SİLİ

Katalin Sili (mac. Szili Katalin 13 may 1956) — 2002-2009-cu illərdə Macarıstan Milli Məclisinin sədri. Macarıstanlı siyasətçi Yana Pannoniya adına Peç Universitetini bitirdikdən sonra ekologiya və siyasətlə məşğul olur. 1994-cü ildən hakimiyyətdə təmsil olunur. 1994-1998-ci illərdə Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Su Nazirliyinin siyasi katibi işləyir. 2009-cu ildə Katalin Sili Peç merinə namizəd olmaq üçün parlament sədri vəzifəsindən istefa etdir, ancaq seçkilərdə Zsolta Paveyə uduzur. 14 sentyabr 2009-cu ildə Bela Katona parlamentin yeni sədri seçilir. == Siyasi karyerası == Yanus Pannoniya Universitetindən bir dərəcə aldıqdan sonra, insan ekologiyası və politologiya ixtisası üzrə məzun olur. 1994-cü ildən 2014-cü ilə qədər qanunvericilik sahəsində çalışır. 1994-1998-ci illərdə Ekologiya və Su Nazirliyinin siyasi katibi olur.

Harri Seeley (ing. Harry Govier Seeley; 18 fevral 1839, London – 8 yanvar 1909, Kensinqton) — Britaniya palentoloqu.

Kiros silindiri — Əhəmənilər İmperiyası dövrünə aid tarixi bir əsərdir. Üzərində Babil mixi yazısı ilə yazılmış bəyanat olan, gildən düzəldilmiş bariyer formasında bir əsərdir. Bəyanatı Böyük imperator Babili fəth etməsindən sonra yaymışdır. II Kir qazandığı qələbələri, bağışlayıcı qanunlarını və bununla yanaşı kral soyundan olan sənədləri silindirə həkk etmişdir. == Tarixi == Kiros silindiri 1879-cu ildə Assur alimi Ormuz Rassam tərəfindən Babildəki Marduk Məbədində aşkar edilmişdir. Silindr indi Londondakı Britaniya muzeyində nümayiş olunur. Böyük Kirin elanı bəzən "insan haqlarının ilk bəyannaməsi" kimi qəbul edilir, çünki bu, Babil kölələrinin azad və azad olacağından bəhs edir. Köləlik fars cəmiyyətinin ayrılmaz hissəsi olaraq qalmış bir qurum olsa da, qədim Mesopotamiya ənənələrinə dərin təsir göstərmişdir. Hətta o qeder təsir etmişdi ki, hökmdarlar taxt mərasimlərində islahat bəyannamələri verdilər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nyu-Yorkdakı qərargahında Kiros Çarxının dəqiq bir nüsxəsi var.

Kristina Siliç (15 may 1990-cı ildə anadan olub) — Belarusu təmsil edən qadın badmintonçu.

Miconia silicicola (lat. Miconia silicicola) — melastomakimilər fəsiləsinin mikoniya cinsinə aid bitki növü.

Movses Silikyan (erməni: Մովսես Սիլիկյան; rus: Мовсес Силиков/Movses Silikov; 14 sentyabr 1862, Vartaşen, Nuxa qəzası – 10 dekabr 1937, İrəvan), erməni hərbçisidir. Silikyan Moskva Hərbi Gimnaziyasında və Gümrü Hərb Məktəbində təhsil almışdır. 1884-cü ildə isə rus ordusunda rota komandiri olmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsində Qafqaz cəbhəsində rus ordusunun cərgələrində xidmət etmişdir. Vanda və Ərzurumda böyük xidmətlər göstərmiş və general rütbəsinə yüksəldilmişdir. O, həmçinin Müqəddəs Georgi ordeninə də layiq görülmüşdür. Osmanlı ordusuna qarşı uzun müddət döyüşmüş, lakin sonunda məğlub edilmişdir. İrəvana çəkilən Silikyan Oktyabr İnqilabında bolşeviklərə qarşı müharibə aparmış, lakin yenə də məğlub edilmişdir və buna görə də Ermənistandan qaçmaq məcburiyyətində qalmasıdır. 1937-ci ildə isə Sovet qoşunları tərəfindən əsir götürülmüş və Stalinin göstərişi ilə edam edilmişdir.

