is. culture f ; civilisation f ; Qərb ~i culture occidentale ; şərq ~i culture orientale ; Azərbaycan ~i culture azerbaïdjanaise ; ~ mərkəzi centre m culturel ; ~ nazirliyi ministère m de la Culture ; ~ naziri ministre m de la Culture
Mədəniyyət
Mədəniyyət — insanın və cəmiyyətin inkişafının müasir səviyyəsi, insanın yaratdığı və nəsildən-nəsilə ötürdüyü maddi və mənəvi dəyərlər.
"Mədəniyyət" anlayışının latın dilindən tərcüməsi "julture" — "becərmək", "bəsləmək", "yaxşılaşdırmaq" deməkdir. Bu sözün ilkin mənası — torpağın becərilməsi, əkinçilik, torpağın işlənilməsi idi. Tədricən insanların fəaliyyət dairəsi genişləndi və "mədəniyyət" sözü daha geniş bir məna daşımağa başladı: maarifçilik, savad, tərbiyə.
Mədəniyyət sözü, həmçinin, ərəbcə "Mədinə" sözündədir və mənası "şəhərsalma" anlamına gəlir.
Məşhur rus dilşünası Vladimir Dal özünün "İzahatlı lüğət"ində yazır: "Mədəniyyət — işlədilmə, becərmə, üzərində çalışmadır, bu əqli və əxlaqi savaddır".
Mədəniyyət fenomenini təhlil edən F.Hegel ona "insan tərəfindən yaradılmış ikinci təbiə" adını vermişdir. Mədəniyyət — təbiət tərəfindən bizə bəxş edilmiş sərvətdir, insanlar tərəfindən yaradılmış və toplanılmış maddi və mədəni dəyərləri, bizi əhatə edən təbiəti qiymətləndirmək üçün bizə verilmiş şansdır.
Mədəniyyət — hər bir insanın az və ya çox dərəcədə əldə etdiyi bilik və vərdişlər, ictimai və istehsalat həyatı, savad və tərbiyə, yaradıcılıq və mənəvi-əxlaqi fəallıqdır. Eyni zamanda, buraya insan tərəfindən yaradılmış sərvətlər (o cümlədən maddi sərvətlər) də daxildir.
Arxeoloji mədəniyyət
Arxeoloji mədəniyyət — Eyni dövrə aid, özünəməxsus yerli cəhətləri ilə fərqlənən və müəyyən ərazidə cəmlənən arxeoloji abidələrin ümumiliyini bildirən termin.
== Haqqında ==
Arxeoloji mədəniyyət adətən, əmək alətləri, evlərin quruluşu, saxsı məmulatının forma və naxışları, dəfn adətləri və digər əlamətlərə əsasən adlandırılır (məsələn, küp qəbirləri mədəniyyəti, boyalı qablar mədəniyyəti və s.). Arxeoloji mədəniyyət əsasında məhsuldar qüvvələrin və istehsal münasibətlərinin inkişaf səviyyəsi, tayfanın və xalqın tarixi, yayıldığı ərazi və s. mühüm məsələlər öyrənilir.
== Azərbaycanda arxeoloji mədəniyyətlər ==
Azərbaycan üçün Kür-Araz, Boyalı qablar, Xocalı-Gədəbəy, Naxçıvan, Yaloylutəpə, Leylatəpə, Quruçay, Köndələnçay mədəniyyətləri və s. xarakterikdir.
== Mənbə ==
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. I cild, səh.416.
Bakıda mədəniyyət
Bakı şəhərinin əsası V əsrdə qoyulmuşdur. Azərbaycanın paytaxtı olan bu şəhər müxtəlif dövrlərdə Şirvanşahlar dövləti, Bakı xanlığının və Rusiyanın Bakı quberniyasının mərkəzi olmuşdur.
Bakıda dövrümüzə çatmış ən qədim tikili Qız qalasının təməl hissəsi hesab edilir. Şirvanşahlar dövründə Bakıda çoxlu inşaat işləri həyata keçirilmiş və şəhər inkişaf etdirilmişdir. XII əsrdə qala divarları inşa edilmiş və şəhərin müdəfiə sistemi gücləndirilmişdir. XV əsrdə Şirvanşahların öz iqamətgahlarını Şamaxıdan Bakıya köçürməsindən sonra şəhərin “Qala” adlandırılan qədim hissəsinin həyatında “kristallaşma” dövrü başlamışdır. XIX əsrdə Abşeron yarımadasında neft sənayesinin inkişafı ilə ictimai və mədəni həyatda da canlanma baş verir. XX əsrin əvvəllərində Bakı Rusiya imperiyasının əsas sənaye şəhərlərindən birinə çevrilir. Şəhərin iqtisadi baxımdan sürətli inkişafı aralarında Emanuel Nobel, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Musa Nağıyev, Murtuza Muxtarov, Şəmsi Əsədullayev, Aleksandr Mantaşev və s. milyonçuların şəhərə böyük sərmayələr yatırmasına şərait yaradır, çoxsaylı yeni binalar və komplekslər inşa edilir.
Estetik mədəniyyət
Estetik mədəniyyət — konkret mәdәni-tarixi şәraitdә cәmiyyәtin, yaxud ayrıca fәrdin potensial estetik tәcrübәsinin reallaşdırılması vә mәrkәzlәşdirilmәsi ilә bağlı fenomenlәr, institutlar, davranışlar, mәtnlәr vә s. mәcmusu. Estetik mədəniyyətin spesifikası vә funksiyası subyektin dünyaya münasibәtinin azad özünüifadәsi ilә bağlıdır. Estetik mədəniyyət insanın hәr bir predmet üçün onun öz növünün ölçüsünü tapmaq vә tәtbiq etmәk, belәliklә dә, әşyanın ümumәn bütün dünyaya nәzәrәn spesifik dәyәrini aşkara çıxarmaq qabiliyyәtindә tәzahür edir .
== Haqqında ==
Cəmiyyətin estetik mədəniyyətinə həm estetik şüurun (estetik biliklərin, estetik hisslərin, estetik zövqlərin, estetik idealların) məzmunu və inkişaf səviyyəsi, həm də insanların estetik yaradıcılığının xarakteri, istiqaməti və yayılma dərəcəsi daxildir. Eyni zamanda, estetik mədəniyyətdə estetik sərvətlərin insan tərəfindən mənimsənilmə formalarının rəngarəngliyi, bu sərvətlərdən insanın inkişafı, onun mənəviyyatının zənginləşməsinə görə humanist məqsədlərlə istifadə edilməsi də öz əksini tapır .
Estetik alim Osman Əfəndi estetik mədəniyyətdə estetik idrakın əsas yer tutduğunu göstərərək yazır ki, elmi idrak kimi, estetik idrak da sonsuz aləmin zənginliklərini daha geniş mənimsəmək və ona daha dərindən münasibət bəsləmək meyarlarının örnək yoludur. Şüurlu həyatda sistemli biliklər zənginliyini yaradan və onu yeni səviyyələrə yüksəldən elmi idrakın nəzəri cəhətlərinə çox ciddi diqqət yetirilməsi təbii-zəruri amil sayıldığı kimi, ali inkişaf səviyyəsinə qovuşmuş estetik idrakın nəzəri cəhətdən öyrənilməsi işi də bu mənada qiymətləndirilməyə layiqdir. Çünki bu təbii-zəruri amilləri doğuran idrak formalarının hər biri əbədi olaraq insanlığa, onun təsdiqinə xidmət edir .
Estetik mədəniyyət estetik düşüncələrin məhsuludur.
Mədəniyyət (qəzet)
Mədəniyyət — qəzet.
"Mədəniyyət" qəzetinin ilk sayı 1991-ci ilin 2 yanvar tarixində nəşr olunub. Qəzetin təsisçisi Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyidir. Nazirliyin mətbu orqanı kimi nəşrin başlıca vəzifəsi Azərbaycanda mədəniyyət sahəsində həyata keçirilən dövlət siyasətini işıqlandırmaq, bu sahədə görülən işləri ictimaiyyətə çatdırmaqdır.
Azərbaycanın mədəni həyatının müxtəlif sahələri – teatr, musiqi, kino, rəssamlıq, heykəltəraşlıq, xalq yaradıcılığı və tətbiqi sənətlər, eləcə də mədəni irs, tarix və ədəbiyyatımız, folklor, aşıq yaradıcılığı, habelə muzey, kitabxana və digər mədəniyyət müəssisələrinin fəaliyyəti qəzetin səhifələrində əksini tapır. Bundan əlavə, dünya mədəniyyətinin diqqətçəkən olayları, Azərbaycanın beynəlxalq mədəni əlaqələri, milli adət-ənənələr və mənəvi dəyərlər, mədəniyyətlərarası dialoq, mədəni müxtəliflik kimi mövzular qəzetin gündəm mövzularını təşkil etməkdədir.
Qəzet həftədə iki dəfə (çərşənbə və cümə günləri) çıxır.
Mədəniyyət AzTV
Mədəniyyət Televiziyası — Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin (AzTV) nəzdində fəaliyyət göstərən kanal. Kanal 14 fevral 2011-ci il, saat 20:30-da yayıma başlamışdır. "Mədəniyyət" kanalının əsas məqsədlərindən biri Azərbaycan mədəniyyətinin dəyərlərini dünyaya çatdırmaq, həmçinin dünya mədəniyyət incilərini Azərbaycanda təbliğ etməkdir. "Mədəniyyət" kanalı ölkədə təşkil olunan mədəniyyət tədbirləri ilə bağlı bütün layihələrin də ekskluziv yayım hüququna malikdir.
6 noyabr 2013-cü il tarixində 16:9 təsvir formatlı yayıma keçmişdir.
14 fevral 2018-ci tarixindən 24 saatlıq yayım rejiminə başlamışdır.
31 may 2021-ci ildən etibarən Azərbaycan Televiziyası, İdman TV və "Mədəniyyət" kanalı HD yayıma başlayıb.
