Azərbaycan dastanlarının leksikası

  • ZAĞ1 FARS

    1. Qara qarğa. 2. Məcazi mənada: qara, qaranlıq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda həqiqi mənada işlənmişdir

    Tam oxu »
  • ZAĞ FARS

    1. Qara qarğa. 2. Məcazi mənada: qara, qaranlıq. Dastanda təşbeh kimi işlənmişdir. Mən Qənbərəm dağ kimin, Titrəyən yarpaq kimin, Arzını bəzəyəni Qara

    Tam oxu »
  • ZAĞA

    Heyvan yuvası, mağara. Haramılar həmin dağda bir zağada məskən salmışdılar. (“Dilsuz və Xəzangül”)                                                    

    Tam oxu »
  • ZAĞA

    Heyvan yuvası, mağara. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Nökər olan qulluq eylər ağaya, Həramisən, dur sən çəkil zağıya! Yada bel bağlama, qoyar yağıya, Y

    Tam oxu »
  • ZAĞLI

    Zağ verilmiş, cilalanmış, cilalı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qılıncın ağzı zağlıdı, Dostunun yolu bağlıdı, Koroğlu qəlbi dağlıdı, Qoyma batsın çən-

    Tam oxu »
  • ZARILIQ

    Fəryad, fəğan, ağlayıb-inləmə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • ZARINCI

    Çox xəstəlik çəkib zəifləmiş adam; üzgün adam. Dialektlərdə həmçinin yalvaran mənasında da işlənir. Qurbani der: mən yemərəm narıncı, Yar yara baxarmı

    Tam oxu »
  • ZAT ƏRƏB

    Əsil, mənşə, kök, nəsil, nəsəb. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu bir igid, əsli-zatı var, Həm namusu, arı, həm qeyrəti var, Dəmir cilov altda Ərə

    Tam oxu »
  • ZAVAL

    ər. zəval Ziyan, zərər // bəla, müsibət, xətər, qorxu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) İndi bizim də əsl bəlamız qayıdan başdadı

    Tam oxu »
  • ZƏBAN FARS

    Dil. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Zəbanə sözü də vardır; alov, alovun şöləsi, dili; tərəzinin dil şəklində olan hissəsi mənalarını verir

    Tam oxu »
  • ZƏBAN FARS

    Dil. Zəbanə sözü də vardır; alov, alovun şöləsi, dili; tərəzinin dil şəklində olan hissəsi, mili. Dastanda həqiqi mənada işlənib

    Tam oxu »
  • ZƏBƏRCƏD

    Zümrüdəbənzər qiymətli daş. Al cavabın deyim, Süsənbər xanım, Ərş üzünün on iki bürcü-barı var. Behişti-əlanın ləli-zəbərcət fərşi, Çox hesabsız huri,

    Tam oxu »
  • ZƏDƏN

    fars. zədə – əziklik, sınıqlıq; zədən – vurmaq Yaralı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğluyam, bilməm nədən, Qara bağrım oldu zədən, Eyvazdımı dara

    Tam oxu »
  • ZƏDƏN-ZƏDƏN

    Yaralı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • ZƏHM ƏRƏB

    Qorxu, vahimə, dəhşət doğuran hal, görünüş. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dəmirçioğlu baxdı ki, bu bir yekəpər, kələ-kötür adamdı, üz-gözündən zəhm ya

    Tam oxu »
  • ZƏHRİMAR FARS

    1. İlan zəhəri. 2. Məcazi mənada: acı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bizdən salam olsun qoç Koroğluya! Bizim qızlar yaman odyanar olur

    Tam oxu »
  • ZƏKKUM

    Bax: zəqqum. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hası qarpızı kəsdilər dümappağ, hası yemişi kəsdilər zəhrimar, zəkkum

    Tam oxu »
  • ZƏQQUM ƏRƏB

    1. Acı meyvəsi olan bir cins ağac; ağı ağacı və bu ağacın meyvəsi. 2. Məcazi mənada: çox acı şey haqqında

    Tam oxu »
  • ZƏLİL ƏRƏB

    Həqir, yazıq, bədbəxt, xar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Flektivlik baxımından zəlalət sözü ilə eyniköklüdür

    Tam oxu »
  • ZƏMBUR

    Bax: zənbur. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Zəmbur çəkər bal olanda Halın yaman hal olanda, Dayan dilin lal olanda, Gözdərində tor görünər

    Tam oxu »
  • ZƏMHƏRİ ƏRƏB

    Qış; çox bərk soyuq, şaxta. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Keçibdür zəmhəri, gəlibdür yazın, Ey yazın, broy, broy!                    (M

    Tam oxu »
  • ZƏMHƏRİR

    Bax: zəmhəri. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • ZƏMİNİ-ƏDƏB

    fars. zəmin – torpaq + ər. ədəb Zəmini-ədəb öpmək: təzim etmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hasan paşa zəmini-ədəb öpüb, mürəxxəs olmaq istəyəndə xo

    Tam oxu »
  • ZƏNAN

    fars. zən (qadın) sözünün cəmi 1. Qadın, arvad. 2. Həyat yoldaşı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bizdən salam olsun Ərəb paşaya, Səndən istədiyim bir z