Movses Silikyan (erməni: Մովսես Սիլիկյան; rus: Мовсес Силиков/Movses Silikov; 14 sentyabr 1862, Vartaşen, Nuxa qəzası – 10 dekabr 1937, İrəvan), erməni hərbçisidir. Silikyan Moskva Hərbi Gimnaziyasında və Gümrü Hərb Məktəbində təhsil almışdır. 1884-cü ildə isə rus ordusunda rota komandiri olmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsində Qafqaz cəbhəsində rus ordusunun cərgələrində xidmət etmişdir. Vanda və Ərzurumda böyük xidmətlər göstərmiş və general rütbəsinə yüksəldilmişdir. O, həmçinin Müqəddəs Georgi ordeninə də layiq görülmüşdür. Osmanlı ordusuna qarşı uzun müddət döyüşmüş, lakin sonunda məğlub edilmişdir. İrəvana çəkilən Silikyan Oktyabr İnqilabında bolşeviklərə qarşı müharibə aparmış, lakin yenə də məğlub edilmişdir və buna görə də Ermənistandan qaçmaq məcburiyyətində qalmasıdır. 1937-ci ildə isə Sovet qoşunları tərəfindən əsir götürülmüş və Stalinin göstərişi ilə edam edilmişdir.

Silifke (türk. Silifke) — Mersin ilinin ilçəsi.

Siligo (italyanca:Siligo) — İtaliyanın Sardiniya vilayətində şəhər.

Metasilikat və ya Silikat turşusu H2SiO3. Silisium 4-oksid suda həll olmur və onunla reaksiyaya girmir. Ona görə də silikat turşusu H2SiO3 dolayı yolla- onun həll olan duzlarının məhlullarına turşu ilə təsir etməklə alınır: Na2SiO3 + 2HCl = 2NaCl + H2SiO3 ↓ Silikat turşusunun tərkibini göstərən H2SiO3 formulu şərtidir. Əslində x SiO2 . y H2O və ya (H2SiO3)n tərkibli silikat turşuları qarışığı - polisilikat turşusu əmələ gəlir. qızdırıldıqda polisilikat turşusu suyunu tədriclə itirib bərk silisium 4-oksidə çevrilir. H2SiO3 = SiO2 + H2O Silikat turşusu H2SiO3 zəif, ikiəsaslı turşudur. Suda həll olmur və indikatorun rəngini dəyişdirmir. qismən susuzlaşdırılmış H2SiO3 - bərk, ağ, məsaməli, yüksək adsorbsiya xassəli kütlə - silikagel adlanır. Silikat turşusunun duzlarına silikatlar deyilir.

Silikatlar böyük mineral qrupunu əhatə edir. Onlar üçün mürəkkəb kimyəvi tərkib və kompleks elementlərin digərləri ilə izomorf əvəzlənməsi səciyyəvidir. Silikatların tərkibinə daxil olan əsas kimyəvi elementlər bunlardır: Si, O, Al, Fe2+, Fe3+, Mg, Mn, Ca, Na, K, həmçinin Li, B, Be, Zr, Ti, F, H, (OH)− və ya H2O formasında. Silikatların mineral formalarının ümumi miqdarı 800-dür. Litosfer minerallarının tərkibinin 90%-ində silikalara rast gəlinir. Dağ suxurlarının böyük hissəsi onlardan təşkil olunmuşdur: şpatlar, kvars, amfobol, qarğaduzu, piroksin, olivin və s. Ən geniş yayılmışları şpatlar və kvartslardır, ikincinin payına bütün mineralların 12 % -i düşür. Hər bir silikatın struktur tərkibi siliumoksid və oksigen birləşməsindən ibarətdir. Bu birləşmə kristal-kimyəvi prinsipə söykənir, əsasən də Si (0.39Å) və O (1.32Å) ionlarının radiusu ilə bağlıdır. Beləliklə bütün silikatların əsasında [SiO4]3 qrupu durur.

Silikagel- silisium turşusundan(nSiO2•mH2O) əmələ gələn pH > 5–6 halda qurudulmuş geldir. Bərk hidrofil sorbentdir. Qələvi metalların silikat məhlullarının oksidləşməsi mərhələsindən sonra qurudulmuş gel alınır: N a 2 S i O 3 + 2 H C l → 2 N a C l + H 2 S i O 3 ↓ {\displaystyle {\mathsf {Na_{2}SiO_{3}+2HCl\rightarrow 2NaCl+H_{2}SiO_{3}\downarrow }}} H 2 S i O 3 → S i O 2 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {H_{2}SiO_{3}\rightarrow SiO_{2}+H_{2}O}}} Silikagel silisium birləşmələrinin (silisium xlorid, ortosilisium efirləri) hidrolizi ilə alınır. Silikagel bir-birindən 0.5 nm məsafədə yerləşən SiOH qrupundan təşkil olunmuş böyük səth sahəsinə malikdir. Bu qruplar fəal mərkəzlərdir. Silikagelin aktivliyi bu mərkəzlərin sayından və aktivliyindən asılıdır. Adsorbsiya olunmuş su kənar edildikdə, bu mərkəzlər aktivləşir və ona gorə adsorbent də fəallaşır. Bu cür fəallaşma geli 150–200oC temperaturda qızdırdıqda baş verir. Daha yüksək temperaturda (200–400oC) su tamamilə buxarlanır. Nəticədə aktivlik itir.