Böyük vəsait tələb edən bu proses Prezident İlham Əliyevin 2019-cu ildə imzaladığı "Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında sərəncamına əsasən həyata keçirilidi.
28 yanvar 2022-ci ildə "Azerspace-1" peykində HD yayım formatına keçib.
Mədəniyyət kanalının baş direktoru – Dilarə Səlim
19.10.2021 direktor vəzifəsinə Ülviyyə Könül təyin edilib.
Mədəniyyət Nazirliyi
Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan) — Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi
Mədəniyyət TV
Mədəniyyət Televiziyası — Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin (AzTV) nəzdində fəaliyyət göstərən kanal. Kanal 14 fevral 2011-ci il, saat 20:30-da yayıma başlamışdır. "Mədəniyyət" kanalının əsas məqsədlərindən biri Azərbaycan mədəniyyətinin dəyərlərini dünyaya çatdırmaq, həmçinin dünya mədəniyyət incilərini Azərbaycanda təbliğ etməkdir. "Mədəniyyət" kanalı ölkədə təşkil olunan mədəniyyət tədbirləri ilə bağlı bütün layihələrin də ekskluziv yayım hüququna malikdir.
6 noyabr 2013-cü il tarixində 16:9 təsvir formatlı yayıma keçmişdir.
14 fevral 2018-ci tarixindən 24 saatlıq yayım rejiminə başlamışdır.
31 may 2021-ci ildən etibarən Azərbaycan Televiziyası, İdman TV və "Mədəniyyət" kanalı HD yayıma başlayıb.
Böyük vəsait tələb edən bu proses Prezident İlham Əliyevin 2019-cu ildə imzaladığı "Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında sərəncamına əsasən həyata keçirilidi.
28 yanvar 2022-ci ildə "Azerspace-1" peykində HD yayım formatına keçib.
Mədəniyyət kanalının baş direktoru – Dilarə Səlim
19.10.2021 direktor vəzifəsinə Ülviyyə Könül təyin edilib.
Mədəniyyət Televiziyası
Mədəniyyət Televiziyası — Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin (AzTV) nəzdində fəaliyyət göstərən kanal. Kanal 14 fevral 2011-ci il, saat 20:30-da yayıma başlamışdır. "Mədəniyyət" kanalının əsas məqsədlərindən biri Azərbaycan mədəniyyətinin dəyərlərini dünyaya çatdırmaq, həmçinin dünya mədəniyyət incilərini Azərbaycanda təbliğ etməkdir. "Mədəniyyət" kanalı ölkədə təşkil olunan mədəniyyət tədbirləri ilə bağlı bütün layihələrin də ekskluziv yayım hüququna malikdir.
6 noyabr 2013-cü il tarixində 16:9 təsvir formatlı yayıma keçmişdir.
14 fevral 2018-ci tarixindən 24 saatlıq yayım rejiminə başlamışdır.
31 may 2021-ci ildən etibarən Azərbaycan Televiziyası, İdman TV və "Mədəniyyət" kanalı HD yayıma başlayıb.
Böyük vəsait tələb edən bu proses Prezident İlham Əliyevin 2019-cu ildə imzaladığı "Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında sərəncamına əsasən həyata keçirilidi.
28 yanvar 2022-ci ildə "Azerspace-1" peykində HD yayım formatına keçib.
Mədəniyyət kanalının baş direktoru – Dilarə Səlim
19.10.2021 direktor vəzifəsinə Ülviyyə Könül təyin edilib.
Mədəniyyət diplomatiyası
Mədəni diplomatiya və ya mədəniyyət diplomatiyası — ictimai diplomatiya və yumşaq gücün üsulu olan insanlar arasında qarşılıqlı anlamanı böyütmək məqasədi ilə fikirlərin, məlumatın, incəsənətin, dilin və mədəniyyətin başqa cəhətlərin millət və insanarası mübadilə.
Mədəni diplomatiyanın qədim nümunələri arasında yunanların İsgəndəriyyə kitabxanasının tikilməsini, Roma Respublikasının onunla həmsərhəd olan dövlətlərdən "dostyana kralların" oğullarını Romaya onlara təhsil vermək üçün dəvət edilməsi və Bizans İmperiyasının slavyan torpağlarında Pravoslav yevangelizmi sponsorluq etməsini qeyd oluna bilər.
Soyuq müharibə dövründə mədəni diplomatiya ABŞ üçün SSRİ-nin çəpələməsinin üçün vacib cihazı olmuşdu. Fransa məktəblərin beynəlxalq şəbəkəsi vasitəsilə fransız dilini mədəni diplomatiya üçün iştədir.
Mədəniyyət fəlsəfəsi
Mədəniyyət fəlsəfəsi — ümumiyyətlə mədəniyyətin mahiyyətini, quruluşunu və inkişafını izah etmək üçün istifadə olunur. Onun tarix fəlsəfəsi ilə ümumi bir sahədə maraqları var. Mədəniyyət fəlsəfəsi adlandırması çox sonralar müzakirə mövzusu olmaqla birlikdə, bu sahədə işlər Sokrat əvvəli filosoflara qədər uzanmaqdadır.
Mədəniyyət imperializmi
Mədəniyyət imperializmi imperyalizmin mədəni aspektlərini əhatə edir. Imperializm burada fərqli sivilizasiyalar arasında qeyri-bərabər münasibətlərin yaranması və davam etməsini, eyni zamanda daha güclü sivilizasiyanın üstün olduğunu izah edir. Beləliklə, mədəni imperializm, siyasi və ya iqtisadi cəhətdən güclü bir millətin zəif cəmiyyətlərin üzərində öz mədəniyyət dəyərlərini tətbiq etmək prinsipi və ya mədəni hegemoniyasıdır. Bu termin daha çox tarix, mədəniyyət tədqiqatları və müstəmləkəçilik-sonrası nəzəriyyələri sahələrində tətbiq olunur. Mədəniyyət imperializmi mədəni hegemoniyanı möhkəmləndirdiyinə görə münasibət, formal siyasət və ya hərbi əməliyyatlar kimi müxtəlif formaları ola bilər.
Con Tomlinson "Mədəniyyət imperializmi" adlı kitabında bu terminin 1960-cı illərdə ortaya çıxdığını və 1970-ci illərdən başlayaraq tədqiqat başlığı kimi gündəmə gəldiyini iddia etmişdir. Bundan əvvəl isə "media imperializmi", "struktur imperializmi", "mədəni asılılıq və hökmranlıq", "mədəni sinkronizasiya", "elektron müstəmləkəçilik", "ideoloji imperializm" və "iqtisadi imperializm" kimi terminlər eyni əsas anlayışı təsvir etmək üçün istifadə olunmuşdur.
Müxtəlif alimlər bu terminə fərqli izahatlar verirlər. Amerika mətbuatının tənqidçisi Herbert Şiller yazırdı: "Bu gün mədəni imperializmin konsepsiyası (1975) bir cəmiyyətin müasir dünya sisteminə gətirildiyi proseslərin cəmini və bu proses nəzdində öz dəyərləri və quruluşunu ictimai qurumlara cəlb etməklə, təzyiqlə məcburi və ya manipulasiya ilə yaymasını bildirir. Yayma prosesində ictimai mediyanın rolu çox böyükdür və demək olar ki ən təsirli alətlərdən biridir Buna görə də, bu təsiri idarə etmək üçün çox vaxt hakim qüvvələr yayımları kommersiyalaşdırıllar.
Mədəniyyət müharibəsi
Mədəniyyət müharibəsi — istifadə edildiyi ərazi və tarixdən asılı olaraq, fərqli mənalara sahib termin. İlkin olaraq, termin Qərb dünyasında ənənəçi, klassik liberal və ya mühafizəkar dəyərlər ilə sosial-demokrat, tərəqqipərvər və ya sosial liberal dəyərlər arasındakı münaqişəyə aid edilir. Mədəniyyət müharibələri bütün dünya cəmiyyətlərində tarix, elm və digər mövzular üzrə debatlara səbəb olmuşdur.
Mədəniyyət müharibəsi termini Kanadada Qərbi və Şərqi Kanada, şəhər və şəhərətrafı ərazilərdə, mühafizəkarlıq və liberallıq arasındakı fərqliliyi təsvir etmək üçün istifadə edilir. Ölkələdə fransızdilli və ingilisdilli əhalinin bölünməsi də Kanada cəmiyyətinin inteqral hissəsi idi.
Mədəniyyət müharibəsi termini alman dilindəki Kulturkampf (azərb. Mədəni mübarizə) sözünün hərfi tərcüməsidir (kalka). Kulturkampf sözü 1871-ci ildən 1878-ci ilə qədər davam edən Almaniya imperiyasının kansleri Otto fon Bismark rəhbərliyindəki mədəni və dini qruplar ilə Roma Katolik Kilsəsi arasındakı münaqişəyə aid edilir. Mədəniyyət müharibəsi sözünün ingilis dilindəki hərfi tərcüməsi – Culture war termini dövrün ABŞ qəzetlərində nəşr olunmuşdur.
Sekulyarizm
Ölüm cəzası
Seksual inqilab
Qlobal istiləşmə
"Force Behind The Culture War 2016".
Mədəniyyət sosiologiyası
Mədəniyyət sosiologiyası (ing. Sociology of culture), kulturososiologiya (alm. Kultursoziologie) — öyrənilməsi obyekti cəmiyyətdə mədəniyyətin işləmə və inkişaf qanunauyğunluqları, habelə mədəni normaların, fikirlərin, dəyərlərin, davranış qaydalarının, hərəkət edən fikirlərin qatlanması, mənimsənilməsi, qorunması və daha da ötürülməsi olan budaq sosioloji nəzəriyyə insanlar arasındakı münasibətlərin tənzimləyiciləri, eləcə də cəmiyyət və təbiət münasibətləri kimi.