    Tam oxu »
  • ZƏNBUR FARS

    Arı. Böyük şah babamnan qıllam iltimas, Əfv etsin, hüzrundan oluram xilas. Zənburun şanına meyl etsə məkas, Od tutar ahundan çöllər, gedirəm

    Tam oxu »
  • ZƏNBUR FARS

    Arı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • ZƏND

    ər. zənn Qeyri-qəti fikir, ehtimal, güman. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Heyif zəndimə, oğul! O quş səkməz (bəlkə, səkməz) sarayı üç cüt bir tək qoca-

    Tam oxu »
  • ZƏNDEYİ-ZƏHLƏ

    Zəndeyi-zəhləsi getmək: görməyə gözü olmamaq, tamam zəhləsi getmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dünya xanımın Bolu bəydən zəndeyi-zəhləsi gedirdi

    Tam oxu »
  • ZƏNƏX

    Bax: sib.

    Tam oxu »
  • ZƏNƏXDAN FARS

    Çənədə, yaxud yanaqda çuxur. Könül mail ay qabağa, Ağlım alan gül yanağa, Zənəxdana, ağ buxağa, Xətti-xala mən müştağam

    Tam oxu »
  • ZƏNƏXDAN FARS

    Çənədə, yaxud yanaqda çuxur. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qaşlarının tayı yoxdu cahanda, Açılıb göysündə qar sinən üstə

    Tam oxu »
  • ZƏNƏN

    Bax: zənan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qibleyi-aləm özü bizi göndərib ki, səni tutub öldürək, sonra da zənənini aparıb ona çatdıraq

    Tam oxu »
  • ZƏR-ZİBA

    fars. zər – qızıl + ziba – bəzəkli 1. Bərli-bəzəkli paltar, bahalı parça. 2. Qızıl-gümüş, cəvahirat, qiymətli şeylər

    Tam oxu »
  • ZƏRBAB FARS

    Zər və ya güləbətinlə qarışıq parça və bu parçadan tikilmiş. O zəhri zülfləri köksündə çəprəs, Zər zərbab üstündən ətlası çərkəs, Yaxası mürəssə, çatq

    Tam oxu »
  • ZƏRBAF

    Bax: zərbab.

    Tam oxu »
  • ZƏRBAF FARS

    Zər və ya güləbətinlə qarışıq parça və bu parçadan tikilmiş. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qıratumun yüzüdür saf, Müxənnətdən çəkmənəm xaf, Köynək məx

    Tam oxu »
  • ZƏRBAFTA

    Bax: zərbab.

    Tam oxu »
  • ZƏRBƏFT

    Bax: zərbab.

    Tam oxu »
  • ZƏRBİ-ŞƏST

    Bax: şəst. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • ZƏRD FARS

    1. Sarı; sarılıq. 2. Sarıköynək quşunun məhəlli adı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Beş gün bu fani dünyada Bənzim zərd oldu, zərd oldu, Gördüm bir qan

    Tam oxu »
  • ZƏRƏFŞAN

    fars. zər – qızıl + əfşan (fəşan) – səpən, saçan Zərlə işlənmiş. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yalvardım, yaxardım, başını basdım, Zərəfşan qalxana uz

    Tam oxu »
  • ZƏRNİŞAN FARS

    1. Qızıl suyu ilə vurulmuş naxışı olan. 2. Zərli, bəzəkli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) İki ləkə bir məclisə varanda, O məclisin halı pərişan olu

    Tam oxu »
  • ZINDIQ ƏRƏB

    Əsl mənası zərdüşti (kafir, dinsiz) olub, canlı dildə zındıq oğlu şəklində təhqir mənasında işlənir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bəlli Əhmədəm, əsli

    Tam oxu »
  • ZİBA FARS

    Bəzəkli, zinətli; yaraşıqlı, qəşəng, gözəl, göyçək. Alışan külk geysən, ziba mintənə, Qızılgüllər ağ buxağa düzsənə

    Tam oxu »
  • ZİL

    Quş ifrazatı, quş peyini. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bir şey yoxdur. Yüklənin, sürün gedək. Qaraquş idi

    Tam oxu »
  • ZİLTƏNG

    Atın dal tərəfindən belinə çəkilən ip, toqqa, örkən. Şah İsmayıl atasından bu sözü eşidib barigahdan çıxdı

    Tam oxu »
  • ZİLTƏNG

    Atın dal tərəfindən belinə çəkilən ip, örkən, toqqa. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Elə ki paltarlarını alıb geyindi, yaraqlarını qurşandı, atın ziltən

    Tam oxu »
  • ZİMİSTAN FARS

    Qış, qış fəsli. Rus dilində zima sözü ilə yaxınlığı hər iki dilin Hind-Avropa dil ailəsinə aid olması ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • ZİMİSTAN FARS

    Qış, qış fəsli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qeyd: Rus dilində зима sözü ilə yaxınlığı hər iki dilin Hind-Avropa dil ailəsinə aid olması ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • ZİNDAN1 FARS

    Həbsxana, qazamat (keçmişdə adətən, yerin altında olurdu). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Xəlil paşa hökm elədi, üçünün də ayağına kündə vurub, zindana

    Tam oxu »