Çobankərə (Zəngibasar)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Çobankərə.

Çobankərə — Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistanda) kənd.[1]

Çobankərə
40°06′57″ şm. e. 44°19′10″ ş. u.
Ölkə
Əhalisi
Əhalisi
  • 5.000 nəf. (1918)
Xəritəni göstər/gizlə
Çobankərə xəritədə
Çobankərə
Çobankərə

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çobankərə kəndi Xatunarx kəndindən 3 km aralıdır. Kəndlər Eçmiədzin rayonuna daxil idi, lakin 1937-ci ildən sonra Ermənistanın Zəngibasar rayonunun tabeliyinə verildi.

Çobanqara — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Sərdarabad rayonu (Oktemberyan rayonu) ərazisində kənd. Zəngiçay ilə Qarasuçay arasında yerləşirdi. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində[2] qeyd edilmişdir. 1930-cu ildə ləğv edilmişdir.

Toponim çobankərə türk etnonimi[3] əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyük Çobankərə kəndində 1918-ci ildə 5000 nəfər olmuşdur. Daşnakların soyqırım siyasətinin ilk qurbanlarından biri də bu kənd olmuşdur. Dro və Andranikin əmri ilə daşnak qoşunu kənddə fəlakət törətmiş, uşağa, böyüyə, qadına rəhm etmədən qırmışlar. 1922-ci ildə kəndə 66 nəfər dönmüşdür.[4]

Toponimiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd qazaxların 159 ailədən ibarət Çobankərə tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. İranda Qaşqay tayfa birləşməsinin Çuban Kara qolu ilə mənşəcə eyni olan Çobankərə tayfası qədim türk mənşəli Kəngər-peçeneqlərin Çupan tayfasından ibarətdir. X əsrə aid mənbədə Cənub-şərqi Avropada yaşayan kənqər-peçeneqlərin bir qolu Çupan kimi qeyd olunmuşdur. Bu tayfa peçeneqlərin Çor (Çur), Göyərçin, Kapan (Qapan), Karabaq, Kola (Kula) tayfaları (yenə orada) içərisində daha nüfuzlu el kimi səciyyələnir. Peçeneqlərin, o sıradan Çobanqaraların Cənubi Qafqazda məskunlaşması eranın ilk əsrlərində hunların gəlməsi ilə bağlı olmuşdur. Erkən orta əsrlərdə İranda Şaban- Kərə qalasının adı ilə Çobankərə etnoniminin eyniliyi diqqəti cəlb edir. XI əsr müəllifi Nizamülmülük (bax: Siyasətnamə, s. 98) İranda yaşayan bir elin Şabankarələr adlandığını yazmışdır. Etnonimdəki "çoban" sözünün Azərbaycan dilindəki "çoban" sözü (qədim fars dilində fşupana "heyvan saxlayan, qoruyan", məsələn, farsca mərzban — "sərhəd qoruyan", sarvan — "dəvə qoruyan" və s. kimi) sözü ilə əlaqəsi yoxdur.[5]

Görkəmli şəxsiyyətləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2
  2. ↑ Д. Д. Пагиревь. Алфавитный указатель кь пятиверстной картѣ Кавказскaго края, изданiя Кавказскaго Военно–Топографическaго Отдѣла. Записки Кавказскаго отдѣла Императорскаго Русскаго Географическаго общества. Книжка XXX. Тифлись: Типографія К. П. Козловскаго, 1913. s.286
  3. ↑ Шопен И., Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ея присоединения к Российской империи Arxivləşdirilib 2016-03-06 at the Wayback Machine, СПб, Типография императорский Академии Наук, 1852. s.631
  4. ↑ Eldar İsmayıl. "Zavallı ermənilər, yoxsa zalım ermənilər…", Bakı, 2014.
  5. ↑ B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti