Vəziyyətin çox ağır, çıxılmaz olduğunu bildirmək üçün işlədilən ifadə. Bu ifadə “Aşıq Qərib” dastanı ilə əlaqədar yayılmışdır
Borc almaq.
Borc. Bil adımdı Aşıq Alı, Qərzi sünnət qılıram. Əlif Allahın adıdı, Bey peyğəmbər bilirəm. (“Aşıq Alı və Əsmər xanım”)
Borc olaraq.
And. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Çay kimi coşmuşam, daha sönmərəm, Əsgər nədi, qoşun nədi qanmaram, Qəsəm olsun bu meydandan dönmərəm, Axır suda sın
Qüvvətli, güclü, möhkəm. Cəhənnəm mərgini sənə qıllam nuş, Fayda verməz sənə qəvi xan, haramı. (“Sam şah
Su altında qiymətli şeylər axtarmaq üçün dənizin dibinə dalıb çıxan üzgüçü; dalğıc. Qəvvas çəkər dəryaların dürrünü, Bilmək olmaz Yaradanın sirrini
Su altında inci və s. qiymətli şeylər axtarmaq üçün dənizin dibinə dalıb çıxan üzgüçü; dalğıc. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qəvvas kimi dəryalara dal
Bax: qəvvas. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Atı minmişəm gəzməyə, Düşman bağrını əzməyə, Tona çayını üzməyə Qırat bir qəvvaz olaydı
Qəzəb. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ahu, buynuzu hələ çıxmamış ceyran balası (klassik seirdə gözəl, dilbər mənasında işlənir). Bir gülbədən, qonça dəhən Baxır solu sağa, gəlir
Dişi ceyran, dişi ceyran balası.
Bax: qəziyyə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qıcırtı, qıcır-qıcır etmə, qıcıqlayan səs. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qoyun, keçi, dəvə və s. nəcisi. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu yenə də almaçıya Qıratdan yaxşı-yaxşı muğayat olmağı, bir kimsə soruşsa, dəvə gö
Qın. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Nuş edin badəni, alın sağıdan, Çəkinməyin həramidən, yağıdan, Səflər pozan, orduları dağıdan, Əyri qılınc qılafınd
Bələdçi, yol göstərən, irəlidə gedən. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Geyim, zahiri görkəm. 2. Xasiyyət, yaxşı rəftar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Aman atam, mənim zehnim itirmə, Bu qılıqda çodar olmaz, hay olmaz! B
Cənnət xidmətçiləri, cənnətdə olan gözəl oğlanlar. Heç bilmirsən fikrim, zikrim handadı, O da mənim kimi yanhayandadı
Cənnət xidmətçiləri, cənnətdə olan gözəl oğlanlar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) ...bəs budurana bir mələkdi, hürüdü, pəridi, qılmandı, nədi bilmirəm
Kəsər alətləri itilədikdə onların ağzında əmələ gələn tük kimi qırıntılar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Kürdoğlu kamandar ötürməz avı, Kimdi bu dünya
Bax: qılovunu almaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Kəsər alətlərin ağzını daşa və ya qayışa çəkməklə itiləmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Tərpənmək, hərəkər etmək, qurcuxmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı bir qımcandı. Dedi: – Bəs niyə indiyə kimi evlənməmisən? (“Həmzənin Qıratı apa
Bax: qırım.
Xəncər, qılınc, və s. silahları qoymaq üçün qab. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Əlimdən gələrsən cana, Misri qılınc sığmır qına
Həna. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Hənalı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qınlı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qını olmayan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qarasaqqız, saqqızabənzər qara rəngli ağac şirəsi, qatran, kitrə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Müasir dildə məcazi mənası daha çox işlənsə də, dastan
Böyük epidemiya. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Yeyin, sürətlə. 2. Kəsə, kəsəsinə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qara Pələng dağ deməyib, dərə deməyib başladı hər yerdə yolu qırdırmasına dəstələm
Yırtıcı quş. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ərəb Reyhanın adamları qırğı görmüş cücə kimi qaçıb dağıldılar
Qırğın, ölüm, çox sayda ölüm. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qırx nəfərdən ibarət abdallar. Prof. Bəşir Əhmədov “Etimologiya lüğəti”ndə R.Gülpınarın “İslamda təriqətlər və məzhəblər” kitabına istinadən yazır: Pe
Görkəm, təhər-töhür, görünüş, hal, əhval, tövr. Zöhrə xanım dayənin qırımını başa düşüb, başladı Tahir Mirzəni oyatmağa
Müqabil. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Müharibə, müharibədə bir-birini öldürmə, vuruşma. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qırx sayı, qırx. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: qırmanc. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Heyvanları sürərkən vurmaq üçün kiriş, dəri, ip və s.dən qayrılan uzun dəstəkli qamçı, şallaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bunu deyib Telli xanım at
Xidmətçi, nökər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Azacıq. Nigar xanım o saat Pəri xanımın çarqatına bircə qırnıq sürmə çəkdi. (“Qurbani”)
Diksinmək, qımıldanmaq, yerindən tərpənmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoca Alı atın qabaq ayaqlarının üylərini bərk sıxdı, at nə diksindi, nə qırp
Bax: qısqın. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
1. Tələsdirmə, qısnama, qısnağa salma. 2. Hədə-qorxu, hədələmə, sıxışdırma. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) İlxıçılar qısqını bərk görüb təslim oldular
Təkidlə israr etmək, bərk qısqı gəlmək, sıxışdırmaq, dirənmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Odu ki onu bir də sınamaq üçün belə qısnayırdı
Güvənmək, fəxr etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Burmaq, qıvrım etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)