CƏVAHİR

Cəvahir Allahverdi qızı İsgəndərova (3 mart 1914, Tiflis – 4 oktyabr 2003, Bakı) — Azərbaycanın teatr aktrisası, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1954). == Həyatı == Cəvahir İsgəndərova 3 mart 1914-cü ildə Tiflisdə anadan olub. O, Gənc Tamaşaçılar Teatrının yaradıcılarından olmuşdur. Bakıda qız məktəbində təhsil alan Cəvahir İsgəndərova kiçik yaşlarından dram dərnəyinin üzvü olmuşdur. 1927-ci ildə oynanılan Lətif Kərimlinin "Fırtına" əsərinin tamaşasında Anna rolunu ifa etmişdir. Elə həmin gündən onun karyerası Gənc Tamaşaçılar Teatrı ilə bağlı olmuşdur. Azərbaycan SSR xalq artisti, aktyor Əliağa Ağayevin həyat yoldaşı olmuşdur. Cəvahir İsgəndərova 4 oktyabr 2003-cü ildə Bakıda vəfat edib.

Azərbaycan Respublikasının Milli Ləl-Cəvahirat Fondu — Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 16 iyul tarixli 50 nömrəli fərmanına əsasən qymətli metalların, daş-qaşların və onlardan hazirlanmış məmulatın və digər əşyaların qəbulu, saxlanılması və uçotu üçün yaradılmışdır. Azərbaycan Prezidentinin 1992-ci il 21 iyul tarixli sərəncamı ilə İskəndərov İsfəndiyar İskəndər oğlu Milli Ləl-Cəvahirat Fondu direktoru təyin edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 2 sentyabr tarixli 159 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasının Milli Ləl-Cavahirat Fondu haqqıda Əsasnamədə" də Fondun respublika büdcəsi hesabına fəaliyyət göstərməsi, respublika Prezidentinə tabe olması və hesabat verməsi, habelə öz vəsaitinin qorunmasının təmin edilməsi, qiymətli metalların, daş-qaşların və tərkibində bunlar olan məhsulların hasilatına, istehsalına və istifadə olunmasına, uçotuna və saxlanılmasına nəzarət etmə, qiymətli daşların çeşidlənməsi, qiymətləndirilməsi, emal edilməsi, daş-qaşı və qiymətli metalların ekspertizadan keçirilməsi, qiymət qoyulması, o cümlədən əyyarlama və damğalama kimi vəzifələrin həyata keçirilməsi barədə müddəalarla yanaşı Fondun təsərrüfat müqavilələri əsasında xidmətlər göstərməsi kimi müddəa da nəzərdə tutulmuşdur. Milli Ləl-Cəvahirat Fondu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 20 avqust 1998-ci il 759 nömrəli fərmanı ilə ləğv edilib.

Cavahirli — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Göytəpə kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Kiçik Qafqaz dağlarının ətəyində yerləşir. Kənd 1994-cü il aprelin 25-də Ermənistan Ordusu tərəfindən işğal olunmuşdur. Kənd 20 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatları nəticəsində Azərbaycana qaytarılıb. == Toponomiyası == Yaşayış məntəqəsinin adı Qarabağ xanı İbrahimxəlil xanın arvadı Cavahir xanımın adı ilə bağlıdır. "Cavahirli kəndinin əhalisi hələ xanlıqlar dövründə Cəfərbəy adlı birisinə mənsub olmuşdur. Qarabağ xanlığı Rusiyaya birləşdiriləndən sonra çar hökuməti orqanları həmin ailələri Qarabağ xanı İbrahim xanın arvadı Cavahir xanıma bağışlamış və bundan sonra onlar "Cavahirxanımlı – tərəkəmə" adlanmışlar. Sonralar həmin maldar (tərəkəmə) ailələr məskunlaşaraq daimi yaşayış məntəqəsi yaratdıqda kənd sadəcə olaraq Cavahirli adlanmışdır. T. Əhmədov Cavahirli toponimini bəy, xan və mülkədar adlarından yaranmış və sonralar etnonim səciyyə kəsb etmiş adlar qrupuna daxil edir: "…Zərdab rayonundakı Əlibəyli kəndinin XIX əsrin ortalarında 11 evdən ibarət sahibkar kəndi kimi qeyd olunması, Ağdamdakı Cavahirli (keçmiş Cavahir Xanımlı (Üçüncü Tərəkəmə) kəndinin Azərbaycanın Rusiyaya ilhaq edilməsindən sonra Qarabağ xanı İbrahim xanın arvadı Cavahir xanıma bağışlanması kimi faktlar göstərir ki, bu qrupa daxil olan adlar bəy, xan və mülkədar adlarından yaranmış və sonralar etnonim səciyyə kəsb etmişlər". Cavahir (Cəvahir kimi də yazırlar) ərəb mənşəli sözdür.

