İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Tərcümənin yığcamlığı

    tərcümə olunan mətndə çoxsözlüyün olmaması, mətnin lakonik forması ilə səciyyələnən tərcümənin keyfiyyət göstəricisi

    Tam oxu »
  • Tərcüməşünaslıq (1)

    1. Tərcümə tarixini, onun ümumi və fərdi nəzəri əsaslarını, tərcümə prosesinin texnika və metodikasını, ikidilli nitq şəraitində tərcümə vərdiş və

    Tam oxu »
  • Tərcüməşünaslıq (2)

    tərcümə haqqında olan elmlərdən birinin adı, bax; tərcüməşünaslıq.

    Tam oxu »
  • Tərcüməyə daxil edilmiş, nişanlanmamış dil vahidi

    Bax: maşın dövrəsi.

    Tam oxu »
  • Tərcüməyə diaxronik baxış nöqtəsi

    ədəbi proseslə tərcümənin yerinin sistemli müəyyənləşməsi. Tərcümənin yerinin sistemli müəyyənləşməsi dedikdə tərcümənin orijinalla münasibətlər

    Tam oxu »
  • Tərcüməyə gəlməyən söz oyunu

    tərcümə dilində birbaşa ekvivalenti olmayan sözlər oyunu. Buna kalambur da deyilir (müəllif).

    Tam oxu »
  • Təsadüfi ekvivalentsiz sözlər

    bu sözlər orijinal dildə predmet və hadisələri, həm də tərcümə dili daşıyıcılarının praktik təcrü151 bəsində olan predmet və hadisələri bildirməsinə

    Tam oxu »
  • Təsirin ədəbi sistemi

    metakommunikativ sistem, onun funksiyası oxucuya orijinalı əvəz etməsi (orijinalla ikinci manipulyasiyası), o mətnin qavranılması üçün instruksiya (

    Tam oxu »
  • Təsnifatın ilkin mövqeyi

    bədii tərcümənin üslubi vəhdət elementidir. Təsnifat ölçüsü - onların intensivliyik dərəcəsinə uyğun olaraq üslubi dəyişmələrin identikliyidir

    Tam oxu »
  • Təsvir

    monoloji müəllif nitqinin ən çox yayılmış komponentlərindən biri. Məntiqi planda predmet və hadisəni təsvir etmək - onun əlamətlərini sadalamaq demək

    Tam oxu »
  • Təsviri annotasiya

    bax: annotasiya.

    Tam oxu »
  • Təsviri priyom

    mövcud anlayışın başqa dilin vasitələri ilə təsvirini verən tərcümə priyomu. Bu priyoma dildə müvafiq nominasiya, yaxud tərcüməçiyə nəsə məlum olma

    Tam oxu »
  • Təsviri tərcümə

    1. Ən çətin şəraitdə tərcüməçiyə kömək edən daha mühüm universal priyom. O müxtəlif səbəblər - sosial, coğrafi, yaxud milli xüsusiyyətli müvafiq

    Tam oxu »
  • Tətbiqi dilçilik

    praktik vəzifələrin həm linqvistin, həm də informasiya axtarışının - maşın tərcüməsi, terminologiya, linqvodidaktika, informasiya problemləri kimi di

    Tam oxu »
  • Tətbiqi linqvistika

    maşın tərcüməsi, avtomatlaşdırılmış informasiya axtarışı və s. kimi müasir praktik spesifik vəzifələrin əsasını öyrənən dilçilik sahəsi

    Tam oxu »
  • Tətbiqi tərcümə nəzəriyyəsi

    tətbiqi tərcümə nəzəriyyəsinin predmet sahəsinə aşağıdakı vəzifələr daxildir: 1) ilkin mətnin tərcümə dilinə çevrildiyi zaman ortaya çıxan tərcüməç

    Tam oxu »
  • TLA

    bax: təlimverici linqvistik avtomat.

    Tam oxu »
  • Törədici model

    Burada dilin qanunlarına müvafiq deyimin strukturunu təmin etmək imkanı verilməklə bir sıra qaydaların saxlanılması təmin edilir və qeyri-dürüst de

    Tam oxu »
  • Törəmə qrammatika

    1. Cümlələrin düzəlməsi qaydalarına söykənən qrammatik modelin ümumi adı. 2. N.Xomskinin generativ transformasiya qrammatikasını göstərmək üçün s

    Tam oxu »
  • Törəmə rəmz

    hərfi, yaxud assosiativ rəmzlər əsasında alınmış xüsusi rəmz.

    Tam oxu »
  • Transformasiya qaydaları

    nüvə və törəmə modellərin - onun qarşılıqlı əsasını təşkil edənlərin konstatasiya münasibətləri.

    Tam oxu »
  • Transformasiya metodu

    məna təhlili metodundan eləsidir ki (ardıcıl tərcümədə yazılış sistemində istifadə olunur), bu zaman açar informasiyanı özündə əks etdirərkən bir ne

    Tam oxu »
  • Transformasiyalar metodu

    mətnin leksik, sintaktik və semantik cəhətdən dəyişdirilməsi.

    Tam oxu »
  • Universal tərcümə

    tərcümə prosesinin dərk olunmasına yönəlmiş (A.Lüdskanov) ümumi anlayış və tərcümə tipləri arasında onların üslubi əlamətlərinə və məqsədlərinə g

    Tam oxu »
  • Uyğunlaşdırma

    hər hansı bir şeyin (mətnin) məzmununun digər formada şərhi. Müqayisə et: nağıl.