Silikon vadisi və ya silisium vadisi ― Şimali Kaliforniyada (ABŞ) San-Fransisko ilə San-Xose arasındakı bölgənin adı. Hesablama texnikasının inkişafına önəmli təsir etmiş bir çox kompüter firmaları burada yerləşir. Kaliforniya ştatının Palo-Alto şəhəri rayonunda yarımkeçiricilərin istehsalının sürətlə inkişafını göstərmək üçün 1971-ci ildə "Electronic News" jurnalının müxbiri Don Höfler bu rayonu Silikon vadisi adlandırıb. Silikon vadisinin bazası Stenford Universitetində yerləşir. Kompüterlər üçün proqram təminatı buraxan, İnternet vasitəsilə mal və xidmətlər satan çoxlu müəssisələrin burada cəmləşməsini nəzərə alaraq son zamanlar bu regionu İnternet Vadisi də adlandırırlar. Burada bir çox böyük şirkətin mərkəzi yerləşir: Intel, Cisco, Google, HP, Maxtor, Softway Solutions, Apple, Microsoft, Oracle, Nvidia, AMD, Facebook, Twitter, Mozilla,Yahoo! İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 779 s.

Silindr — Düzbucaqlının hər hansı tərəfi ətrafında fırlanmasından alınan cisim silindr adlanır. Həndəsi elementdir. O iki paralel müstəvi doğuran səthindən ibarətdir. Doğuran səthi düz xəttin çevrə üzrə fırlanmasından alınır. Silindrin formalarına görə ona düz, dairəvi vəya düz-dairəvi adlanır. Düz silindr — Düz silindr o silindrə deyilir ki o silindrin təpəsində duran müstəvi hissəsinin mərkəzindən o biri təpəsinə çəkilən hündürlük oturacağının mərkəzinə düşsün. Həcmi: Düsturu : V = S o t ⋅ h = π r 2 ⋅ h {\displaystyle V=S_{ot}\ \cdot h=\pi r^{2}\cdot h} Yan səthin sahəsi: S y a n = 2 π r ⋅ h {\displaystyle S_{yan}=2\pi r\cdot h} Tam səthin sahəsi: S t a m = 2 π r ⋅ h + 2 ⋅ π r 2 = 2 π r ( r + h ) {\displaystyle S_{tam}=2\pi r\cdot h+2\cdot \pi r^{2}=2\pi r(r+h)} Silindrin dioqonal kəsiyi düzbucaqlıdır.

Silindr başlığı - daxili yanma mühərriklərində mühərrik blokunun üst hissəsinə bərkidilir. Silindr bloku yanma kamerasinı yuxarıdan qapadığından, o yuxarıdan yüksək temperatura məruz qalır. Buna görə də, silindr blokunun soyudulmasına əhəmiyyət verilir. Şaquli quruluşlu mühərriklərdə silindr bloku qazın verilməsi üçün sorma və xaricetmə klapanlarını, onların idarəetmə sistemini (paylayıcı val) özündə yerləşdirir. Əlavə olaraq bu bloklarda alışdırma şamları (Otto mühərrikində) və ya püskürtmə ucluqları (Dizel mühərriki) quraşdırılır. Dolayı yolla püskürtmə sisteminə malik dizel mühərriklərində silindr blokunda əlavə yanma kamerası və közərtmə şamları olur. Kiçik mühərriklərdə silindr bloku kompakt hazırlandığı halda, böyük mühərriklərdə əlavə olaraq aralıq silindr blokundan istifadə edilir. Silindr bloku ilə mühərrik bloku arasında kipləşdirici aralıq qatı qoyulur və onlar boltlarla bir-biri ilə möhkəm bağlanır. Silindr bloklar mühərrikin növündən asılı olaraq çuqun və ya aliminiumdan hazırlanır. Rezo Əliyev.