Cəvahirləl Nehru (hindicə: जवाहरलाल नेहरू, 14 noyabr 1889[…], Allahabad, Britaniya Hindistanı – 27 may 1964[…], Yeni Dehli, Hindistan[…]) — görkəmli hind siyasi xadimi, Hindistanın müstəqilliyi uğrunda hərəkatın və Hindistan Milli Konqresinin rəhbərlərindən biri, Hindistan Respublikasının ilk baş naziri (1947–1964). Nehru həm də Tərəfsizlər hərəkatının liderlərindən olmuşdur. O, Hindistanın sonrakı baş nazirlərindən İndira Qandinin atası və Raciv Qandinin babası idi. == Mənbə == Jawaharlal Nehru (Edited by S. Gopal and Uma Iyengar) (July 2003) The Essential Writings of Jawaharlal Nehru Oxford University Press ISBN 0-19-565324-6 Jawaharlal Nehru by M. Chalapathi Rau. [New Delhi] Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India [1973] Jawaharlal Nehru: Life and work by M. Chalapathi Rau, National Book Club (January 1, 1966) Nehru: The Invention of India by Shashi Tharoor (November 2003) Arcade Books ISBN 1–55970-697-X Nehru: A Political Biography by Michael Brecher (1959). London:Oxford University Press.

Cəvahirnameyi-Lənkəran - Talış xanlığının iqtisadi, coğrafi və tarixi həyatından bəhs edən, həmçinin ərazinin Rusiya tərəfindən zəbt olunması məsələsinə toxunan əsərlərdən biridir. Əsər Seyidəli Kazım bəy oğluna məxsusdur. Bu əsər cəmi 43 vərəqdən ibarət olub,1869-cu ildə fars dilində yazılmışdır. Əsər müqəddimə, altı fəsil və son sözdən ibarətdir. Əsərin müqəddiməsi onun yazılma məqsədini aydınlaşdırır. Əsərin birinci fəslində müəllif Lənkəran sözünü, ikinci fəslində isə sözün mənşəyini izah etməyə çalışır. "Cəvahirnameyi-Lənkəran"ın üçüncü fəsli Lənkəran xanlığının sərhədlərinə və təbii sərvətlərinə həsr edilmişdir. Dördüncü fəsildə Lənkəran xanlığının iqlimindən bəhs olunur. Əsərin beşinci fəsli ərazidə yaşamış bir sıra müqəddəs adamların həyatından və məqbərə abidələrindən bəhs edir. "Cəvahirnameyi-Lənkəran"ın altıncı fəsli Talış xanlığınının qısa tarixindən bəhs edir.

Cəvahirnamə — Məhəmməd ibn Mənşur tərəfindən yazılmış və adından da göründüyü kimi qiymətli daşlardan bəhs edən bu əsər Uzun Həsən və onun oğlu Sultan Xəlilə həsr olunmuşdur. Əsər iki fəsildən ibarətdir. Əsər sultanın mədh olunmasıyla başlayır. Əsərin 1-ci hissəsi 20 babdan, ikinci hissəsi yeddi babdan ibarətdir. Həmin bablarda qiymətli metal və daşlar haqqında məlumat verilir. Əsər hicri-şəmsi tarixi ilə 1335-ci ildə İranda çap olunmuşdur. Əlyazma nüsxəsi şərq istehsalı olan qəhvəyi rəngli nazik kağıza yazılmışdır. Əsərin xətti nəsxdir. Başlıq və yarımbaşlıqlar qırmızı mürəkkəblə işarələnmişdir. Əsərin 1b vərəqində bir dənə kvadrat şəklində möhür basılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının Milli Ləl-Cəvahirat Fondu — Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 16 iyul tarixli 50 nömrəli fərmanına əsasən qymətli metalların, daş-qaşların və onlardan hazirlanmış məmulatın və digər əşyaların qəbulu, saxlanılması və uçotu üçün yaradılmışdır. Azərbaycan Prezidentinin 1992-ci il 21 iyul tarixli sərəncamı ilə İskəndərov İsfəndiyar İskəndər oğlu Milli Ləl-Cəvahirat Fondu direktoru təyin edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 2 sentyabr tarixli 159 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasının Milli Ləl-Cavahirat Fondu haqqıda Əsasnamədə" də Fondun respublika büdcəsi hesabına fəaliyyət göstərməsi, respublika Prezidentinə tabe olması və hesabat verməsi, habelə öz vəsaitinin qorunmasının təmin edilməsi, qiymətli metalların, daş-qaşların və tərkibində bunlar olan məhsulların hasilatına, istehsalına və istifadə olunmasına, uçotuna və saxlanılmasına nəzarət etmə, qiymətli daşların çeşidlənməsi, qiymətləndirilməsi, emal edilməsi, daş-qaşı və qiymətli metalların ekspertizadan keçirilməsi, qiymət qoyulması, o cümlədən əyyarlama və damğalama kimi vəzifələrin həyata keçirilməsi barədə müddəalarla yanaşı Fondun təsərrüfat müqavilələri əsasında xidmətlər göstərməsi kimi müddəa da nəzərdə tutulmuşdur. Milli Ləl-Cəvahirat Fondu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 20 avqust 1998-ci il 759 nömrəli fərmanı ilə ləğv edilib.

