Noyemberyan rayonu

Barana rayonu, Noyemberyan rayonu — Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respublikası), Dağ Borçalının Loru mahalında rayon.

Rayon
Barana rayonu
41°10′ şm. e. 45°00′ ş. u.
İnzibati mərkəz	Barana
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	31.12.1937
Ləğv edilib	11 aprel 1995
Əhalisi
Əhalisi	33 973[1] (1989) nəfər

1937-ci il 31 dekabrda yaradılıb. Mərkəzi Noyemberyan (İncəsu, Barana) şəhəridir. Rayon mərkəzindən İrəvan şəhərinə olan məsafə 187 km-dir.

Qərbi Azərbaycan - Qaraqoyunlu Dərəsinin şimalını əhatə edən Barana mahalının adı Baranlı sülaləsi ilə bağlıdır.^[2]

Baranlı sülaləsi Qaraqoyunlular dövlətinin baniləri Qara Mansurun oğlu Bayram Xoca, Qara Yusif (Qaraqoyunlular) və Sultanqulu bəy Baranlı (Qütbşahlar dövlətinin banisi) kimi nümayəndələri ilə tanınır.^[3][4]

Rayonun Barana adı tarixi mənbələrdə kənd və mahal adı kimi qeyd olunur. V.V.Radlovun fikrincə "barana" türk sözüdür və rus dilindəki "baran" sözü də qədim türklərin dilindən keçmişdir. Barana isə qoyunlu yer anlamındadır. Azərbaycan tarixçiləri isə bu toponimi Ağqoyunlu və Qaraqoyunlu tayfaları ilə bağlayır.

Sözügedən yer 1938-ci ildən Noyemberyan kəndi adlanmış, 1971-ci ildə qəsəbə olmuşdur. 1937-ci ildən bəri rayonun inzibati mərkəzidir.

1988-ci ilə kimi azərbaycanlıların yaşamağa davam etdikləri və həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Ləmbəli, Yuxarı Körpülü, Aşağı Körpülü, Ayrım qəsəbəsi.

Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin müxtəlif fərmanları ilə Barana rayonu üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:

• Qərbi Azərbaycan: azərbaycanlılara qarşı genosid demoqrafik statistika güzgüsündə Arxivləşdirilib 2015-11-16 at the Wayback Machine
• Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri Arxivləşdirilib 2014-09-04 at the Wayback Machine
• Vandalizm: tarixi adlara qarşı soyqırımı. Bakı, "Təhsil", 2006, 92 səh.^{[ölü keçid]}
• İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi^{[ölü keçid]}
• Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı^{[ölü keçid]}

• Qərbi Azərbaycan
• Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası
• Erməni əhalisinin tarixi miqrasiyası