlə bağlı olub (bəzi türk dillərində lığa
Ağa “böyük” deməkdir. Ağadadaş “böyük dadaşdır”(həm ad kimi işlədilir, həm də kiçiklərin böyüklərə müraciət formasıdır)
İki yozumu var: 1. “Ağaya layiq olan mal”. 2. “Mənim ağam Əlidir”.
Fars izafətinin qəlibi üzrə “Məhəmməd ağa” mənasında Ağayi-Məhəmməd Ağaməhəmmədə çevrilib. (Bəşir Əhmədov
Ağa və Məhəmməd sözlərindən əmələ gəlib, sonra sadələşib. Ağa öz sözümüzdür, Məhəmməd isə ərəbcədir. (Bəşir Əhmədov
“Ağanın nəzərində saxlanılan” deməkdir. Ağa bizim sözdür, nəzər isə ərəb mənşəlidir.