Toplamaq, yığmaq. Gülşən bağda bitər nərgiz, Onu döşürər gəlin, qız. Tərif söylədin ürəksiz, Beləmi öyülər gözəl
1. Bəxtli, xeyirli. 2. Uca, ulu. 3. Ağıllı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Uğursuz, xeyirsiz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: döşürmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dövran, dövr, vaxt, zaman. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Canım Qırat, gözüm Qırat, Bu döyranlar ərzənindi
Bax: dud. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Eyvaz xana al şərabı içirdim, Du deyibən, çox xocalar köçürdüm, Səksən oxu əyrimçədən keçirdim, Heç kamanda ar
Ah-nalə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Eyvaz xana al şərabı içirdim, Dud eləyib, çox xocalar köçürdüm, Səksən oxu əgrimcədən keçirdim, Heç kamanda a
Ah-nalə eləmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
fars. dud – tüstü, duman Ahın tüstüsü. Dərin-dərin dəryaları boyladı, Xəncər alıb qara bağrım teylədi, Oğlu ölmüş Vəzir qəza eylədi, Getməz damağımdan
Xanədan, nəsil, sülalə, adlı-sanlı tanınmış ailə // ev, ocaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Mən də Rum paşasının qızı Məhbub xanımam
Durquzma, qaldırma. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Duru, aydın, bulanıq olmayan, şəffaf. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ayağa qalxmaq, dikəlmək, qiyam etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Üz-üzə qoymaq, haqq-hesab çəkmək (məhşərdə). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yuxu, röya. Bilməm xiyalımdır, yoxsa duş kimi, Gəldi, keçdi boran kimi, qış kimi, Dərdli Kərəm yuvasında quş kimi, Tutdu, yolum-yolum yoldu dərd məni
Tuş, rast gəlmə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yuxu, röya. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yatmışdım, aşkara gördüm duşumu, Əzəlindən mən bilirdim işimi, Çəkin, yəhərləyin çərləmişimi, Tutulubdu bir
Tuşaq, çidar; ayaq bağı, ata vurulan ayaq bağı, atların qabaq ayağına vurulan zəncir. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: düta.
Duvaqlı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dastanların axırında, adətən, gəlini tərifləyən və ona nəsihət verən aşıq şeiri. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Götürdülər görək Koroğlu ilə Nigar xanı
1. Tələ, cələ. 2. Məcazi mənada: hiylə, kələk, tələ. İraqdı yollarım, rahimdi uzaq, Canansız cahan mənim üçün duzaq
Cəhənnəm. Tahir deyər: işim ahü-zar oldu. Qaralandı gözüm yaşı, car oldu, Dağıldı dövlətim tarımar oldu
Bax: dübarə. Bir qətrə yaş tökdün, bir də dübara, Əqiqdən, yaqutdan, yəməndən ayrı. (“Qurbani”)
İkincı dəfə, bir daha, yenidən, təkrar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yar deyib gəlmişəm bura, Ürəyimdə vardı yara, Qorxutma məni dübara, Gəlmişəm apa
İkincı dəfə, bir daha, yenidən, təkrar. Basdırmışam bu torpağa bir Sayat, Adın verib qoydum dübarə ayat
Düymə, ilgək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Düymək, bağlamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Toy, şənlik, düyün. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dükan sahibi. Zöhrənin baxtı açıldı, Boyuna xələt biçildi. Bağlı dükanım açıldı, Gəl ol dükandarım, oğlan! (“Tahir və Zöhrə”)
Tükənmək, bitmək, qurtarmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Həzrət Əlinin atının adı. Mərdi iyid mərd deyər mərd oğlu mərddən, Sərraf olan seçər ləli gövhərdən, Düldülün sahibi ya Şahi-mərdan, Ağa, məni dərdə s
Bütün. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Gecə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Axşamüstü. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Gecə ikən, gecə vaxtı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Pəncərə, baca. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Gecə ikən. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çalışmaq, cəhd etmək, vuruşmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
İnci, mirvari. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Eyni mənalı sözün təkrarı ilə yaranan mürəkkəb sözdür. Həmzə baxıb gördü ki, gözlər piyalə kimi, yanaq a
Qorxmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
İkibaşlı, ikitərəfli. Mərifət bəhrində, ədəb-ərkanda Bir iyid istərəm lami-ləng ola. Atı Düldül ola, qılıncı düsər, Dayanmaz, qabaqda yüz nəhəng ola
Bax: duş.
1. Qoşa, iki dənə. 2. Bükülmüş, əyilmiş; ikiqat. Dastanda 2-ci mənada işlənir. Eşq əlindən namus-arım qalmadı, Nə bir səbrim, nə qərarım qalmadı, Qurb
Toy, şənlik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Toy, düyün, Möminə xanımı verdilər Koroğluya. (“Koroğlunun Dərbənd səfəri”) Dərd, kədər, qəm
Bax: dağ-düyün. Dörd yanımız bağça ola, bağ ola, Sinəm üstə düyün ola, dağ ola, Bir kiçik ki böyüyünə ağ ola, Düşər el gözündən, bəxtiyar olmaz
Edincə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Edincə, etcək, edən kimi. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Düşmən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu der, biz də düşdük selaca, İçimizdə törüyübdü elaca, Əlim yetməz Qıratınan qılıca, Mən bu kilisədə qaldı
Bir yurdda, bir yerdə yaşayan camaat, xalq, el. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Biz elatıq, obalarımız isə dağın o tərəfındədi