"Kitabu-cəvahirin-nəhv fi luğati-t-turk" (Türk dilinin qrammatika (sintaksis) cövhərləri kitabı) — Mahmud Kaşğarinin müəllifi olduğu əsərlərdən biri. Türk dili qrammatikası haqqında olan bu əsərin adı bizə məlum olsa da özü tapılmamışdır. Türkiyənin dilçi alimlərindən Besim Atalay "Divanü Lüğat-it-Türk"ün birinci cildində bu kitabın varlığı ilə bağlı dəlili aşağıdakı şəkildə göstərir: "Mahmud Qaşqarlının "Kitabu cəvahirin-nəhv fi luğati-t-turk" adında bir kitabı da olmuşdur. Müəllif özü "Divan"da bu haqda məlumat verir. Bununla yanaşı bu kitab hələ tapılmamışdır." UNESCO tərəfindən "Mahmud Kaşğari ili" elan olunan 2008-ci ildə Avrasiya Yazıçılar Birliyi kitabın tapılması üçün təşəbbüs göstərsə də əsər tapılmamışdır..

Məhəmməd Mehdi əl-Cəvahiri (1899, Nəcəf – 27 iyul 1997) — İraq Ədəbiyyatçılar Birliyinin ilk rəhbəri və Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqının ilk sədri. Məhəmməd Mehdi Əl Cəvahiri Nəcəf şəhərində 1899-cu ildə anadan olub. Oxuma və yazmağı Nəcəf kitabxanasında öyrənmiş və Krallıqda təşrifat nümayəndəsi təyin edilmişdir. Daha sonra orta məktəblərdə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Krallıqdakı rəsmi işindən qəzet çap etməyə başlayandan sonra istefa etmişdir. 1997-ci il 27 iyulda vəfat edib. 1930-cu ildə "Fərat", 1939-cu ildə "İnqilab", 1939-cu ildə "Ray Əl Am", Səbat", "Cihad" adlı qəzetləri nəşr etdirirdi. Eyni zamanda "Səbat", "Cihad" kimi nəşrlərin təsisçisi idi. İlk şeiri 1921-ci ildə çap olunmuşdur. İlk "Fərat" qəzetini çap etdirmişdi.

Cəvahirnamə — Məhəmməd ibn Mənşur tərəfindən yazılmış və adından da göründüyü kimi qiymətli daşlardan bəhs edən bu əsər Uzun Həsən və onun oğlu Sultan Xəlilə həsr olunmuşdur. Əsər iki fəsildən ibarətdir. Əsər sultanın mədh olunmasıyla başlayır. Əsərin 1-ci hissəsi 20 babdan, ikinci hissəsi yeddi babdan ibarətdir. Həmin bablarda qiymətli metal və daşlar haqqında məlumat verilir. Əsər hicri-şəmsi tarixi ilə 1335-ci ildə İranda çap olunmuşdur. Əlyazma nüsxəsi şərq istehsalı olan qəhvəyi rəngli nazik kağıza yazılmışdır. Əsərin xətti nəsxdir. Başlıq və yarımbaşlıqlar qırmızı mürəkkəblə işarələnmişdir. Əsərin 1b vərəqində bir dənə kvadrat şəklində möhür basılmışdır.

Məhəmməd Mehdi əl-Cəvahiri (1899, Nəcəf – 27 iyul 1997) — İraq Ədəbiyyatçılar Birliyinin ilk rəhbəri və Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqının ilk sədri. Məhəmməd Mehdi Əl Cəvahiri Nəcəf şəhərində 1899-cu ildə anadan olub. Oxuma və yazmağı Nəcəf kitabxanasında öyrənmiş və Krallıqda təşrifat nümayəndəsi təyin edilmişdir. Daha sonra orta məktəblərdə pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Krallıqdakı rəsmi işindən qəzet çap etməyə başlayandan sonra istefa etmişdir. 1997-ci il 27 iyulda vəfat edib. 1930-cu ildə "Fərat", 1939-cu ildə "İnqilab", 1939-cu ildə "Ray Əl Am", Səbat", "Cihad" adlı qəzetləri nəşr etdirirdi. Eyni zamanda "Səbat", "Cihad" kimi nəşrlərin təsisçisi idi. İlk şeiri 1921-ci ildə çap olunmuşdur. İlk "Fərat" qəzetini çap etdirmişdi.