fars. sətar Çalğı aləti, tarın bir növü. Canını qurban edəsən, Bir belə cənnət quşuna. Götürüb setarəni, Basıb mərməri döşünə
Eşq, məhəbbət; həvəs, arzu. Desələr: Qurbani, bu nə sevdadı? Söylə: bir Pərinin yadigarıdı. (“Qurbani”)
Bax: səgrəqib. Telini daraya-daraya hamamdan çıxan Pərini görən Qurbani cusa gəlib: Sallana-sallana çıxdı hamamdan, Asta yeri, gözəl, sənə göz dəyər
Bax: səgrəqib. Aman vəzir, əlac eylə dərdimə, Görünmür gözümə oralar indi. Seyraqublar yaman düşdü araya, Necə uzaxlaşdı aralar indi
Bax: səgrəqib. Mənim günüm keçər ah-zar, Aləm olub başıma dar. Arada seyrəqiblər var, Oğlan, inan, mən səninəm! (“Fərhad və Şiri
Eyvan. Fələk, şad könlümdən alma həvəsi, Ayırma yarımdan, tutaram yası. Necə oldu bu seyvanın yiyəsi? Dərd-qəmi var, tamam ağlar qalıbdı
1. Çarpma, vurma, toxunma, toqquşma. 2. Gözlənilmədən başa gələn bəla, müsibət, fəlakət, afət. Münəccimlər dedilər: – Göydən bəla gələcək, taxt-taca s
Hökumət başçısı. Şimdi paşa qulluğunda, Sədri-əzəm yanında. Haqqınan divan kəssinlər, Ədalət divana gəl
Sıra ilə düzülmək, cərgə-cərgə durmaq.
Bax: səf bağlamaq.
Sıra, cərgə, düzüm. Ərənlər üstümə gəldi nümayan, Bir ayə göstərdi bəyanbəbəyan, Bir səf mələk gördüm huriyi-qılman, Dal gərdəndə şanaları neçədi?
Gəmi. Min səfinəm dəryalarda qışlaya, Qırx qulunlu min qısrağım kişnəyə, Yanında iki yüz çoban işləyə, Hər bir sürüsündə min beş yüz ola
Səyirtmə (at üçün). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Səyirtmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Sıçramaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Farsca “it” mənasını verən səg və ərəb mənşəli rəqib sözlərindən əmələ gəlib, it rəqib, it xasiyyətli rəqib mənasını verir
Bax: sənək.
Səxavət, əliaçıqlıq, comərdlik. Özü bir səxa kanı, Adildivandı bu gələn. Özü gül, saçı sünbül, Yaqut-yəməndi bu gələn
Pərtlik, sərt. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
ərəb. səqir – kiçik, balaca, azyaşlı, kəbir – böyük, yaşlı, qoca Uşaqdan (kiçikdən) böyüyədək. Dastanlarda fəqirən-səğirən şəklində də rast gəlinir
1. Cənnətdə olan bir çeşmənin adı. 2. Yüngül və dadlı su. Girdim bağa, bağım təğayir oldu, Xoryat əli dəydi, tağ ayir oldu
Bax: sərv. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qulaq borusu, eşitmə üzvü. Qurbani der: göz gözlədim, göz aldım, Səmağ oldum, ağılmənddən söz aldım, Düz tərpəndim, mərufumu tez aldım, Ədəb götürdüm,
Bax: səmağ.
Balıq. Hər yetən hərcayı tərpədir yaram, Qoymullar halıma gəzdiyim yerdə. Bir quru qəfəsəm Nil dəryasında, Səməklər də udur üzdüyüm yerdə
1. Yasəmən. 2. Yaşıl. Səhər bülbülləri nə fəğan eylər, Düşərsə güzarı çəməndən ayrı, Səhər-səhər qönçəsindən ayrılan, Şəqayiqlər gülməz səməndən ayrı
Qızılı və boz rənglər arasında bir rəngdə olan at. Dirili Qurbani, götür, din indi! Boynundadı məhəbbətin kəməndi
Əsatirə görə, odda yaşayan heyvan. Çoxu aşıqlığı asan şey sandı, Cəfasını gördü, çox tez usandı, Abbas bir pərinin oduna yandı, Görənlər dedilər: bax,
Kök. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Su daşımaq üçün misdən və ya gildən hazırlanmış qulplu, qarınlı, darboğaz qab; güyüm. Axşamdan yağan qar çıxıbdı dizə, Kəsilib bulaxdan yolu qızların
Daş. Fərhad qaya çapar, sənginə yetməz, Kimsə ərənlərin dənginə yetməz, Heç cəng o mövlanın cənginə yetməz, Ya Rum, ya Qeysər, ya Firəng ola
1. Şam ağacı, küknar ağacı. 2. Gözəlin qaməti. Sürahi gərdənsiz tamam xoşnəzər, Bir güllü bağlara edirsiz güzar
1. Baş. 2. Ən yaxşı, əla. Yanaram, yanaram, tütünüm tütməz, Ah çəkərəm, ahım kimsəyə yetməz, Əslimin sevdası sərindən getməz, Əcəb rüsvay olub dillərd
fars. sər və çeşmə Çeşmə başı, bulaq başı. Geyinib Abbas ilə bərabər təzədən atlanıb, Abbasınan haman sərçeşmə üstə dayanmışdı ki, gördülər qoşun səda
Nəticə, aqibət, son. Yüz il də olasan bir bağa bağban, Axır sərəncamı bağ sənə qalmaz. Nə can qalar cəsədinin içində, Nə də ki, cəsədin sağ sənə qalma
1. Heyran, çaşqın, çaşmış. 2. Sərsəm. 3. Məcazi mənada: aşiq. Sərgəştə canım olsun birinə qurban bunların, Sinəyə, sima gərdənə tökülüb gəysuların, Bə
Sərib-pırtmaq – yerləşdirib əzmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yuxudan birdən-birə sıçrayaraq oyanmaq, sayıqlayaraq oyanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çəkmə (ayaqqabı), qaloş tipli yapı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: sərnügun.
1. Başıaşağı. 2. Alt-üst olmuş, devrilmiş. 3. Məcazi mənada: talesiz, bədbəxt. Şah sağ olsun, sənin düşmənlərinin sərnügun olmasını və sənin sağlığuvi
fars. sər – baş, pa – ayaq Başdan-ayağa, bütün, tamamilə. Meydanı sərpa dolanıb atının cilovunu çəkib durdu
Səpə-səpə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Pul dəyişdirən, pul xırdalayan. 2. Qiymətli şeylər taciri. 3. Məcazi mənada: tez başa düşən, arif, bilici
1. Baş tacı. 2. Məcazi mənada: əziz, istəkli, sevimli. Sən mənim canımsan, canı-cananım, Sabahım, sərtacım, dinim, imanım, Sana qurban olsun bu Nərgiz
İynəyarpaqlı, həmişəyaşıl ağac. Klassik şeirdə uca qamət bu ağaca bənzədilir. Dastanlarda həm həqiqi mənada, həm də məcaz kimi işlədilir
Ovçu. Ay gözəl qız, səd afərin əslinə, Alagözlüm, tərlanımı gətir ver! Mənəm bu tərlanın ovçu səyyadı, Alagözlüm, tərlanımı gətir ver!
Sıxmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)