Mədəniyyət sosiologiyası termini ilk dəfə Maks Adler tərəfindən istifadə edilmişdir] .
Adler mədəni dəyərlərin və normaların meydana gəlməsi və mövcudluğunun sosial amillərini mədəniyyət sosiologiyasının öyrənilməsinin mövzusu hesab edirdi. Ancaq mədəniyyət sosyolojisinin mövzusunun bu tərifi Qərbdə sonrakı tədqiqatçılarının əksəriyyəti tərəfindən qəbul edilmədi və Adler, fəlsəfi və ictimai-siyasi ədəbiyyatda "cəmiyyət" və "mədəniyyət" kimi anlayışların, çox nadir istisnalar istisna olmaqla eyni şəkildə istifadə edilmişdir. Sosiologiyanın mədəniyyət sosiologiyası ilə əvəz olunmasının heç bir mənası olmadığına inanılırdı. Məsələn, mədəniyyət tədqiqatlarının yaradıcısı Leslie Vayt sosiologiyanın mədəni və sosial cəhətdən dəqiq bir şəkildə müəyyənləşdirməkdə gücsüz olduğuna inanırdı, çünki onun fikrincə, cəmiyyət mədəniyyətin bir funksiyası olsa da, mədəniyyəti yalnız sosial münasibətlərin ayrı bir tərəfi kimi qəbul edir.
Karl Mannheym, mədəniyyət sosyologiyasını mədəni əsərlərin təfsirinin spesifik bir növü kimi təyin etmişdir.
Tolkott Parsonsun struktur funksionalizmi mədəniyyət sosiologiyası mövzusunun güclü bir şəkildə daralmasına kömək etdi, çünki mədəni determinizmə söykənir və buna görə mədəniyyət cəmiyyətin bütün sahələrinin varlığı və inkişafı üçün təməl daşı hesab olunur.
Mədəniyyət sənayesi
Mədəniyyət sənayesi — Frankfurt məktəbinin iki böyük üzvü olan Theodor Adorno və Max Horkheimer tərəfindən sosial, mədəniyyət və media elmlərinə bəxş edilmiş tənqidi konseptdir. Bir çoxlarından fərqli olaraq bu cütlük mediaya və mədəniyyətə tənqidi prizmadan baxaraq onların sadəcə kapitalist və elit sinfin maraqlarına xidmət etdiyini irəli sürmüşlər.
Adorno Almaniyanın Frankfurt, Horkheimer isə Ştutqart şəhərində dünyaya gəlmişlər. Almaniyada təhsil alan və akademik sahədə işləməyə başlayan bu iki şəxs Nazi partiyası hakimiyyətə gəldikdən sonra Marksist və tənqidi baxışlarına görə dövlət tərəfindən möhkəm tənqidlərə və basqılara məruz qaldıqlarından Almaniyanın tərk edərək Birləşmiş Ştatlara köçməyə qərar verirlər. Bu hadisə onların həyatında dönüş nöqtəsi olur. 1940-50-ci illərdə media, əyləncə mədəniyyəti və kapitalizm Birləşmiş Ştatlarda sürətlə böyüməkdə idi. Hər il yeni sənayelər açılır, yeni filmlər, çizgi filmlər, mahnılar və digər mədəniyyət məhsulları ortaya çıxmaqda idi. Bu dəyişiklikləri müşahidə edən Horkheimer və Adorno bu məsələyə özlərinə məxsus prizmadan baxmağa qərar verirlər, və nəticədə, o günə kimi heç kimin üzə çıxarmadığı mənfi tendensiyanı ortaya çıxartmağı bacardılar.
Horkheimer və Adorno kapitalizmin beşiyi sayıla biləcək yerlərdən biri olan ABŞ-da medianın kapitalizmə xas xüsusiyyətləri özünə götürdüyünü irəli sürürdülər. Kapitalizmin əsas xüsusiyyətləri qazanc, təminat və tələbat və yalnız maddiyyəti düşünməkdir.
Mədəniyyət şoku
Mədəniyyət şoku (ing. Culture shock) — insanın bir sosial mühitdən digərinə keçdikdə insanın heç vaxt tanış olmadığı şəraitə görə hiss etdiyi narahatlıqdır. 4 fazası var:
Bal ayı fazası
Razılaşmağa çalışma fazası
Öyrəşmə fazası
Ustalıq fazası
Mədəni şoku yaradan ümumi problemlər: informasiya artıqlığı, dil barieri, toplumlararası uçurumlar, informasiya uçurumları, müəyyən sferadakı asılılıqlar, öz mədəniyyətinə çox bağlılıq və buna bənzər hallar. Şəxslər müxtəlif cəmiyyətlərdə mədəni şoku özlərinəməxsus yaşadıqları üçün, bu vəziyyətdən yayınmağın konkret bir həlli mövcud deyildir.
Mədəniyyət şokunda olan insanların sonrakı fəaliyyətlərini 3 hissəyə bölmək olar:
İnteqrasiya oluna bilməyənlər xarici ölkədə öz millətlərindən olanları axtarır və cəmiyyətə uyğunlaşmaqdan imtina edirlər.
Assimilyasiyaya məruz qalanlar öz ölkələrinin adət-ənənələrini unudur və yeni gəldikləri ölkəyə 100% adaptasiya olurlar.
Üçüncü qrup insanlar isə həm yeni ölkəyə adaptasiya olur, həm də vətənlərini unutmurlar. Belə insanlara kosmopolit deyilir.
Mədəniyyət şokunun ən qəribə forması uzun müddət vətəndən kənarda yaşayan insanların geri qayıtdıqdan sonra öz doğma ölkələrində hiss etdikləri mədəniyyət şokudur.
Balayı
Bu mərhələ ərzində, köhnə və yeni mədəniyyətlər arasındakı fərqliliklər şəxsə yüngül, asan görünür.
Populyar mədəniyyət
Populyar mədəniyyət ( pop mədəniyyəti də adlandırılır ) Ümumiyyətlə cəmiyyətin üzvləri tərəfindən müəyyən bir nöqtədə cəmiyyətdə dominant və ya hər yerdə yerləşmiş fikirlər, inanclar və obyektlərin cəmi kimi tanınır. Populyar mədəniyyət də bu dominant obyektlərlə qarşılıqlı təsir nəticəsində meydana çıxan fəaliyyət və duyğuları əhatə edir. Kütləvi informasiya vasitələri tərəfindən müasir dövrdə böyük təsir göstərən bu fikirlər toplusu müəyyən bir cəmiyyətdə insanların gündəlik həyatlarında yaşayır. Buna görə populyar mədəniyyət, fərdlərin müəyyən mövzulara münasibətlərinə təsir etmə üsuluna sahibdir . Ancaq pop mədəniyyətini müəyyən etmək üçün müxtəlif yollar var . Bu səbəbdən məşhur mədəniyyət müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif insanlar tərəfindən müxtəlif yollarla müəyyənləşdirilə bilən bir şeydir . Ümumiyyətlə, xalq mədəniyyəti, işçi sinif mədəniyyəti və ya yüksək mədəniyyət kimi mədəniyyətin digər formalarından fərqli olaraq, psixoanalizmə, strukturizm, postmodernizm və daha çox müxtəlif nəzəri perspektivlər ilə nəzərdən keçirilir. Ən populyar pop mədəniyyəti kateqoriyaları: əyləncələr ( kino, musiqi ,televiziya və video oyunlar ) idman, xəbərlər, siyasət, moda / paltar, texnologiya və slenq .
Qarşı mədəniyyət
Qarşı mədəniyyət (rus. Контркульту́ра, ing. Counterculture) — submədəniyyət növü. Mədəniyyətşünaslıq nöqteyi-nəzərindən, əks mədəniyyət, dominant mədəniyyətin dəyərlərini inkar edən bir cərəyandır.
Sosioloq Con Milton Yinger, "Qarşı mədəniyyət" termini 1960-cı ildə Amerika Sosioloji İcmalındakı "Qarşı mədəniyyət və subkultura" məqaləsində işlətmişdir. Yinger, hər hansı bir qrupun normativ sisteminin əsas elementi şəxsiyyət dəyişənlərinin qrup dəyərlərinin inkişafında və saxlanmasında bilavasitə iştirak etdiyi və onun normalarının yalnız münasibətlərə istinad etməklə başa düşülə biləcəyi bütün cəmiyyətin dəyərləri ilə ziddiyyət olduğu yerdə "əks-mədəniyyət" termini istifadə etməyi təklif etdi. ətrafındakı dominant bir mədəniyyətə sahib qruplar ”.
"Qarşı mədəniyyət" termini Amerikalı sosioloq Teodor Rozzak tərəfindən populyarlaşdı, o, bundan ənənəvi mədəniyyətə qarşı çıxaraq sənətdəki yeni meyllərə istinad etmək üçün istifadə etdi . Əks etiqad, mövcudluğun duyğu-emosional təcrübəsini ön plana çıxardığı, idrakın spekulyativ-məntiqi metodları çərçivəsindən kənarda qalması ilə ziddiyyət təşkil etdi.
Qarşı mədəniyyət, bir qayda olaraq, yalnız dominant mədəniyyətin paradiqmasından fərqlənən bir paradiqmaya sahib deyil, eyni zamanda özünü dominant mədəniyyətə açıq şəkildə qarşı qoyur, dominant mədəni dəyərləri, normaları və mənəvi təməlləri şübhə altına alır, özünəməxsus norma və dəyərlər sistemini yaradır.
