is. zool. Alacəhrə. Gəlib ütəlgətək düşələr tora; Yolub tüklərini basdıraq qora. H.K.Sanılı
“Ütmək”dən f.is
f. Qızğın dəmirlə və ya oda tutaraq üzdən yandırmaq, qarsalamaq, oda vermək (tükü, qabığı və s.-ni). Kəsilmiş toyuğu ütmək
is. Paltar, parça və s. ütüləmək üçün işlədilən, kömür və ya elektriklə qızdırılan dəmir alət. Elektrik ütüsü
sif. Üzdən yanmış, azacıq yanmış, ütülmüş, yaxud yolunmuş. Qulu dolu ağzını çöndərib, ütük qaşlarını qovzuyub … nə deyəcək idisə, beş-altı yerdən onun
“Ütüləmək”dən f.is
f. Qızğın ütü ilə hamarlamaq, ütü çəkmək. [Pəri] geri sürüşmüş qara kəlağayısını qabağa çəkib, paltar ütüləməklə məşğul oldu
“Ütülənmək”dən f.is
məch. Ütü ilə hamarlanmaq, ütü çəkilmək
f.sif. Ütü çəkilmiş, ütü ilə hamarlanmış. [Pəri] təzə yuyulub ütülənmiş məhrəbanı yerindən asdı. Ə.Vəliyev
“Ütülmək”dən f.is
məch. Qızğın dəmirlə və ya oda tutaraq üzdən yandırılmaq (tük, qabıq və s.). // Qarsaqlanmaq, azacıq yanmaq
f.sif. Tükləri yandırılıb təmizlənmiş. [Xuduş] əlinə də bir ütülmüş toyuq götürmüşdü. Ə.Sadıq
sif. Ütü çəkilmiş, ütülənmiş. Daxiliyyə naziri ütülü ağ dəsmalını çıxarıb boyunboğazından sel kimi axan təri sildi
sif. Ütü çəkilməmiş, ütülənməmiş. Baxışın geyim-keçimdə səliqəli olduğunu Qaçay bilirdi. Ütüsüz şalvar geyinməzdi
bot. bax quşarmudu. Üvəz soyuğadavamlı bitkidir
“Üyüdülmək”dən f.is. [Ağabəyim] çörəyin bişirildiyini bilirdi, ancaq buğdanın bitməsini və dəyirmanda üyüdülməsini bilmirdi
məch. Dəyirmanda una çevrilmək (buğda, arpa və s.); çəkilmək. [Murad] üyüdülməyə toplanan taxıl bitdiyindən motoru yatırıb dışarı çıxdı
“Üyüşmək”dən f.is
bax uyuşmaq 1-ci mənada. [Xan] tonqal başında uzun müddət qımıldanmadan oturmaqdan üyütmüş (f.sif.) ayaqlarında bir gizilti, bədəninin hər yerində sız
“Üyütmək”dən f.is
f. 1. Dəyirmanda buğda, arpa və s.-ni una çevirmək; çəkmək. Buğda (arpa) üyütmək. – Cəfər tayları içəri qoydu, az keçmədən dəni üyütməyə başladı
is. 1. İnsan başının qabaq hissəsi; surət, sifət, çöhrə, sima. Üzünün ifadəsi. Qəşəng üz. – Mərcan bəy diqqətlə Kərbəlayı Qubadın üzünə baxır
is. Sifət, üz. [Nəbi:] Yazığın üzgözü, hər yeri qandır; Huşunu itirib, halı yamandır. S.Rüstəm. [Səlim] üz-gözünə, pərakəndə saçlarına çırpılan suyu,
bax üzbəüz. Oturub üz-üzə üç nəfər çoban; Yanıq Əjdər, Qara Qurban, gənc Osman. H.K.Sanılı. Vaxt olur, üz-üzə də; Əyləşir iki düşmən
1. zərf Üz-üzə, qabaq-qabağa, qarşı-qarşıya. Üzbəüz oturmaq. – [Cavad:] Ana, mənim gözüm axunddan su içməyir, əvvəl deyirdi ki, qız ilə gərək üzbəüz d
zərf 1. Zahirən, zahirdə. Əzizim, qəlbi nara; Tutuşdu qəlbi nara; Üzdə dost deyənlərin; Get, öyrən, qəlbin ara
zərf 1. Az dərinlikdə, dayaz. Üzdən belləmək. 2. məc. Səthi, dərindən olmayaraq. Əsərlə üzdən tanış olmaq
“Üzdürmək”dən f.is
icb. Üzməsinə səbəb və ya vasitə olmaq, üzməyə məcbur etmək. Çayda Əmiraslan soyunub atı mindi və suyun dərinliyinə salıb bir neçə dəfə üzdürdü
is. etnoqr. Təzəgəlinin öz ərinin qohumları ilə ilk görüşü
sif. İkiüzlü, riyakar; yaltaq. Üzəgülən adam. // İs. mənasında. Üzəgülənin biridir
1. bax üzgüçü. 2. sif. Suyun üzərində hərəkət edən; üzücü. Üzən nasos stansiyası. Üzən elektrik stansiyası
is. Süvarinin ayağını dirəməsi üçün yəhərin iki tərəfindən asılı altı düz dəmir halqalardan hər biri
(adətən üzərinə, üzərində, üzərindən şəklində işlənir) bax üst. Kitabı stolun üzərinə qoymaq. Məsuliyyəti üzərinə götürmək
is. 1. bot. Çılpaq gövdəsi, ensiz yarpaqları olan çoxillik kol bitkisi. 2. Həmin bitkinin quru gövdəsi, yarpaqları və ya toxumu (keçmişdə yandırılaraq
is. Balıq və dəniz heyvanlarının hərəkət üzvü. Delfinin bel üzgəci. – Başqa heyvanlarda olan qabaq və dal ayaqlara müvafiq olaraq balıqlarda döş və qa
bax tərəfgirlik. □ Üzgörənlik etmək – tərəf saxlamaq. [Çingiz:] Nəbi lələ, burada üzgörənlik etdin ha! S
sif. və zərf dan. Aşkar, bəlli, açıq, açıqdan-açığa, açıq-aşkar. Üzgörə ədavət. Üzgörə düşmənçilik etmək
is. etnoqr. Təzəbəyin ilk dəfə təzəgəlinlə görüşərkən ona verdiyi hədiyyə. Gəlin ayağını bəyin ayağının üstə qoyduqda bəy də başa düşərdi ki, gəlin on
bax üzəçıxdı, üzəçıxma
is. Suda üzməyi bacaran adam, üzən adam; üzən, üzücü. Üzgüçü bir əlilə [uşağı] qucaqlayıb, o biri əlilə sahilə doğru üzməyə başladı
is. Suda üzmə, suyun üzərində və ya altında hərəkət etmə, üzmə. Sualtı üzgüçülük
sif. Taqətsiz, yorğun, üzülmüş, əldən düşmüş, zəif, üzük. Heç demirsən, qul Abbasın üzgündür; Qəm başından tutar, dərd ayağından
“Üzgünləşmək”dən f.is
f. Üzgün hala gəlmək, taqətdən düşmək, yorulmaq, üzülmək, əldən düşmək, zəifləmək
is. Taqətsizlik, yorğunluq, zəiflik, əldən düşmə. …Birdən Səməd bədənində zəiflik, üzgünlük hiss etdi
“Üzləmək”dən f.is