DƏVƏ DURDU, DAM YIXDI

Dəvə (lat. Camelus) – dəvəkimilər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. == Növləri == İkihürgüclü dəvə (Camelus bactrianus) Birhürgüclü dəvə (Camelus dromedarius) †Camelus gigas (fossil) †Camelus hesternus (fossil) †Camelus sivalensis (fossil) †Suriya dəvəsi == Şəffaf göz qapağı == Dəvələrin gözləri qum fırtınalarından qorunmaq üçün 3 qapaqlıdır. Lakin məlum olduğu kimi, göz qapaqlarımızı yumduqda kənar mühiti görə bilmərik. Ona görə, səhrada uzun yol qət edən dəvə qum fırtınası olduqda gözü görmədən yoluna davam edə bilməz. Bu şəffaf göz qapaqları eynək kimi heyvanın gözlərini qumdan qoruyur, həm də gözləri qapalı ikən işığı görməsini təmin edir. Uzun, sıx yaradılmış kirpiklər də lazımi ehtiyacı ödəyir. Bundan əlavə, gözlərin ətrafındakı möhkəm sümüklər həm zərbələrə, həm də günəş şüalarına qarşı gözü qoruyur. == Həzm sistemi == Dəvələrin həzm sistemi səhradakı məhdud qida müxtəlifliyinə uyğun yaradılmışdır. Dəvələr yem tapmadıqda qida hesab olunmayan kauçuk, tikan kimi maddələr yeyirlər.

Dam — binanın yuxarı konstruksiyası, atmosfer yağıntılarından qorunmaq üçün qurulur. Digər funksiyası isə yaşayış yerindəki istiliyi və ya rütubəti qorumaq üçündür.

Birhürgüclü dəvə (lat. Camelus dromedarius) — dəvə cinsinə aid heyvan növü. Təbii halda birhürgüclü dəvələrə rast gəlinməsi mümkün deyil. Əsasən, Afrika və Ərəbistan yarımadasında yayılmışdır.

Dəvə — Azərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə, eləcə də digər vaxtlarda, əsasən uşaq və gənclər arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlarından biridir. == Ümumi məlumat == Dəvə oyunu ilaxır çərşənbələrdə, Novruz bayramı günlərində, eləcə də digər şənliklərdə meydan tamaşaçıları sırasına daxil olan məzhəkəli oyunlardan biridir. == Oyunun qaydaları == Özünü dəvə görkəminə salmış məzhəkəçi boynundan zınqırov asır. Əl-ayağını hisə verib qaraldır, belinə süpürgə bağlayıb meydana çıxır. O, lağlağı sözlərlə, him-cimlə, cürbəcür məzəli hərəkətlərlə tamaşaçıları əyləndirir. == Mənbə == Novruz bayramı ensklopediyası. Bakı-2008 (Şərq-Qərb). səh.60.

Dəvə Göz şimal-qərbi İranda, Xoy şəhərindən 15 km cənub-qərbdə və Dizaj Diz şəhərindən 1,5 km şimalda yerləşən qədim yaşayış yeridir.

Dəvə karvanı - Dəvələrdən istifadə olunmaqla əmtəənin bir nöqtədən digərinə aparılması ilə baş tutan nəqiliyyat vasitəsi. Heyvanlar vasitəsilə təşkil edilən karvanlar arasında ən çox üstünlük veriləni dəvə karvanları olmuşdur. Belə ki, dəvələr açıq səhra şəraitində 5 km/saat sürətlə gündəlik 10 saat məsafə qət edə bilirlər. İri və güclü bir dəvə özü ilə birlikdə 300 kiloqrama yaxın yükü də aparmağa qadiridir. Dəvələrin sərt hava şəraitinə və susuzluğa davamlı olmaları səbəbindən orta əsrlərdə Şimali Afrika və Ərəbistan yarımadasında insanların əsas əlaqə və ticarət vasitələri kimi istifadə olunmuşdur. XX əsrdə motorlu avtomobillərin kütləvi istehsalı səbəbindən dəvə karvanlarından istifadə azalmışdır. Buna baxmayaraq Şimali Afrikanın bir çox bölgələrində XX əsrin sonlarına qədər dəvə karvanlarından geniş istifadə olunmuşdur.