Siyasi mədəniyyət
Siyasi mədəniyyət — mənəvi mədəniyyətin tərkib hissəsi olan siyasi mədəniyyət politologiya elminin mühüm anlayışlarından biridir. Siyasi mədəniyyət anlayışı iki mənada işlənir. Geniş mənada siyasi mədəniyyət bəşər cəmiyyətinin yaratmış olduğu ümumi mədəniyyətin bir hissəsi kimi işlənir. Yəni bu halda iqtisadi mədəniyyət, dini mədəniyyət, əxlaqi mədəniyyət və s. kimi hər bir cəmiyyətdə siyasi mədəniyyət də mövcuddur. Onlar bir-biri ilə sıx bağlıdır. Dar mənada siyasi mədəniyyət hər bir fərdin, sosial qrupun, sinfin və ya millətin siyasi davranış və fəaliyyət qaydalarının, onların siyasətdə, siyasi hakimiyyətə münasibətlərinin ifadəsi kimi başa düşülür.
«Siyasi mədəniyyət» anlayışını politologiya elminə ilk dəfə Amerika politoloqları Q.Almond və S.Verba gətirmiş və onu politologiya elminin mühüm kateqoriyalarından biri kimi şərh etmişlər. Q.Almond və S.Verba «Vətəndaş mədəniyyəti» əsərində siyasi mədəniyyətin cəmiyyətin siyasi sistemində, siyasi rejimlərdəki rolunu yüksək qiymətləndirərək belə bir ümumi nəticəyə gəlmişlər ki, demokratiyanın inkişafı və demokratik rejimin meydana gəlməsi və formalaşması hər şeydən əvvəl, yüksək siyasi mədəniyyət tələb edir və onun sayəsində mümkündür.
Siyasi mədəniyyət bütövlükdə siyasi davranış siyasi biliklərə yiyələnmək, siyasi baxışları qiymətləndirmək, nəhayət, siyasi fəaliyyət mədəniyyətidir.
Yeraltı mədəniyyət
Yeraltı mədəniyyət və ya anderqraund mədəniyyət (ing. underground — yeraltı) — müasir incəsənətdə (musiqi, ədəbiyyat, kino, təsviri incəsənət və s.) kütləvi mədəniyyətə, əsas və rəsmi sənətə zidd olan yaradıcı meyllər toplusu. Yeraltıya qeyri-rəsmi, müstəqil və ya senzuralı növlər və sənət əsərləri daxildir. Yeraltı ilə əsas cərəyan arasındakı sərhəd həmişə bulanıqdır, çünki bir yeraltı olaraq başlayan bir çox sənət növü və əsərləri zaman keçdikcə populyarlaşdı və geniş yayıldı.
Yeraltı, hakim ideologiyanı pozmaq, üslub və dil məhdudiyyətlərini bilməmək, ümumiyyətlə qəbul edilmiş dəyərləri, normaları, sosial və bədii ənənələri rədd etmək, tez-tez ictimaiyyəti şoka salmaq, üsyanla xarakterizə olunur. Yeraltı cəmiyyətdə qəbul edilən siyasi, əxlaqi və etik istiqamətləri və davranış stereotiplərini rədd edir və tez-tez pozur, gündəlik həyatda yeni davranış modelləri tətbiq edir. Amerika və Avropa yeraltılarının tipik mövzuları "cinsi inqilab", narkotik, din əleyhinə, marjinal qrupların problemləridir.
Bu termin XX əsrin ikinci yarısında yaranıb və istifadə olunmağa başlayıb. Ekstremal və avangard metal və grunge kimi rok musiqisinin bəzi növləri yeraltı olaraq təsnif edildi. Hip-hopun bu anlayışı gi-funk və gangsta rap-ə aid edilə bilər.
Şuşada mədəniyyət
Şuşa şəhərinin əsası 1752-ci ildə Pənahəli xan tərəfindən qoyulmuşdur. Bu şəhər Qarabağ xanlığı 1822-ci ildə süqut edənə qədər onun paytaxtı olmuşdur.
Şuşa şəhəri Azərbaycan mədəniyyətinin mərkəzlərindən biridir. Bu şəhər müəyyən bir dövr ərzində bir çox Azərbaycan ziyalıları — şairlər, yazıçılar və xüsusən musiqiçilərin (Azərbaycan aşıqları, Azərbaycan muğam ifaçıları, qopuz ifaçıları) evi olmuşdur. Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzində 549 qədim bina (bunlardan 72-si Azərbaycan tarixində iz qoymuş şəxslərin yaşayış evləri və ya ev muzeyləridir), 17 məhəllə bulağı, 17 məscid, 6 karvansara, 3 türbə, 2 mədrəsə, bir neçə kilsə və monastır, 2 qəsr və qala divarları yerləşir. Bu abidələrin çoxu XIX əsrdə yaşamış Azərbaycan memarı Kərbəlayi Səfixan Qarabaği tərəfindən tikilmiş və həmin dövrün ən məşhur nəqqaşı Kərbəlayi Səfərəli tərəfindən bəzədilmişdir.
Dağlıq Qarabağ müharibəsi dövründə Şuşadakı Yuxarı Gövhər ağa, Aşağı Gövhər ağa, Saatlı məscidləri və Azərbaycan opera müğənnisi Bülbülün ev-muzeyinə ziyan dəymiş, Azərbaycan şairəsi Xurşidbanu Natəvanın evi yandırılmışdır.
Şuşa şəhərinin memarlıq siması üçün, şəhərin yerləşdiyi ərazinin özünəməxsus dağ peyzajı ilə səsləşən mənzərəlik xarakterikdir. Şəhərin daha qədim olan şərq tərəfi sakit relyefə, sonradan məskunlaşmış qərb tərəfi isə amfiteatr xüsusiyyətinə malikdir. Şəhərin inşası zamanı Şuşa və ətrafında geniş yayılmış ağ qaya daşlarından istifadə edilmişdir.
Mədəniyyət əlaqələri
Mədəni əlaqələr — mədəni və vətəndaş cəmiyyəti məkanında həm dövlət, həm də qeyri-dövlət subyektləri tərəfindən həyata keçirilən bir sıra fəaliyyətləri əhatə edən, iki və ya daha çox mədəniyyət arasında qarşılıqlı, məcburi olmayan transmilli qarşılıqlı əlaqələrdir. Mədəni əlaqələrin ümumi nəticələri daha çox əlaqə, daha yaxşı qarşılıqlı anlaşma, daha çox və daha dərin əlaqələr, qarşılıqlı faydalı əməliyyatlar və dövlətlər, xalqlar, qeyri-dövlət subyektləri və mədəniyyətlər arasında davamlı dialoqun gücləndirilməsidir.
İctimai diplomatiya və mədəni diplomatiya (dövlətlə insanlar arasında münasibətlər), strateji ünsiyyət və şərtilik (kütləvi inandırma və təbliğat siyasəti də daxil olmaqla ), ölkələr və dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən qurumlar qeyri-dövlət aktyorlarına və mədəniyyətə güvənir.
Mədəni əlaqələri ictimai diplomatiya kimi dövlət tərəfindən həyata keçirilən fəaliyyətlərdən fərqləndirmək olar; mədəni diplomatiya və millət brendinqi çünki onlar yalnız dövlət aktyorlarının siyasətindən qaynaqlanmır; bir sıra institutlar və qeyri-dövlət aktorları vasitəsilə transmilli aktorlar kimi öz məqsədlərinə nail olmaq və onların qarşılıqlılığı ilə. Bununla belə, onlar Beynəlxalq Münasibətlərin maddi komponentidir, o mənada ki, geniş spektrli qeyri-dövlət aktyorların mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqində iştirak etdiyi məkanı əhatə edir. dövlət aktyorların milli maraqlarının ya lehinə, ya da əleyhinə olmalıdır.
Bu tərif Chrisine Silvester-in tənqidi təxəyyüllər konsepsiyasını izləyir (bax: “Critical Imaginations in International Relations”, 2016), çünki o, ənənəvi Beynəlxalq Münasibətlərin dünyaları daha çox anlayışların və ya məlumat nöqtələrinin əlaqələndirilməsi yolu ilə təsəvvür etdiyini və bu sahədə müəyyən sosial boşluq buraxdığını iddia edir. kanonun özəyi, həyatlarını yaşayaraq və beynəlxalq münasibətlərə təsir edən insanların olması lazım olan bir boşluqdur. O iddia edir ki, Beynəlxalq Münasibətlərin çoxunda özünü insanların dünyasında yerləşdirmək üçün lazım olan yaradıcılıq yoxdur. Mədəni əlaqələr anlayışı bu boşluğu doldurur.Mədəni əlaqələr cazibə və müraciət yolu ilə başqalarının üstünlüklərinin formalaşması ilə məşğul olduğundan bu fərqli sahə Jozef Nay-ın Soft Power məşhur nəzəri konsepsiyasına uyğun gəlir (bax: Rəhbərliyə Bağlı: Dəyişən Təbiət American Power, 1990) məcbur etməkdən daha çox (gücdən istifadə etmək və ya inandırmaq vasitəsi kimi pul vermək) cəlb etmək və birgə seçim etmək qabiliyyətini ifadə edir.
Maddi mədəniyyət
Maddi mədəniyyət sosial reallığın obyektlərə və memarlığa əsaslanan cəhətidir. O, obyektlərin istifadəsini, istehlakını, yaradılmasını və ticarətini, habelə obyektlərin iştirak etdiyi davranışları, normaları və ritualları əhatə edir. Bəzilərinə başqa mücərrəd hadisələr də daxildir. Termin ən çox arxeoloji və antropoloji tədqiqatlarda xüsusi mədəni və tarixi kontekstlərdə materialları və ya artefaktları təsvir etmək üçün istifadə olunur.Maddi mədəniyyət qeyri-maddi simvolları, inancları və sosial strukturları özündə birləşdirən simvolik mədəniyyətlə ziddiyyət təşkil edir.
Mədəniyyət attaşesi
Mədəniyyət attaşesi — bir ölkənin xaricdəki diplomatik nümayəndəliyində çalışan və əsas vəzifəsi həmin ölkənin mədəniyyətini təbliğ etmək olan diplomatik əməkdaş. O, öz ölkəsinin mədəni irsini, incəsənətini, ədəbiyyatını, musiqisini və digər mədəni fəaliyyətlərini tanıtmaq, iki ölkə arasında mədəni əlaqələri inkişaf etdirmək və mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığı gücləndirmək üçün çalışır.