Silindrik buğdayıot (lat. Aegilops cylindrica) — qırtıckimilər fəsiləsinin buğdayıot cinsinə aid bitki növü.

Silindrik hülpə (lat. Imperata cylindrica) - hülpə cinsinə aid bitki növü. Arundo epigeios Forssk. ex Steud. [Invalid] Calamagrostis lagurus Koeler [Illegitimate] Imperata allang Jungh. Imperata angolensis Fritsch Imperata arundinacea Cirillo Imperata arundinacea var. africana Andersson Imperata arundinacea var. europaea Andersson Imperata arundinacea var. glabrescens Büse Imperata arundinacea var. indica Andersson Imperata arundinacea var.

Silinməyən izlər... — görkəmli kinorejissor, Azərbaycanın xalq artisti Tofiq Tağızadənin həyat və yaradıcılığından bəhs edən çoxseriyalı sənədli televiziya filmi. Sənədli serial kinomuzda və teatrda silinməyən izlər qoyan sənətkarlardan bəhs edir. Silinməyən izlər... Ələsgər Ələkbərov Silinməyən izlər... Tofiq Tağızadə Silinməyən izlər... Yusif Vəliyev "Görüş", "Uzaq sahillərdə", "Əsl dost", "Əmək və qızılgül", "Matteo Falkone", "Arşın mal alan", "Arşın mal alan", "Mən ki gözəl deyildim", "Yeddi oğul istərəm...", "Dədə Qorqud", "Bağ mövsümü", "O dünyadan salam", "Bəxt üzüyü", "Anlamaq istəyirəm", "Qaladan tapılan mücrü", "Qızıl qaz", "Ac həriflər", "Babamızın babasının babası" filmlərindəki kadrlardan istifadə edilmişdir. Müəllif: Sevda Ağazadə Rejissor: Elvin Vəlimətov Operatorlar: Rüfət Sarabi, Əliağa Rzayev Montaj: Araz Əjdərov, Rəşad Rəhimov Qrafika: Təkin Əfəndiyev Videomateriallar: Fuad Əhmədov Rejissor assistenti: Cavid Babayev İnzibatçı: Etibar Almazov Redaktor: Səyavuş Məmmədov İranə Tağızadə (əməkdar incəsənət xadimi) Oqtay Mirqasımov (xalq artisti) Elçin (xalq yazıçısı) Mayis Ağabəyov (xalq rəssamı) Xuraman Qasımova (xalq artisti) Arman Tağızadə (Tofiq Tağızadənin nəvəsi) Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi. Dövlət Film Fondu. Kino-Bülleten.

Silisium — Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlində 14-cü element. Yer kürəsində oksigendən sonra ən çox yayılmış ikinci elementdir (28%). Silisium tozu tez alışma xüsusiyyətinə malikdir. Elektronik cihazlar və şüşə istehsalında istifadə olunur. Bitkilərdə silisiumun miqdarı kütlə ilə 0,15% miqdarındadır. Bitkilərin gövdəsi nə qədər çox olur. Bitkilər silisiumu sudan götürür. İçməli və duzlu suda silikat turşusu və onun duzları şəklində 3mq/l-ə qədər silisium həll olur. Silisium birləşdirici toxumaların ümumi möhkəmliyinə kömək edir. Bitkilərin toxumalarına düşərək və orada çökərək silisium birləşmələri onların sərtliyini artırır və yuxarı böyümək qabiliyyətini yüksəldir.

Silikon vadisi və ya silisium vadisi ― Şimali Kaliforniyada (ABŞ) San-Fransisko ilə San-Xose arasındakı bölgənin adı. Hesablama texnikasının inkişafına önəmli təsir etmiş bir çox kompüter firmaları burada yerləşir. Kaliforniya ştatının Palo-Alto şəhəri rayonunda yarımkeçiricilərin istehsalının sürətlə inkişafını göstərmək üçün 1971-ci ildə "Electronic News" jurnalının müxbiri Don Höfler bu rayonu Silikon vadisi adlandırıb. Silikon vadisinin bazası Stenford Universitetində yerləşir. Kompüterlər üçün proqram təminatı buraxan, İnternet vasitəsilə mal və xidmətlər satan çoxlu müəssisələrin burada cəmləşməsini nəzərə alaraq son zamanlar bu regionu İnternet Vadisi də adlandırırlar. Burada bir çox böyük şirkətin mərkəzi yerləşir: Intel, Cisco, Google, HP, Maxtor, Softway Solutions, Apple, Microsoft, Oracle, Nvidia, AMD, Facebook, Twitter, Mozilla,Yahoo! İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 779 s.