Dəvə əti (ing. Camel meat) - Müxtəlif dünya mətbəxlərindən istifadə olunan ət çeşidi. Dəvə ətindən qədim zamanlardan isitifadə edilib. İslam dini dəvə ətini müsəlmanlar üçün halal sayır. Dəvə əti əksər ölkələrin mətbəxində əsas qida vasitəsi sayılır. Buna səbəb isə uzaq səfərlərə çıxan zaman ətin uzun müddət saxlanıla bilməsi olub. Dəvələr uzun müddət aclığa və susuzluğa davam gətirə bilən heyvanlardandır. Ərəbistan yarımadasında yaşayan insanların gündəlik həyatlarında dəvənin mühüm rolu olduğu məlumdur. Səyyahlar dəvənin dözümlülüyündən həm nəqliyyat vasitəsi kimi, həm də qida vasitəsi kimi istifadə ediblər. Dəvə ətinin bütün dünya mətbəxlərinə yayılmasında səyyahların əhəmiyyətli dərəcədə rolunun olduğu güman olunmaqdadır.

İkihürgüclü dəvə (lat. Camelus bactrianus) — dəvə cinsinə aid heyvan növü. Təbii halda ikihürgüclü dəvələr 800 baş qalmışdır. Ona görə də onlar beynəlxalq Qırmızı kitaba düşmüşdür. Dəvələrin hamiləlik dövrü 13 aydır. Doğumdan 1 saat qabaq dəvələr sürüdən ayrılır və 1 bala doğur. Yeni doğulmuş balalar çox zəif olur. Dəvələr balalarını 1 ilə qədər südlə bəsləyirlər. Balalar 1,5–2 aydan sonra ot yeməyə başlayırlar.

Atli Pautursson Dam (12 sentyabr 1932 – 7 fevral 2005, Torshavn) üç dəfə, ən son 1991-ci ildən 1993-cü ilə qədər Farer adalarının baş naziri vəzifəsində çalışmış farerli siyasətçi.Bu günə qədər o, cəmi 16 il xidmət etmiş, Farer tarixində ən uzun müddət vəzifədə olmuş baş nazirdir. O, 1932-ci ildə Tvoroyridə Peter Mohr Dam və Sigrid Ragnhild, nee Strom oğlu kimi anadan olub.1964-cü ildə mühəndis təhsili alıb və 1970-ci ildə baş nazir olana qədər Danimarkanın Haldor Topsoe şirkətində çalışıb.O, 1981-1985-ci illərdə və 1989-cu ildən ölümünə qədər Farer İpoteka Təşkilatının (Foroya Realkreditt) vitse-prezidenti olub. 1970-ci ildə Loqtinqə seçildi və elə həmin il Balıqçılıq Naziri oldu və həmin ildə baş nazir təyin edildi. Farer maliyyə böhranından sonra, sağlamlıq problemləri ilə daha da ağırlaşan Dam, 18 fevral 1993-cü ildə baş nazir və Sosial Demokrat Partiyasının rəhbəri vəzifəsindən istefa verdi və onun yerinə Marita Petersen keçdi. Onun ən böyük siyasi nailiyyətlərindən biri Danimarkanın baş naziri Poul Schlüter ilə danışıqları ehtiva edir ki, bu da Farer yeraltı və bütün təbii sərvətlərinin Farer dövlətinin mülkiyyətinə çevrilməsi ilə nəticələnir, ondan əvvəl bu sərvətlər danimarkalılara məxsus idi. 1994-cü il seçkilərində Loqtinq üçün yenidən seçilə bilmədi.

Dam iynəquyruğu (lat. Chaetura pelagica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin uzunqanadkimilər dəstəsinin uzunqanadlar fəsiləsinin i̇ynəquyruq cinsinə aid heyvan növü.

