QUTA

Quta hücum və ya İkinci Qut döyüşü — Birinci Dünya müharibəsi zamanı 1917-ci il fevral ayının 23-də Mesopotamiya cəbhəsində baş vermiş olandöyüşdür. Birinci Əl-Küt müharibəsində Osmanlı qüvvələri tərəfindən böyük bir məğlubiyyətə düçar edilən ingilislər bu döyüşdə Əl-Kütü ələ keçirməyə nail olmuşdurlar. 1916-cı ilin dekabr ayında baş vermiş olan müharibə, iki korpus halında döyüşən 50.000 nəfərdən ibarət Britaniya qüvvələrinin (əsasən Britaniya Hindistanından gətirilmiş olan qüvvələr) Bağdad istiqamətində hücumunun bir hissəsi idi. Frederik Stenli Maudun rəhbərliyi altında olan ingilis diviziyası şəhəri geri ala bilmiş, lakin Osmanlı qarnizonu şəhərdə qalmamışdır (Əl-Kütün birinci mühasirəsində İngilis diviziyasının başına gəldiyi kimi): Kazım Qarabəkir Dəclə çayı boyu ingilis donanması tərəfindən mütəmadi olaraq izlənilən təxminən 2500 əsgərdən ibarət olan Osmanlı ordusunu nizami bir formada geri çəkməyə nail olmuşdur. İngilislərin hücumu fevral ayın 27-də Kütdən təxminən 100 kilometr aralıda yerləşən Əziziyyədə dayanmışdır. Üç günlük ərzaq ehtiyatı yığıldıqdan sonra general Maudun rəhbərlik etdiyi ingilis ordusu Bağdad istiqamətində hücumuna davam etmişdir.

Qutab – nazik, aypara formalı yuxa içərisində göy, ət və ya baxça məhsulları içi olan qədim türk yeməyi. Qədim Azərbaycan, Türkiyə, Qaqauz mətbəxinə aid qutab daha sonra Qafqaz və yəhudi mətbəxinə daxil olub. Qutab Azərbaycan mətbəxinin simvollarındandır. Qutabın çox sayda növü vardır. == Qutab növləri == Göyərti qutabı (qatıqla). Yabanı göyərtidən qutab (qatıqla). Göyərti ilə kəsmik qutabı (narlı və ya zirincli). Qarın qutabı (narlı və ya zirincli). Balqabaq qutabı (narlı və ya zirincli). Kartof qutabı (narlı və ya zirincli).

Corat qutabı — Azərbaycan milli mətbəxinə aid yeməklərdən biri. == Hazırlanma qaydası == Ələnmiş una su və duz qatılıb xəmir yoğrulur. 40 qramlıq kündələr hazırlanır. Sonra kündədən yuxa yayılır. Dəvə ətindən hazırlanmış qiymə yuxanın içinə qoyularaq qatlanır. Qutabın kənarları bərkidilir. Sonra soba qabının içinə qoyularaq üzərinə az miqdarda kərə yağı və ya su vurulur. 170-200 dərəcədə bişilirir. Yaymanın qızarması bişməsinə dəlalət edir. Süfrəyə verilən zaman qutabın üstünə sumaq və ya nar dənəsi səpilir.

Qutab – nazik, aypara formalı yuxa içərisində göy, ət və ya baxça məhsulları içi olan qədim türk yeməyi. Qədim Azərbaycan, Türkiyə, Qaqauz mətbəxinə aid qutab daha sonra Qafqaz və yəhudi mətbəxinə daxil olub. Qutab Azərbaycan mətbəxinin simvollarındandır. Qutabın çox sayda növü vardır. == Qutab növləri == Göyərti qutabı (qatıqla). Yabanı göyərtidən qutab (qatıqla). Göyərti ilə kəsmik qutabı (narlı və ya zirincli). Qarın qutabı (narlı və ya zirincli). Balqabaq qutabı (narlı və ya zirincli). Kartof qutabı (narlı və ya zirincli).

Qutab – nazik, aypara formalı yuxa içərisində göy, ət və ya baxça məhsulları içi olan qədim türk yeməyi. Qədim Azərbaycan, Türkiyə, Qaqauz mətbəxinə aid qutab daha sonra Qafqaz və yəhudi mətbəxinə daxil olub. Qutab Azərbaycan mətbəxinin simvollarındandır. Qutabın çox sayda növü vardır. == Qutab növləri == Göyərti qutabı (qatıqla). Yabanı göyərtidən qutab (qatıqla). Göyərti ilə kəsmik qutabı (narlı və ya zirincli). Qarın qutabı (narlı və ya zirincli). Balqabaq qutabı (narlı və ya zirincli). Kartof qutabı (narlı və ya zirincli).