Karborund — süni silisium karbidi (SiC). Tərkibinə görə meteoritlərdəki muassanitə müvafiqdir. Kristalları rəngsiz, almaz parıltılı. İki modifikasiyada olur: 20000 C-yə qədər sabit olan kubik və daha yüksək temperaturda sabit olan heksaqonal. Sərtliyi 9,5, ərimə temperaturu 28300 C. Döyülmüş kvars və neft qazı koksundan və ya antrasitdən alınır. Qiymətli abrazivdir. Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.

Silisium turşusunun efirləri — sürtkü yağları və mayelər kimi işlədilən silisium üzvi birləşmələr içərisində o-silisium turşusu efirlərinin böyük əhəmiyyəti vardır. Bu birləşmələr silisium turşusu ilə müxtəlif spirtlərin təsirindən alınınr: Efir molekulunda bir və bir neçə alkoksiqrup üzvi radikallarla əvəz oluna bilər. Bu zaman silisium turşusunun R-mono-, R-Si-(ORı)3, di-R2-Si-(OR)2 və üçalkil törəməli R3-Si-ORı efirləri əmələ gəlir. Silisium turşusunun efirləri də polisiloksanlar kimi yaxşı temperatur — özlülük xassələri, aşağı donma temperaturu, zəif uçuculuq, oksidləşməyə qarşı yüksək davamlığı(2000C-yə qədər) ilə fərqlənir. Bu efirlərin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri də alışmağa qarşı davamlı olmalarıdır. o-silisium turşusunun efirləri metalların əksəriyyətini korroziyadan qoruyur və orta yağlama xassəsinə malikdir. Yağlama xassəsini yaxşılaşdırmaq üçün onlara xlor, kükürd və fosfor aşqarları qatmaq lazımdır. Silisium turşusunun efirləri və onların əsasında alınmış yağlar suyun təsirinə qarşı o qədər də davamlı deyildir. Ortasilisium turşusunun efirləri geniş temperatur hədlərində işləyən yüksək konsistent yağların hazırlanmasında, hidrosistemlərdə yüksək temperaturlu mayelər və istilikdaşıyıcılar kimi tətbiq oluna bilər. Yağlar, sürtkülər və texniki mayelər.

Silisiumlu üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Silisium rabitəsi olan birləşmələrə deyilir. Bəzən onları Silikonlar adlandırırlar.

Silistrə əyaləti — Osmanlı imperiyasının əyalətlərindən biri.

Silivri — İstanbul ilinin ilçəsi. Həmçinin, şəhərin sərhəd ilçəsidir. İstanbul Avropa tərəfinin qərb hissəsindədir, 41 dərəcə, şimaldan 3 dəqiqə şimal və 28 dərəcə, 20 dəqiqə şərq meridianlarıdır. Tekirdağ vilayətinin qərbindəki Çorlu və Marmaraereğlisi, İstanbulun şərqindəki Büyükçekmece mahalı, İstanbulun şimalındakı Çatalca mahalı, Tekirdağ əyalətinin şimal-qərbindəki Çerkezköy mahalı və cənubda Marmara Dənizi. Mərmərə dənizinə qədər sahillərin uzunluğu 45 km-dir. Rayonun sahəsi təqribən 760 km² (kənd təsərrüfatı əraziləri ilə 860 km²) təşkil edir. 18 rayon və 8 şəhər olan rayon 7 rayona bölünür. Onun rayonları: Selimpaşa, Değirmenköy, Gümüşyaka, Çanta, Celaliye-Kamiloba, Ortaköy, Kavaklı və Büyük Çavuşlu. Kəndlərin adları belədir; Akören, Alipaşa (Böyükşəhər Bələdiyyəsi Qanununun 5216 nömrəli Silivri məhəlləsinə endirildi), Bəkirli, Beyciler, Çayırdere, Çeltik, Danamandıra, Fənər, Gazitepe (Silivri mövqeyinə Böyükşəhər Bələdiyyəsi ilə 5216 saylı Qanunla endirildi), Kadıköy, Küçük Kılıçlı (Böyükşəhər Bələdiyyəsinin 5216 saylı Qanunu ilə Silivri mövqeyinə endirildi), Büyük Kılıçlı, Kurfallı, Sayalar, Seymen, Küçük Sinekli, Büyük Sinekli və Yolçatı. Rayon əraziləri ümumiyyətlə daha az meylli ərazilərdir.