Mədəniyyət attaşesi, tez-tez mədəni tədbirlər, sərgilər, festivallar təşkil edir və yerli mədəniyyət təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir. Onlar həmçinin öz ölkələri haqqında daha geniş məlumat yaymaq və mədəniyyət vasitəsilə ölkələrinin imicini beynəlxalq arenada yaşılaşdırmaq üçün fəaliyyət göstərir.
== Vəzifə və öhdəlikləri ==
Mədəniyyət attaşesinin vəzifə və öhdəlikləri ölkədən asılı olaraq mütəlif ola bilər. Başlıca vəzifələrindən biri xarici ölkələrlə mədəni əməkdaşlıq layihələri həyata keçirməkdir. İki ölkə arasında incəsənət, təhsil, ədəbiyyat və mədəniyyət sahələrində mübadilə proqramlarını təşviq etmək də vəzifələri sırasındadır. Eyni zamanda xarici ölkələrdəki mədəniyyət təşkilatları, universitetlər və digər qurumlarla əlaqələr qurur.
Mədəniyyət attaşesi xarici ölkələrdə mədəniyyət siyasətini izləyərək ölkəsinin mədəni siyasətinin həyata keçirilməsinə kömək edir. Mədəniyyət sahəsindəki trendləri və dəyişiklikləri təhlil edərək ölkəsinin mədəniyyət strategiyasını uyğunlaşdırmaq üçün məsləhətlər verir.
Döyüş baltası mədəniyyəti
Döyüş baltası mədəniyyəti (İngiliscə: Corded Ware; Almanca: Schnurkeramik; Fransızca: céramique cordée; Hollandca: touwbekercultuur), Avropada eramızdan əvvəl 2900-2350-ci illər arasında, son Neolit, Mis dövrü və erkən Tunc dövrünün arxeoloji mədəniyyətidir. Döyüş baltası mədəniyyəti qərbdə Reyn çayından şərqdə Volqaya qədər uzanan Şimali Avropa, Mərkəzi Avropa və Şərqi Avropanı əhatə edən geniş ərazini əhatə edirdi.
Müxtəlif dairələr tərəfindən Döyüş baltası mədəniyyətinin insanlarının genetik olaraq Yamnaya mədəniyyətinin insanları ilə sıx əlaqədə olduğu və bunun şərqdən Avropanın ürəyinə böyük bir köçü sənədləşdirdiyi iddia edilir. Döyüş baltası mədəniyyətinin proto-german və proto-baltik-slavyan kimi Hind-Avropa dillərini yaydığı düşünülür. Mədəniyyət həmçinin proto-hind-iran dilində danışan sonrakı Sintaşta mədəniyyəti ilə genetik yaxınlıq göstərir.
== Terminologiya ==
Şnurlu keramika mədəniyyəti (almanca: Schnurkeramik-Kultur, hollandca: touwbekercultuur, fransızca: ceramique cordée, ingiliscə: Corded Ware) ilk dəfə 1883-cü ildə alman arxeoloqu Fridrix Klopfleiş tərəfindən təqdim edilmişdir. Keramika üzərində tapılan ip çapına bənzəyən ornamentlər bu adın verilməsində mühüm rol oynamışdır. Bu mədəniyyətin alt mədəniyyəti olan Tək Qəbir mədəniyyəti termini müxtəlif artefaktlarla əyilmiş vəziyyətdə dəfn edilmiş fərdlərə tətbiq edilən tumulus dəfn ənənələrindən irəli gəlir. Mədəniyyətin digər bir alt mədəniyyəti olan döyüş baltası mədəniyyəti də kişi məzarlarında tapılan daş döyüş baltalarına görə belə adlandırılmışdır.
== Coğrafiya ==
Döyüş baltası mədəniyyəti Almaniya, Hollandiya, Danimarka, Polşa, Litva, Latviya, Estoniya, Belarusiya, Çexiya, Avstriya, Macarıstan, Slovakiya, İsveçrə, Rumıniyanın şimal-qərbində, Ukraynanın şimalında Rusiyanın Avropa hissəsində mövcud olmuşdur.
Düktay mədəniyyəti
Düktay mədəniyyəti - Şimal-Şərqi Asiyada formalaşmış və inkişaf etmiş Yuxarı (Son) Paleolit dövrünə aid arxeoloji mədəniyyət. 1967-ci ildə Y.A.Moçanov tərəfindən aşkar edilmişdir. Ərazi Düktay çayının sağ sahilində, Aldan çayının yatağından (Yakutiya) 112 metr uzaqlıqda yerləşir. Mədəniyyət öz adını Düktay mağarasının adından almışdır.
Düktay mədəniyyəti iki təbəqəyə bölünür: erkən (35—25 min il əvvəl) — Ejansı, Ust-Mil, İxine-I,II yaşayış məntəqələri; gec (23—10,5 min il əvvəl) — Düktay mağarası, Tumulur, Dirinq-Yuryax, Xayırqas mağarası, Yeni Leten-I,II, Kiçik Cikimde, Vilyoy və İndiqirka çay hövzələri
== Ümumi məlumat ==
Mağarada 12-14 min il əvvələ aid 2 təbəqə radiokarbon analizləri vasitəsilə öyrənilmişdir. Y.A.Moçanovun fikrincə, Düktay mədəniyyətinin ən qədim abidəsi radiokarbon analizləri nəticəsində təqribən 35 min il əvvələ aid edilən Ejansı düşərgəsidir, digər tədqiqatçılar isə Düktay mədəniyyətinin yaşının 18 min ildən çox olmadığını hesab edirlər. Açıq düşərgə və mağara düşərgələri məlumdur, nizə və ya mizraq ucluqlarının, bıçaqların ikitərəfli emalı səciyyəvidir.
Fauna qalıqları mamont, şimal maralı, sığır, bizon, at, qar bəbiri, mağara şiri, canavar, tülkü, şimal tülküsü, dovşan və gəmiricilərin sümüklərindən ibarətdir. Ejansı düşərgəsindən tüklü kərgədanın sümükləri tapılmışdır. Indigirka çayı hövzəsinə aid olan Börölöx düşərgəsində “mamontlar qəbiristanı” məşhurdur.
Elm və mədəniyyət haqqında mühakimələr
Elm və mədəniyyət haqqında mühakimələr ― Cenevrəli filosof Jan Jak Russonun incəsənət və elmin insan əxlaqını pozduğunu müdafiə etdiyi esse. Bu əsər onun ən mühüm əsərlərindən sayılır.
Russo bu əsərində iddia edirdi ki: "Elm və sənətdəki inkşaf artdıqca, dünyanın hər yerindəki insan topluluqlarında qaydalar pozulmağa başlayır."Russo bu fikri ilə dövrün ümumi qəbul olunmuş davranış qaydalarına, nəzakət və incəliyə qarşı çıxırdı. Russoya görə "Təhsilli olmaq əxlaqlı olmaq demək deyildir". Russo nəzakət çərçivəsində vizual mədəniyyətin aldadıcılığını, "fərqli olmaq arzusu"nun, rəqibləri geridə buraxaraq dəyər qazanmaq istəyinin ikiüzlülüyə çevrildiyini ortaya qoyur.
Erməni-Azərbaycanlı mədəniyyət əlaqələri
Azərbaycan–erməni mədəni münasibətləri — azərbaycanlılar və ermənilərin dil və mədəniyyətləri arasında əlaqə.
== Tarix ==
SSRİ dövründə Bakının ruslaşdırılması Bakı əhalisini özündə birləşdirən azərbaycanlı, rus, erməni və digər etnik qruplardan ibarət Bakı şəhəri submədəniyyətinin yaradılması ilə nəticələndi.
== Din ==
Hacı-Baba türbəsi islam dininə aid, azərbaycanlılar və ermənilər üçün ortaq ziyarətgahdır. Qarabağ münaqişəsindən əvvəl Azərbaycandan arabir molla gəlir, burada namaz qıldırırmış. Bundan əlavə, bir azərbaycanlı daim ziyarətgahın yaxınlığında yaşamış və onun saxlanması üçün ianə toplamışdır.
== İstinadlar ==
== Əlavə oxu ==
Fragments of Armenia’s Soviet Past: Tracing the Armenian-Azerbaijani Coexistence// RA NAA IAE. Edit.
Ermənistan mədəniyyəti
Ermənistan mədəniyyətinə həm müasir Ermənistan ərazisi, həm də tarixi Ermənistanda erməni xalqının yaratdığı maddi və qeyri-maddi mədəni irs nümunələri daxildir.
Erməni xalqının mədəniyyət tarixi eramızdan əvvəl VI–V əsrlərdən başlayır və daha da qədim Urartu mədəniyyətinin davamıdır. Britannica ensiklopediyasında qeyd olunduğu kimi, Ermənistan dünya sivilizasiyasının ən qədim mərkəzlərindən biridir. Xristianlığın IV əsrin ilk illərində Ermənistanın dövlət dini olaraq qəbul edilməsi erməni xalqının tarixinin və mədəniyyətinin inkişafında böyük rol oynamışdır. IV əsrdən etibarən erməni mədəniyyəti tarixində yeni bir mərhələ — orta əsrlər dövrü başlayır. Erməni mədəniyyətinin ümumi yüksəlişi VII əsrə qədər olan dövrü əhatə edir. Sonrakı nəzərəçarpan inkişaf dövrü X əsrin sonlarında başlayır və 885-ci ildə Ermənistan tarixində yeni bir qızıl dövrün başlanğıcı olan müstəqil Ani krallığının bərpası ilə əlaqələndirilir. Mədəni yüksəliş dövrü XIII əsrə qədər davam edir və bəzi müəlliflər tərəfindən "Erməni İntibahı" kimi xarakterizə olunur. XV–XVI əsrlərdə təxminən iki əsr böhrandan sonra XVII əsrdən etibarən mədəni həyat canlanır. 1918-ci ildə müstəqil Ermənistan dövləti yaradılır.