    Tam oxu »
  • Uyğunluq

    bax: leksik uyğunluq.

    Tam oxu »
  • Uyğunluq

    1. Tərcümə haqqında elmin əsas kateqoriyalarından biri. Tərcümədə mütləq uyğunluq ilkin mətnlə tərcümə mətninin formal, semantik və informativ kom

    Tam oxu »
  • Uyğunluq - uzlaşma lüğəti

    leksik uzlaşma üzrə materialı özündə birləşdirən lüğət.

    Tam oxu »
  • Uyğunsuzluq

    1. Uyğunsuzluq dedikdə biz tərcümədə verilməmiş, yaxud əlavə edilmiş informasiyanı başa düşməliyik ki, o ilkin mətndə ya nitq axınında ayrılmış hans

    Tam oxu »
  • Uzlaşmanı sınama

    tərcümə prosesi mərhələlərindən biri olub bir neçə variantdan tərcümə olunan dilin normalarına müvafiq əsas «açar» sözün ardıcıl seçilməsi

    Tam oxu »
  • Ümumi birdilli lüğət

    eyni dildə sözlərin, anlayışların və predmetlərin mənasını təriflərin, təsvirlərin, nümunələrin və eləcə də sinonimlərin və antonimlərin köməyi ilə i

    Tam oxu »
  • Ümumi ensiklopediya

    məqalələr, çertyojlar, şəkillər, cədvəllər və s. təmin olunmuş sosial-iqtisadi elmlər, təbiətşünaslıq və texnika üzrə biliklərin sistemləşdirilmiş k

    Tam oxu »
  • Ümumi ikidilli lüğət

    müəyyən qaydada düzülmüş müvafiq (adətən əlifba üzrə) tərcümə və (yaxud) digər dildə (müəyyən kontekstdə mümkün ekvivalentlərinin) sözlərin

    Tam oxu »
  • Ümumi referat

    bir neçə mənbəyə görə bütün material haqqında tam təsəvvür yaratmaq məqsədinə istiqamətlənmiş referat

    Tam oxu »
  • Ümumi semantik komponent

    çoxmənalı söz, yaxud müxtəlif sözlərin mənasında iştirak edən eyni semantik komponent.

    Tam oxu »
  • Ümumi slenq

    emosiosnal-espressiv kolorit ifadəni səciyyələndirən danışıq leksikası.

    Tam oxu »
  • Ümumi tezlik lüğəti

    dilin bütün sferalarında eyni dərəcədə çox və ya daha az işlək olan leksika.

    Tam oxu »
  • Ünsiyyət

    intellektual və emosional informasiya mübadiləsinə qoşulmuş insanların qarşılıqlı verbal durumu.

    Tam oxu »
  • Üslub

    1.Dil vasitələrindən məqsədyönlü istifadə, seçim. 2. İşlədilmə priyomlarının cəmi, bu sahədə işlənmə vasitələrinin seçimi

    Tam oxu »
  • Üslubi çalar

    linqvistik vasitənin ekspressiv nailiyyətidir ki, onun əsas, yaxud predmet-məntiqi mənasına əlavə olunur

    Tam oxu »
  • Üslubi kod

    mətnin üslubi strukturunun qenerasiyası üçün nəzərdə tutulmuş təsviri vasitələr sistemi üslubi kod yaradır, əsas üslubi xüsusiyyətləri və mətndə

    Tam oxu »
  • Üslubi modifikasiya

    eyni funksional üsluba öz elementləri ilə birgə digər üsluba aid olan deyim elementlərinin tərcümə prosesində dəyişdirilməsi

    Tam oxu »
  • Üslubi sinonimiya

    bax: modulyasiya.

    Tam oxu »
  • Üslubi sinonimlər

    1. Yalnız üslubi cəhətdən seçilən sinonimlər. 2. Məna etibarı ilə üst-üstə düşən, lakin istənilən fərqli nitq üslubuna məxsusluğu ilə, istifadə d

    Tam oxu »
  • Üslubi transformasiyalar

    mətnin üslubunun üslubi mənasının tərcümədə eyni effekti yenidən yaratmaq məqsədi ilə verilməsi, daha doğrusu, oxucuda analoji reaksiya yaratmaq, t

    Tam oxu »
  • Üslubi transpozisiya

    üslubi nöqteyi-nəzərdən rəngli vahidlərin onun üçün qeyri-adi üslubi kontentdə istifadə olunması

    Tam oxu »
  • Verilməyən informasiya

    uyğunsuzluq nəzəriyyəsində informasiyadır - tərcümədə mətnlərin müqayisəli şəkildə öyrənilməsində ortaya çıxır ki, məhz məlumatlar ilkin mətndə veri

    Tam oxu »
  • Vərəqdən sinxron tərcümə

    sinxron tərcümə növlərindən biri. Bu tərcümə növündə tərcüməçi natiq nitqinin gedişatında ilkin mətndən kənara çıxırsa zəruri düzəlişlər edərək ç

    Tam oxu »
  • Vərəqdən tərcümə

    ilkin yazılı mətnlərin eyni zamanda göz qavrayışı vasitəsi ilə (vizual) həyata keçirilən şifahi tərcümə

    Tam oxu »
  • Yaddaş

    ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqə və təsir nəticəsində informasiya fəaliyyətinin ardıcıl olaraq saxlanılması və istifadə olunması ilə bağlı ümumfunksio

    Tam oxu »