sif. [fars.] Evdən bayıra çıxmayan, gününü evdə keçirən, daim evdə olan, adamlar arasına çıxmayan. Xanənişin adam
is. dan. Uzun intizardan sonra gəlib çıxan adam haqqında zarafatla deyilən söz. Sənin gəlməyin lap xangəldiyə döndü
is. zool. Şirin sularda yaşayan qara zolaqlı, qırmızıya çalar alt üzgəcli balıq
is. zool. Xanı tipli balıqlar sinfi
is. 1. Hörmət və şərəf üçün qadınlara verilən ad; bəyim. [Murad:] Ah, xanım, bir sənsən mənim pənahım; Mən qərib kimsəyəm, yox bir günahım
bax xanım 1-ci mənada. [Xəlil:] Gəncədə elə sizin kimi xanımxatın bir doktor vardı. S.Rəhman
zool. bax uçağan2
is. köhn. Qadına hörmət və nəvazişlə müraciət. [Qurban:] Xanımcan, bağışla, sənə ağır gəlməsin, bu dünyadır, elə də olar, belə də
is. bot. İriyarpaqlı, gözəl ətirli bir çiçək və bu çiçəyin kolu
is. 1. Xanım olma, xanım kimi yaşama, hörmətdə olma. Xanımlıq eləmək. – [Çəpəl:] Bəxtəvər qurulu evə gedir, açıq qapıya xanımlığa gedir
is. bot. Yarpaqlarında və kökündə atropin olan çoxillik ot bitkisi. Xanımotu çoxillik ot bitkisidir, hündürlüyü 1-2 m-ə çatan bir neçə düz gövdəyə mal
is. köhn. Parlaq ipək saplardan toxunmuş bahalı parça. Keçmişdə xanımlar toylara xanımsallandı geyinərdilər
bot. bax ərikgülü
is. [fars.] 1. Ev-eşik, ata yurdu, ocaq, dudman, məskən. Yolunda keçmişəm şirin canımdan; Tərk oldum vətəndən, xanimanımdan
sif. Xanimanı, yurdu, məskəni, ev-eşiyi olan
sif. Xanimanı, yurdu, məskəni, ev-eşiyi olmayan; yurdsuz. Ölürəm imdi burda qürbətdə; Xanimansız, yetim, əsarətdə
is. 1. Hakimlik. Xanlıq sürmək. Xanlıq eləmək. – Bilmirəm neyləyir ol xanlığı ya dünyanı; Hər kimin dövləti vardır, odur əsrin xanı… S
is. [xan və fars. …zadə] Xan oğlu, xan balası, xan nəslindən olan adam. [İbrahim:] Bu saat hamı xanzadələrin, şahzadələrin qızları sənə həsəd aparır
[yun.] Tam qarışıqlıq, qarmaqarışıqlıq, nizamsızlıq, hərc-mərclik, qaydasızlıq, sistemsizlik. …Həyat, baş açılmaz bir xaosa çevrilərək, artıq [Səriyyə
sif. Qarmaqarışıq, qaydasız, nizamsız, sistemsiz
is. Qarmaqarışıqlıq, qaydasızlıq, nizamsızlıq, sistemsizlik
sif. Zəlil, üzüqara, rüsvay, xəcalətli, pərt. Rüstəmbəy başını çarpayıya söykəyib, xar və zəlil bir halda sükuta getdi, gözləri yaşardı… Çəmənzəminli
sif. Yumşaq, boş, məsaməli. Xar buz
is. [fars.] klas. 1. Tikan. Zəhməti bülbül çəkər; Gülü qucar yenə xar. (Ata. sözü). [Kərəm:] Bağı tutdu şeyda bülbül naləsi; Gülün bağrı yandı xarın i
is. Özündən naxışları olan parlaq ipək parça. Gün vurduqca ağacların yarpaqları rəngdən-rəngə düşür, xara parça kimi bir anda cürbəcür rəngə çalırdı
sif. [ər.] 1. Pis, yaman. [Kərbəlayı Cəfər:] …İndi əsr çox xarabdı. Hanı indi elə bir Allah bəndəsi ki adamın əlini tutsun… C
[ər.] 1. is. Dağılmış, uçulmuş, viranə qalmış şəhərin, tikilinin və s.-nin qalığı; yarı yıxıq ev və s
bax xarabalıq. [Bəyməmməd:] O yel vurub, yengələr oynayan xarabaxana? Bəs atam nə deyər. S.Rəhimov
“Xarabalanmaq”dan f.is
f. Xarabalığa dönmək, xaraba qalmaq, dağılmaq, bərbad olmaq, viranələnmək
“Xarabalaşdırmaq”dan f.is
f. Xaraba halına gətirmək, dağıtmaq, viranə etmək, viran qoymaq
“Xarabalaşmaq”dan f.is
bax xarabalanmaq
is. Xarabaya çevrilmiş yer, dağılmış, sökülmüş, viran qalmış yer; viranəlik. Kənddə təsərrüfat alətləri yay-qış uçuq-sökük, qar-yağış tökülən bir xara
is. [ər. xərabə və fars. …zar] klas. Xarabalıq, viranəlik, xaraba qalmış yer. [Mirzə Sadıq Fərhada:] Oğlum, xarabazarlar arasında abadlıq axtarma
bax xarabalıq. Xəyalımda bizim Şərq nağıllarında təsvir edilən xarabazarlıqlar canlandı. M.İbrahimov
is. dan. Pislik, murdarlıq
sif. Xarab edən, dağıdıcı, viranedici
“Xarablamaq”dan f.is
f. 1. Korlamaq, pisləşdirmək. İşləri xarab eləyən araqarışdıranlardır ki, müsəllamızı xarablayırlar. C
“Xarablaşdırmaq”dan f.is
f. Xarab eləmək, korlamaq, pisləşdirmək, bərbad hala salmaq. // Ağırlaşdırmaq, kəsifləşdirmək. İnsanların tənəffüs zamanı havaya buraxdıqları karbon q
“Xarablaşmaq”dan f.is
f. Pisləşmək, daha da xarab olmaq, fənalaşmaq, korlanmaq. [Həsənqulu bəy:] Həzərat! Özünüzə məlumdur ki, dünya getdikcə xarablaşır, yəni mən onu demək
is. Xarab şeyin halı, keyfiyyəti; pislik, bərbadlıq, fənalıq
[yun.] 1. bax xasiyyət. Zeynalda xudkam bir sənətkar xarakteri vardı. S.Hüseyn. Mahnı xalqın milli xarakterini canlı surətdə ifadə edən böyük bir ilha
sif. [yun.] bax səciyyəvi. Xarakterik cəhət. – Qlier Azərbaycan mövzusunda [“Şahsənəm”] opera yaradarkən folklorumuzun bütün melodiya zənginliyindən i