Filiştlilərin Mədəniyyət Muzeyi
Filiştlilərin Mədəniyyət Muzeyi (המוזיאון לתרבות הפלשתים ע"ש קורין ממן - Corinne Mamane Museum of Philistine Culture) bir arxeoloji muzey Aşdod, İsrail Bu araşdırır mədəniyyət Filiştlilər ki, şəhər ərazisində yaşamışdır. muzey Filiştlilər mədəniyyətinə həsr olunmuş dünyada yeganə muzey. Bu 1990-cı ildə Aşdod açılan ilk muzey idi.
Corinne Mamane Mərakeş da Casablanca doğulmuş yəhudi tələbəsi idi. O, universitet tədqiqatlar zamanı Fransa bir avtomobil qəzasında 1984-cü ildə həyatını itirdi.
muzey 3 mərtəbədən ibarətdir. ilk Filiştlilər mədəniyyət sərgisidir. ikinci sərgi dəyişdirilməsi üçün. üçüncü mərtəbədə Ege dənizində qida mədəniyyəti tədqiq «Filiştlilər Mətbəx" həsr olunur.
Fəxri Mədəniyyət İşçisi
Fəxri Mədəniyyət İşçisi — Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən dövlət qulluğunda və ya mədəniyyət sahəsində xüsusi xidmətlərə, yüksək peşə ustalığına və ictimai həyatda fəal iştiraka görə fərqlənən şəxslərə təqdim olunan döş nişanı.
== Tarixi və əsasnaməsi ==
Döş nişanı ilk dəfə 10 dekabr 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Fəxri Mədəniyyət İşçisi" adı altında təsis edilmişdir. 20 aprel 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin ləğv edilməsi səbəbindən döş nişanın təqdim olunması dayandırılmış, əvəzində 3 oktyabr 2018-ci ildə təsdiq edilmiş əsasnamə ilə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "Fəxri Mədəniyyət İşçisi" döş nişanı təsis olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "Fəxri Mədəniyyət İşçisi" döş nişanı dövlət qulluğunda və ya mədəniyyət sahəsində xüsusi xidmətlərə, yüksək peşə ustalığına və ictimai həyatda fəal iştirakına görə 10 ildən az iş stajı olmayan mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət, mədəniyyətşünaslıq və s. sahəsində yüksək bədii estetik dəyərə malik olan ədəbiyyat, musiqi, dram, rəngkarlıq, kino, teatr, ifaçılıq əsərləri yaradan, eyni zamanda mədəniyyət sahəsində elmi-ədəbi araşdırmalara nail olan yaradıcı insanlara, mədəniyyətin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə mədəni-maarif müəssisələrinin qəzet və jurnal redaksiyalarının, nəşriyyatlarının, kitab ticarətinin, poliqrafiya müəssisələrinin, televiziyaların, kinonun, radio verilişlərinin işçilərinə, mədəniyyət sahəsində çalışan, Azərbaycan mədəniyyəti və incəsənətinin inkişafında kadrların hazırlanmasında və tərbiyə edilməsində xidməti olan şəxslərə verilir.
Döş nişanı Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin Kollegiyası tərəfindən Nazirliyin döş nişanlarının verilməsi üzrə Komissiyasının qərarına əsasən verilir. Mükafata layiq görülmüş şəxslərə döş nişanı və vəsiqə təqdim edilir. Döş nişanı təqdim edilmiş təqdimatlara əsasən il ərzində bir neçə dəfə verilir və təltif edilmə haqqında qərar "Mədəniyyət" qəzetində dərc edilərək Nazirliyin saytında yerləşdirilir. Döş nişanından məhrum etmə Nazirliyin Kollegiyasının qərarı əsasında həyata keçirilir.
Gürcüstan mədəniyyəti
Gürcüstan mədəniyyəti (gürc. ქართული კულტურა) — Gürcüstanda mədəniyyət.
== Təsviri incəsənət ==
1801-ci ildə Gürcüstanla Rusiya arasında müqavilə bağlanması, və Şərqi Gürcüstanında Rusiyaya ilhaq olunması gürcülərin ümumilikdə rus mədəniyyət ilə tanışlıqlara gətirib çıxarmışdır. Bir çox rus memarlığına aid incəsənətə aid elementlər Gürcüstan sənətkarları tərəfindən mənimsənilmişdir. XIX əsrin əvvələrindən başlayaraq Gürcüstan incəsənətində və memarlığında klassik rus memarlıq üslubları hiss edilməyə başlamışdır. Memarıq baxımından fərqlənən Tiflis şəhəri idi. XIX əsrin I yarısında gürcü rəngkarlığında Qərbi Avaropa rus rəngkarlığının təsiri özünü göstərirdi. Bu dövrdə Gürcüstanda görkəmli rəssamlar, heykəltəraşlar fəaliyyət göstərirdi. Milli mövzulara müraciət etməklə realistcəsinə fəaliyyət göstərən rəssamların işləri göz oxşayırdı.
Belə rəssamlardan biri Niko Pirosmanaşvili (1862-1918) idi.
Gəncə Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu
Gəncə Dövlət Tarix – Mədəniyyət Qoruğu — 1988-cı ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarına əsasən, qədim Gəncənin ərazisi qoruq elan edilib.
== Haqqında ==
Qədim Gəncə ərazisində tarixən müəyyənləşmiş ərazi və landşaftının qorunması, onun fərdi simasının saxlanması, bərpası məqsədilə Qoruq yaradılmışdır. Qoruq Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin "Qədim Gəncə ərazisinin Tarix – Mədəniyyət Qoruğu elan edilməsi haqqında" 18 aprel 1988-ci il tarixli 136 №li qərarına əsasən elmi – tədqiqat müəssisisəsi kimi təşkil olunmuşdur. Qoruq ərazisində yerləşən elmi, tarix və yaxud bədii əhəmiyyət kəsb edən bütün tarix – mədəniyyət abidələri dövlət tərəfindən qorunur.
Qoruğun Əsasnaməsi Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 25 noyabr 1988-ci il tarixli 420 №li qərarı ilə təsdiq olunmuşdur. Qoruq bütün fəaliyyəti boyu bu Əsasnaməni rəhbər tutmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 iyun 1998-ci il tarixli 725 №li fərmanı ilə "Tarix və Mədəniyyət abidələri haqqında" qanunun qüvvəyə minməsi tarix mədəniyyət abidələrinin qorunması işində böyük addım oldu.
Qoruğun yaradılması haqqında əsasnamə 1988-ci ildə təsdiq edilsə də, Qoruq 1989-cu il 23 yanvar tarixindən fəaliyyətə başlamışdır.
Qədim Gəncə ərazisi – Qoruq 1482 ha sahəyə malikdir. Bu ərazinin 610 ha Samux rayonu inzibati ərazisi daxilindədir.
Gəncə Dövlət Tarix – Mədəniyyət Qoruğu
Gəncə Dövlət Tarix – Mədəniyyət Qoruğu — 1988-cı ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarına əsasən, qədim Gəncənin ərazisi qoruq elan edilib.
== Haqqında ==
Qədim Gəncə ərazisində tarixən müəyyənləşmiş ərazi və landşaftının qorunması, onun fərdi simasının saxlanması, bərpası məqsədilə Qoruq yaradılmışdır. Qoruq Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin "Qədim Gəncə ərazisinin Tarix – Mədəniyyət Qoruğu elan edilməsi haqqında" 18 aprel 1988-ci il tarixli 136 №li qərarına əsasən elmi – tədqiqat müəssisisəsi kimi təşkil olunmuşdur. Qoruq ərazisində yerləşən elmi, tarix və yaxud bədii əhəmiyyət kəsb edən bütün tarix – mədəniyyət abidələri dövlət tərəfindən qorunur.
Qoruğun Əsasnaməsi Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 25 noyabr 1988-ci il tarixli 420 №li qərarı ilə təsdiq olunmuşdur. Qoruq bütün fəaliyyəti boyu bu Əsasnaməni rəhbər tutmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 iyun 1998-ci il tarixli 725 №li fərmanı ilə "Tarix və Mədəniyyət abidələri haqqında" qanunun qüvvəyə minməsi tarix mədəniyyət abidələrinin qorunması işində böyük addım oldu.
Qoruğun yaradılması haqqında əsasnamə 1988-ci ildə təsdiq edilsə də, Qoruq 1989-cu il 23 yanvar tarixindən fəaliyyətə başlamışdır.
Qədim Gəncə ərazisi – Qoruq 1482 ha sahəyə malikdir. Bu ərazinin 610 ha Samux rayonu inzibati ərazisi daxilindədir.
Gəncə mədəniyyəti
Gəncə şəhərinin əsası 859-cu ildə qoyulmuşdur. E.ə. VII əsrdə skiflərin qurduğu İşquzun özəyinin midiya dilindəki adı Sakaşen (Azərbaycan Respublikasının qərbində, indiki Gəncədə) idi. Gəncə Şəddadilərin və Gəncə xanlığının mərkəzi və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ilk paytaxtı olmuşdur.
Fiziki mədəniyyət və idman mərkəzlərindən savayı şəhərdə Cəfər Cabbarlı (Azərbaycanın tanınmış dramaturqu) adına Gəncə Dövlət Dram teatrı, Fikrət Əmirov adına Gəncə Dövlət Filarmoniyası, "Zarrabi"poeziya teatrı, Gəncə Dövlət kukla teatrı kimi bizə miras qalan ən qədim mədəniyyət mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Şəhərdə 5 Musiqi məktəbi, Uşaqlar üçün peşə məktəbi, İncəsənət məktəbi, 5 muzey, 3 mədəniyyət evi, 6 klub, musiqi evi, 27 kitabxana fəaliyyət göstərir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən məktəb və mərkəzlərdən başqa burada həmçinin orkestr şöbəsi, İstirahət mərkəzi, 3 istirahət parkı, tətbiqi və dekorativ incəsənət mərkəzi, "Gülşən" rəqs ansamblı və "Ulu Gəncə" ansamblı kimi özəl müəssisələr də fəaliyyət göstərir. Təhsil sahəsində 1300 dən artıq insan iştirak edir.