Qutab – nazik, aypara formalı yuxa içərisində göy, ət və ya baxça məhsulları içi olan qədim türk yeməyi. Qədim Azərbaycan, Türkiyə, Qaqauz mətbəxinə aid qutab daha sonra Qafqaz və yəhudi mətbəxinə daxil olub. Qutab Azərbaycan mətbəxinin simvollarındandır. Qutabın çox sayda növü vardır. Göyərti qutabı (qatıqla). Yabanı göyərtidən qutab (qatıqla). Göyərti ilə kəsmik qutabı (narlı və ya zirincli). Qarın qutabı (narlı və ya zirincli). Balqabaq qutabı (narlı və ya zirincli). Kartof qutabı (narlı və ya zirincli).

Qutadqu-bilik və ya Qutadğu bilig — Yusif Xas Hacib Balasaqunlunun əsəri. Bu kitab 1069-cu ildə Yusif Uluq Xas Hacib tərəfindən yazılmışdır. O, Balasaqun əhli olub, əsərini Qaşqarda bitirmişdir, yazıb Qaraxani sultanı Satıq Buğra xana təqdim etmişdir. Müəllif öz zamanının ən parlaq ədəbi dilini yazıya almışdır və bu kitaba görə Xas Hacib rütbəsinə layiq görülmüşdür. Kitabın mövzusu öyüddür, mübahisə və danışıq şəklində verilmişdir. Müəllif müxtəlif ictimai məsələlər barəsində bəyan etdiyi fikir və əqidəsini isbat etmək üçün böyük adamların sözlərindən, zərbi-məsəllərdən faydalanmışdır. Kitab şeirlə, əruz vəzninin bəhrlərindən birində yazılmış, bu baxımdan "Şahnamə"yə bənzədiyi üçün iranlılar onu "türk Şahnaməsi" də adlandırmışlar. Əsərin tədqiqi göstərir ki, müəllif yüksək təhsil görüb, ədəbiyyatdan başqa nücum, kimya, təbiət elmini, coğrafiya və riyaziyyatı da bilirmiş, bəzi rəvayətlərə görə isə İbn Sinanın şagirdi imiş. Müəllif İran və ərəb ədəbiyyatını yaxşı bilir və az da olsa onların təsir altında olmuşdur. Şairin dili sadə və eyni zamanda ədəbidir.

Kutalmış tam adıyla Ümeyr bin Şuyyim bin Amr Arslan Yabqu bin Kutalmış' (Ərəb əlifbası ilə: قتلمش) (ö. 1077) Atası Arslan Yabqudur. Səlcuqlu sultanı Toğrul bəyin əmisi oğludur. O, sonradan Toğrul bəyə üsyan etmişdir. Oğlu Kutalmışoğlu Süleyman şah Rum sultanlığını qurmuştur. "Xoşnəxtlik almış" və "mübarək, uğurlu" mənasında bir ad olan Kutalmış, qaynaqlardaki yazılışlarına görə "Kutulmuş, Kutlamış" kimi şəkillərdə də oxuna bilinir. Prof Dr. Mikail Bayram (Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi). Türkiye Selçukluları Döneminde Bilimsel Ortam ve Ahiliğin Doğuşuna Etkisi neşr. Ekber Feyyaz (Tahran 1371).

Qutalmışoğlu Süleymanşah və yaxud qısaca Qutalmışoğlu (Ərəb əlifbası ilə: سليمان بن قتلمش (Süleyman bin Qutalmış)) (ö. 1086), Rum sultanlığının qurucusudur. Səlcuqlu soyundan gəlir və Böyük Səlcuqlu sərkərdəsi idi. Soyunun davamı bugünkü Elbeyli Türkmən elidir.

Qutan (lat. Pelecanus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qutankimilər dəstəsinin qutanlar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Qutan (fars. قوطان‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Poldəşt şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 269 nəfər yaşayır (89 ailə).

Qutan adası — Xəzər dənizi Bakı arxipelaqında Azərbaycana məxsus ada. Xarici görünüşü Qutanı xatırlatdığı üçün belə adlandırılıb. Pirsaat buxtasında yerləşir.Sahildən 6–7 km aralıda yerləşir. Sualtı adalar qövsündə yerləşən adadır. Baburi adasından 3,9 km cənub-şərqdə yerləşir.

Qutan adası — Xəzər dənizi Bakı arxipelaqında Azərbaycana məxsus ada. Xarici görünüşü Qutanı xatırlatdığı üçün belə adlandırılıb. Pirsaat buxtasında yerləşir.Sahildən 6–7 km aralıda yerləşir. Sualtı adalar qövsündə yerləşən adadır. Baburi adasından 3,9 km cənub-şərqdə yerləşir.