İncəsənət nümayəndələri ilə yanaşı yaxşı olardı ki, respublikamızın mərhum aktyorları Zülfügar Baratzadə və Məhəmməd Bürcəliyev, Ələddin Abbasov və Sədayə Mustafayeva kimi sevilən incəsənət xadimlərini də qeyd edək. Müğənni Şahnaz Haşımova həmçinin Azərbaycanın Xalq Artisti adına layiq görülüb.
Het mədəniyyəti
Het mədəniyyəti — e.ə. 18-12-ci əsrlərdə Kiçik Asiyada mövcud olan Het adlı qədim dövlətin mədəniyyətidir. Bu e.ə. 20-19-cu əsrlərdə hetlər, hattilər və etnik qrupların təmsil olunduğu şəhər dövlətlərinin (Kanes, Xattusa və s.) birləşməsi nəticəsində yaranmışdır. E.ə. təqribən XVIII əsrdə Kuşşara padşahı Anitta Anadolunun bəzi vilayətlərini birləşdirmiş, e.ə. 17-ci əsrin əvvəllərində isə digər Het sülaləsinin əsasını qoyan Labarna Het dövlətinin ərazisini daha da genişləndirmişdir.
== Het mədəniyyətinin formalaşması ==
Het mədəniyyətində əsasən hatt ənənələri üstünlük təşkil edir. Şumer-Akkad mədəniyyətinin bəzi cəhətləri də Het mədəniyyətində öz əksini tapmışdır. Akkad sülaləsinin ən görkəmli nümayəndələri olan Sarqon (2316-2261) və Naram-Suen (2236-2200) ilə bağlı rəvayətlər Het ədəbiyyatında da öz əksini tapmışdır.
Hett mədəniyyəti
Het mədəniyyəti — e.ə. 18-12-ci əsrlərdə Kiçik Asiyada mövcud olan Het adlı qədim dövlətin mədəniyyətidir. Bu e.ə. 20-19-cu əsrlərdə hetlər, hattilər və etnik qrupların təmsil olunduğu şəhər dövlətlərinin (Kanes, Xattusa və s.) birləşməsi nəticəsində yaranmışdır. E.ə. təqribən XVIII əsrdə Kuşşara padşahı Anitta Anadolunun bəzi vilayətlərini birləşdirmiş, e.ə. 17-ci əsrin əvvəllərində isə digər Het sülaləsinin əsasını qoyan Labarna Het dövlətinin ərazisini daha da genişləndirmişdir.
== Het mədəniyyətinin formalaşması ==
Het mədəniyyətində əsasən hatt ənənələri üstünlük təşkil edir. Şumer-Akkad mədəniyyətinin bəzi cəhətləri də Het mədəniyyətində öz əksini tapmışdır. Akkad sülaləsinin ən görkəmli nümayəndələri olan Sarqon (2316-2261) və Naram-Suen (2236-2200) ilə bağlı rəvayətlər Het ədəbiyyatında da öz əksini tapmışdır.
Heydər Əliyev Mədəniyyət Mərkəzi
Heydər Əliyev Mərkəzi — Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində, Heydər Əliyev prospektində inşa edilmiş araşdırma və beynəlxalq dialoq mərkəzi. Mərkəz böyük bir kompleksdən ibarət olmaqla özündə iri konqres zalı, Heydər Əliyev Muzeyi, sərgi salonları, adminstrativ ofisləri birləşdirir. Mərkəz Azərbaycanın üçüncü prezidenti Heydər Əliyevin adını daşıyır. Mərkəzin layihəsi 2007-ci ildə məşhur memar Zaha Hadid tərəfindən işlənmişdir. Heydər Əliyev Mərkəzinin direktoru Anar Ələkbərovdur. Mərkəz müasir Bakının simvollarından biri hesab edilir.
Mərkəzin loqosu Azərbaycanın keçmişdən gələcəyə doğru baxışlarını, Azərbaycandakı tərəqqini, ölkənin sabahını simvolizə edir. Mərkəzin loqosunun rəngi – gümüşü rəng özündə bütün maneələri aşmağı, hədəfə doğru addımlamağı ehtiva edir. Gümüşü rəng liderlik, mübarizlik, dinamiklik, müdriklik, şəffaflıq, inkişaf və innovasiya rəmzidir.
Loqonun xətləri Heydər Əliyev Mərkəzinin binasının anlamı ilə həmahənglik yaradaraq Azərbaycanın dinamik inkişafını, beynəlxalq aləmdəki birincilik uğrunda hədəflərini, Vətənə, xalqa bağlılığı yaşatmaq kimi dəyərlərlə gələcəyə irəliləyişi təcəssüm etdirir.
Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti
Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti (KazSUCA) Rusiyanın Tatarıstan bölgəsində Kazan şəhərində yerləşir.
== Heyət ==
Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin qurucusu Rusiya Federasiyası Mədəniyyət Nazirliyidir. Universitetin rektoru Rivkat Yusupovdur. KazSUCA, 32 professor, 107 baş müəllim, 148 elmlər doktoru da daxil olmaqla 300-dən çox müəllim ilə təmsil olunur. Universitetin 70-ə yaxın professor və müəlliminə Tatarıstan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının fəxri adları verilmişdir, bunların arasında Rusiya Federasiyası və Tatarıstan Respublikasının dövlət mükafatları laureatları da var. Kazan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində təxminən 3000 tələbə var (əyani və qiyabi fakültələrdə təhsil alanlar). Universitet 9 fakültə, 30 bölmədən ibarətdir. KazSUKA 25 lisenziyalı proqramı, 3 magistr proqramını, 5 mütəxəssis proqramını yerinə yetirir.
== Beynəlxalq fəaliyyət ==
Beynəlxalq fəaliyyət Universitetin inkişafı və modernləşdirilməsinin prioritet istiqamətlərindən biridir və təhsil məkanının genişləndirilməsinin, universitet elminin inkişafının, beynəlxalq təhsil müəssisələri ilə sosial və mədəni qarşılıqlı əlaqələrin strateji yollarından biri kimi qəbul edilir. Qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün Universitet xarici liseylər və universitetlərlə birbaşa ünsiyyət qurur.
Kaşivazaki türk mədəniyyət kəndi
Kaşivazaki türk mədəniyyət kəndi (柏崎トルコ文化村, Kaşivazaki Toruko Bunka Mura, türk. Kashiwazaki Türk Kültür Köyü) – Yaponiyanın Niiqata prefekturasının Kaşivazaki şəhərində yerləşmiş və türk mədəniyyətinə həsr olunmuş əyləncə parkı. 2004-cü ildə bağlanmışdır.
== Tarixi ==
Kaşivazaki türk mədəniyyət kəndi 1996-cı ildə Türkiyə–Yaponiya münasibətlərini inkişaf etdirmək məqsədilə yaradılmışdır. Parkın ilkin tikintisi üçün Niiqata Mərkəzi Bankı 60 milyon ABŞ dolları ayırmışdır. Park üçün Kaşivazaki şəhərinin seçilməsinin səbəbi coğrafiyasının İstanbulu xatırlatması olub. 2004-cü ildə Niiqata prefekturasında baş verən zəlzələ nəticəsində parka ziyan dəymiş və Yaponiyadakı iqtisadi böhranın da təsiri ilə bağlanmasına qərar verilmişdir.
Park bağlandıqdan sonra ərazisi 2006-cı ildə özəl şirkətə satılmışdır. Əraziyi satın alan Tobita adlı yerli biznesmen burada toy salonu inşa etdirmişdir.
== Xüsusiyyətlər ==
Parkın ərazisində Troya atının və Nuhun gəmisinin replikaları, məscidlər, amfiteatrlar yerləşirdi.
Keytay mədəniyyəti
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etmişdir. Yapon dilində mobil telefona "keytay denva" (携帯電話) və ya qısaca "keytay" (携帯電話) deyirlər. Ona görə də Yaponiyadakı mobil telefon mədəniyyətini Keytay mədəniyyəti də adlandırırlar.
Yaponiyada mobil telefondan istifadə geniş yayılmışdır və yayılmağa da davam edir. 2013-cü ildə əhalinin 39,1%-nin mobil telefonu olduğu halda, 2021-ci ildə bu rəqəm 74,3%-ə çatmışdır.
== Xüsusiyyətlər ==
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etdiyi üçün bu hal Qalapaqos sindromu adını almışdır.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyətinin populyar elementlərindən biri romanlardır. Mobil telefon romanı və ya keytay romanı mobil telefon vasitəsilə yazılan roman növüdür və Yaponiyada ədəbi janra çevrilmişdir. Mobil telefon ədəbiyyatı ilə əsasən həvəskarlar məşğul olsa da, bəzi əsərlər populyarlaşaraq kitab şəklində çap oluna bilir. Yaponiyada mobil telefon vasitəsilə yazılmış ən məşhur roman olan "Dərin sevgi" (2002) əsasında film, serial və manqa istehsal olunmuşdur.
Keşikçidağ Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu
Keşikçidağ Dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu — Ağstafa rayonu ərazisində Keşikçidağ silsiləsinin bir hissəsini əhatə edən mağaralar kompleksinində qoruq.