Qutankimilər (lat. Pelecaniformes) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinə aid heyvan dəstəsi. Qutankimilərə kürək ayaqlılar da deyilir.Ona görə ki, bu quşların barmaqları bütöv bir üzmə pərdəsi ilə bitişikdir.Qutankimilərin bədəni yastı,lələk örtüyü sıxdır.Onlar yaxşı üzür,yerdə isə çətin gəzir.Bəzi növləri, məsələn, qarabatdaqlar suya baş vura bilir və suyun dərinliyindən balıq ovlayıb çıxarır.Qutankimilər qarışıq və ya sərbəst düşərgələr əmələ gətirməklə nəsil verir.Bir düşərgədə 1000 cütə qədər quş ola bilər.Lakin onlar cüt-cüt yaşayırlar.Qutan kiçik adacıqlarsa yerdə (yerdə),qarabatdaq isə qayada, ağac və ya kol üzərində yuva tikir, yuvaları iri olur.Hər iki valideyn növbəli kürt yatıb bala çıxarır və onları yuvada bəsləyib böyüdür.Azərbaycanda çəhrayı və qıvrımlələk qutanlar məskən salır.Onlar iri quşlardır, alt çənəsindən sallanan dəri torba onları uzaqdan tanıdır.Hər iki növün sayı azaldığı üçün Qırmızı kitaba daxil edilmişdir.Azərbaycanda qıvrımlələk qutan yalnız ağ göl qoruğunda az miqdarda yuva tikib nəsil verir.Çəhrayı qutan Azərbaycan sularına qışlamaq üçün gəlir.

Qutanlar (lat. Pelecanidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qutankimilər dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.

Qıvrımlələk qutan (lat. Pelecanus crispus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qutankimilər dəstəsinin qutanlar fəsiləsinin qutan cinsinə aid heyvan növü. Rəngi bozumtul-ağdır. Dimdiyinin alt hissəsində boğaz kisəsi vardır. Qanadlarının ucu qaradır. Boynunun arxa hissəsində və başındakı lələklər bulanıq ağ rəngli qıvrım "papaqcıq" əmələ gətirmişdir. Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. Azərbaycanda əsasən Xəzərin sahil sularında, Böyük və Kiçik Qızılağac körfəzlərində, Şirvan Milli Parkında, Araz dəryaçasında və Arpaçay su anbarında, Mahmudçala-Ağçala, Ağgöl və Sarısu göllərində qışlayır. Sarısu və Ağgöldə nəsil verib. Balıqla zəngin olan iri su hövzələrində məskunlaşır.

Qutab – nazik, aypara formalı yuxa içərisində göy, ət və ya baxça məhsulları içi olan qədim türk yeməyi. Qədim Azərbaycan, Türkiyə, Qaqauz mətbəxinə aid qutab daha sonra Qafqaz və yəhudi mətbəxinə daxil olub. Qutab Azərbaycan mətbəxinin simvollarındandır. Qutabın çox sayda növü vardır. Göyərti qutabı (qatıqla). Yabanı göyərtidən qutab (qatıqla). Göyərti ilə kəsmik qutabı (narlı və ya zirincli). Qarın qutabı (narlı və ya zirincli). Balqabaq qutabı (narlı və ya zirincli). Kartof qutabı (narlı və ya zirincli).

Çəhrayı qutan (lat. Pelecanus onocrotalus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qutankimilər dəstəsinin qutanlar fəsiləsinin qutan cinsinə aid heyvan növü. Kütləsi 7,5–9 kq-dır. Sürü halında yaşayırlar. Rəngi çəhrayıyaçalan-ağdır. Qanadlarının ucu qaradır. Başının arxa tərəfində bir topa sivri lələkdən ibarət tac var. Dimdiyi çox uzundur və altında boğaz kisəsi vardır. Suda üzərkən və uçuş zamanı boynunu "s" hərfi formasında saxlayır. Yaxşı üzür, lakin hava kisələrinin çoxluğu və skeletin pnevmatikliyinə görə suya dala bilmir.

Ət (quzu və ya dana əti ilə) qutabı - Azərbaycan milli mətbəxinə aid yeməklərdən biri. Türkiyə və İran milli mətbəxində də aid edilir. Qədimdə dəvə ətindən hazırlanırdısa, müasir dövrümüzdə əsasən dana və qoyun ətindən bişirilir. 400 qr quzu və ya dana əti, 2 baş soğan, 20 qram lavaşana və ya 40 qr nar, 440 qr buğda unu, 100 qr yağ, sumaq, darçın, duz istiot zövqə görə. Ələnmiş una su və duz qatılıb bərk xəmir yoğrulur, sonra 1 mm qalınlığında yayılır. Boşqab ölçüsündə dairələr kəsilir. Yumşaq quzu və ya dana əti maşından soğanla birlikdə çəkildikdən sonra içinə lavaşana və ya nar əlavə edilib qarışdırılır. Xəmirdən kəsilmiş dairələrin bir tərəfinə çəkilmiş ət qoyulub o, biri tərəfi üstünə qatlanır, aypara şəklinə salınır, kənarları bükülür və qızdırılmış tavada yağda qızardılır. Süfrəyə verilən zaman qutabın üstünə sumaq səpilir.

Qırmızı Qutanlar — Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus olmuş aerobatika eskadronudur. Təyyarələri qırmızı rəng sxemində boyanmışdır. 1973-cü il neft böhranı səbəbilə fəaliyyətini dayandırmışdır.