== Coğrafi mövqeyi ==
"Keşikçidağ" mağara-məbədlər kompleksi Ağstafa rayonunun mərkəzindən 75 km məsafədə, Böyük Kəsik kəndindən 28 km şimal istiqamətində yerləşir. Kompleks sərhəd zolağı boyunca 25 km-dək uzanır. "Keşikçidağ" mağara-məbədlər kompleksi ucsuz-bucaqsız Ceyrançöl adlanan ərazidə, Qatardağ silsiləsində, Candargöl gölündən 15 km şimal-şərq istiqamətindən başlayaraq dəniz səviyyəsindən 750–950 m hündürlükdə dağların cənub və cənub-şərq tərəfindəki sıldırım qayalıqlarda yerləşir.
== Ümumi məlumat ==
Qoruğun ərazisində 100-ə qədər ilkin və orta əsrlər dövründə yaradılmış süni və təbii mağaralar, ulu əcdadlarımızdan bizə miras qalmış qədim yaşayış yerləri, 100-ə yaxın son tunc və ilkin dəmir dövrünə aid kurqanlar, Qafqaz Albaniyasının yerli əhalisi tərəfindən ilkin orta əsrlərdə sıldırım dik qaya üzərində müdafiə məqsədilə inşa edilmiş, 11 metr hündürlüyündə üçmərtəbəli bir qala, üzü cənub istiqamətinə baxan, bir birindən 1500 metr aralıda yerləşən və yerli daş materiallardan inşa olunmuş iki alban məbədi, “Keşikçidağ” mağaralar kompleksində yerləşən, yerli əhali tərəfindən “Qüdrət” bulağı kimi tanınan ziyarətgah yerli sakinlərin qədim tarixə malik olan mənşəyini, mədəniyyətini, dini-etnik xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir.
“Keşikçidağ” mağaralar kompleksinin ərazisi Azərbaycanın tarixi torpaqları olmaqla, buradakı qədim və orta əsrlər maddi-mədəniyyət nümunələri də ulu əcdadlarımızdan xalqımıza qalan mirasdır.
Sovetlər dönəmində həmin abidələri tədqiq etmək mümkün olmamışdır.
Freskaların çəkildiyi mağara divarlarının dağıntıları nə təbiətin, nə də zamanın müdaxiləsi nəticəsində baş verib.
1948-ci ildən başlayaraq 1990-cı ilədək mağaraların çapıldığı qayaların yaxınlığında hərbi poliqon yerləşib. Uzun illər burada artilleriya təlimləri keçirilib.
Kiffiy mədəniyyəti
Kiffiy mədəniyyəti — E.ə. 8–6 min il əvvəl Saxara səhrasının ərazisində mövcud olan mədəniyyətin adı.
E.ə. 8–6-cı minilliklərdə Afrikada Saxara ərazisi rütubətli iqlimə malik idi. 2000-ci ildə Nigerin Tenera səhrasının Qobero rayonunda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı həmin mədəniyyətə aid insan qalıqları aşkar edilmişdir. Kiffiylər ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olurdular. Onların yaşadıqları ərazidə Savanna üçün xarakterik olan iri heyvanların sümüklərinin qalıqlarının tapılması sübut edir ki, onlar vaxtilə bu ərazidə mövcud olmuş gölün sahillərində yaşamışdır. Kiffiylər hündürboylu idilər, boyları 1 m 80 sm-dən çox olmuşdur.
Kiffiy mədəniyyəti e.ə. 6000-ci ildə, Saxara səhrasında uzunmüddətli quraqlıq baş verdiyi dövrdə yoxa çıxmışdır.
Koreya milli festivalı mədəniyyəti
Koreya Milli Festivalı (Hanqıl: 한국전통축제)- Uzun illər boyu koreya xalqı arasında keçirilən Koreya Milli və Yerli festivallarıdır. Koreya ənənəvi festivalları əsasən kənd təsərrüfatı ayinlərinə və miflərinə əsaslanır. " Seolnal (설날) — Yeni il günü " və " Çusok (추석) — Məhsul festivalı " ən böyük festivallar olaraq bilinir. Digər festivallara " Daeboreum (대보름) , Meoseumnal, Yeongdeungje , Samjinnal (삼짇날) , Hansik (한식) , Chopail (부처님 오신 날) , Dano (단오) , Yudu , Sambok , Chilseok (칠석) , Baekjung , Jungu , Sangdalgosa , Sondolpoong , Dongji (동지) , Seotdal Geumeum , Seotdal Geumeum (섣달그믐) və s. aiddir. Koreyada ilin hər ayına uyğun festival vardır.
== 설날 Seolnal ==
Lunar təqviminə görə qeyd olunan Yeni ildir. Şükran günü kimidə tanınır. 설 sözü tanıdıq olmayan, yeni gələn ilin yeniliyini ifadə edən sözdən qaynaqlanır , 날 isə "gün" deməkdir. Koreyada Seolnalı qeyd etməyə nə vaxt başlandığı bilinmir amma festivalın rituallarının 6-cı əsrə dayandığı güman edilir.
Koreya mədəniyyəti
Koreya mədəniyyəti — Müasir zamanda Koreyanın iki yerə Şimal və Cənuba bölünməsi mədəniyyətdə də parçalanmaya səbəb oldu. Lakin buna baxmayaraq, Koreyanın ənənəvi mədəniyyəti 5000 ildən çox tarixi olan hər iki dövləti birləşdirir və ən qədimlərdən biri hesab olunur.
== Tarixi ==
Koreya qədim mədəniyyətə malik ölkədir. Koreya tarixini başlanğıcı b.e.ə. 2333-cü ilə – əfsanəvi hökmdar Tanqunun dövrünə təsadüf edir. O, Allahın oğlu kimi qəbul edilib Çoson dövlətinin, yəni «Səhər təravəti ölkəsi»nin banisi hesab edilir. Tarixi faktlar sübut edir ki, b.e.ə I əsrdə bu ölkədə Koqurye, Pekçe və Silla dövlətləri də mövcud olmuşdur. VII əsrin ortalarından Silla bütün Koreya yarımadalarını birləşdirdi. Bu dövlətlərdə mədəniyyətə xüsusi yer verilirdi. Yüksək vəzifəli koreyalıların məzarları üzərində abidələr - masa şəklində dolmenlər qurulurdu..
Küp qəbirləri mədəniyyəti
Küp qəbirləri mədəniyyəti — arxeoloji mədəniyyət; e.ə. IV əsr — eramızın VIII əsrlərində Cənubi Qafqazda, xüsusilə də Qafqaz Albaniyası ərazisində yayılmışdı. Ölülər bükülü vəziyyətdə sağ və ya sol böyrü üstə, əsasən, üfiqi şəkildə dəfn olunmuşdu.
Qəbir invertarları metal (tunc və başlıca olaraq dəmir alət və silahlar, bürünc, gümüş və qızıl bəzək şeyləri), ağac, daş, gil, şüşə və pastalardan ibarətdir. Nisbətən sonrakı dövrlərə aid qəbirlərdə Roma, Arşaki və Sasani sikkələrinə də təsadüf edilir. Bu mədəniyyət əkinçilik, heyvandarlıq, ovçuluq, balıqçılıq və sənətkarlıqla məşğul olan oturaq əhaliyə aiddir.
== Həmçinin bax ==
Küp qəbir
Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti
Leylatəpə mədəniyyəti
Azərbaycan arxeologiyası
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Иващенко М., Кувшинные погребения Азербайджана и Грузии, «Известия АН Азербайджанской ССР», 1947, № 1;
Казиев С. М., Альбом кувшинных погребений, Баку, 1960;
Голубкина Т. И., Культура кувшинных погребений в Азербайджане, в сб.: Тр. Музея истории Азербайджана, т.4, Баку, 1961.
Kür-Araz mədəniyyəti
Kür-Araz mədəniyyəti — Erkən Tunc dövrünə (e.ə. IV minilliyin sonu – III minillik) aid mədəniyyət. Azərbaycan ərazisindən başlanğıcını götürən bu mədəniyyət Şimali Qafqazdan Mesopotomiyaya, Şərqi Anadoludan Orta Asiyaya qədər geniş bir ərazini əhatə etmişdir. İlk dəfə Azərbaycanda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkarlandığından Kür-Araz mədəniyyəti adlandırılmışdır.
== Xüsusiyyətləri ==
İlk Tunc dövründə, az qala, bütün Azərbaycanın və Cənubi Qafqaz ərazisinin düzən və dağlıq rayonları əkinçi-maldar qəbilələr tərəfindən tutulur, mənimsənilir. Bu dövrdə Mərkəzi və Şərqi Cənubi Qafqazın, Şimal-şərqi Qafqazın, həm də Cənubi Azərbaycanın və Şərqi Anadolunun əsas əraziləri elmdə Kür-Araz mədəniyyəti adı altında tanınmış vahid maddi-mədəni irsə sahib qəbilələr tərəfindən məskunlaşır. Bu mədəniyyət ilk dəfə 1940-cı illərdə, Kür-Araz çayları arasındakı ərazilərdə tapılmış materiallar əsasında müəyyənləşdirilmişdir. O vaxt Kür-Araz mədəniyyətini eneolitə aid edirdilər. Sonralar aydın oldu ki, bu mədəniyyətin hüdudları Kür-Araz çayları arasından çox genişdir, abidələri isə e.ə. IV minilliyin ortalarından III minilliyin son rübünədək xronoloji çərçivəni əhatə edən ilk tunc dövrünə aiddir.
Kürdüstan Regional Hökumətində mədəniyyət
Kürdüstan Regional Hökumətinin mədəniyyəti Mesopotamiya mədəniyyəti, İslam dini və ənənəvi Ərəb ve Kürd mədəniyyəti ətrafında biçimlenmişdir. Buna qarşı, bölgə çeşitlilikler içində yüksək bir kosmopolit cəmiyyət və canlı bir mədəniyyətə malikdir. İslam təsiri Ərəb və Kürd mədəniyyətinin memarlıq, musiqi, geyim, mətbəx və həyat tərzində görülə bilməkdədir.