Dam darağı — monumental Mezoamerikan memarlığında piramidanın zirvəsində olan quruluş. Maya sivilizasiyasının dam daraqlarının hissələrinin və ikonoqrafiyasının tədqiqi göstərir ki, hər bir ikona xüsusi müqəddəs məna daşıyır. Maya sivilizasiyasının dam daraqlarının hissələrinin və ikonoqrafiyasının tədqiqi göstərir ki, hər bir ikona xüsusi müqəddəs məna daşıyır. Tipik olaraq, dam daraqları piramidaların və digər strukturların zirvəsini taclandırdı; bir-birinə söykənən iki deşilmiş çərçivə divarından ibarət idi. Bu çərçivə tanrıların və ya mühüm hökmdarların rəssam təsvirləri ilə bəzədilmiş gipslə örtülmüşdür. == Tarixi və əhəmiyyəti == Mayyalılar Mesoamerikadakı ən mühüm abidələrdən bəzilərini düzəltdilər. Onların sivilizasiyası eramızın 500–900-cü illəri arasında öz "qızıl dövrünü" yaşadı. Maya heroqliflərinin bu yaxınlarda deşifrə edilməsi onların memarlığına yeni anlayış gətirdi; bu piktoqrafik simvollar tarixçilərə konkret tikililərin nə vaxt və kimlər tərəfindən tikildiyi barədə məlumat verir. Maya dini memarlığında hündürlüyə diqqət yetirilirdi ki, bu da tez-tez göylərə və tanrılara doğru uzanan baş dönmə pilləkənləri ilə özünü göstərirdi. Çox vaxt piramidalar mövcud olanların üzərində tikilirdi; bu, daha böyük struktura malikdir.

Dam xarabaçılı (lat. Athene noctua) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin bayquşkimilər dəstəsinin bayquşlar fəsiləsinin xarabaçıl cinsinə aid heyvan növü. Bədəninin uzunluğu 25 sm, kütləsi 150-170 q-a çatır. Erkək və dişilərinin rəng çalarları oxşardır: beli açıq qəhvəyi və ya qumsal, kürək lələklərində dairəvi ağ xallar var. Mərkəzi və Cənubi Avropada, Şimali Afrikada və Asiyada (Asiyanın şimalı istisnadır) yayılıb. Oturaq həyat tərzi keçirir. Kiçik gəmiricilərlə, həşəratlarla, nadir hallarda isə kiçik quşlarla qudalanır.

Henrik Dam (ing. Karl Peter Henrik Dam;21 fevral 1895[…], Kopenhagen – 17 aprel 1976[…], Kopenhagen, Danimarka) — Danimarka boikimyaçısı, Nobel mükafatı laueratı. == Həyatı == Karl Peter Henrik Dam 21 fevral 1895-ci ildə Kopenhagendə anadan olmuşdur. === Vəfatı === 24 aprel 1976-cı ildə Kopenhagendə vəfat edib.

Kürd-Dam — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Heç bir Azərbaycan saytında bu adla qeyd olunmadığından bu kəndin ad dəyişikliyinə məruz qaldığı və ya artıq mövcud olmadığı ehtimal edilir. 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Kənd ərazisi 25 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycana qaytarılıb.

Arnak-sür-Durdu (fr. Arnac-sur-Dourdou, oks. Arnac) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Kamares kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Miyo. INSEE kodu — 12009. Kommuna təxminən Parisdən 580 km cənubda, Tuluza şəhərindən 125 km şərqdə, Rodezdən isə 75 km cənubda yerləşir. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 23 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 12 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 8 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 4 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 66,7%, 1999-cu ildə 50.0%).

Arnak-sür-Durdu (fr. Arnac-sur-Dourdou, oks. Arnac) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Kamares kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Miyo. INSEE kodu — 12009. Kommuna təxminən Parisdən 580 km cənubda, Tuluza şəhərindən 125 km şərqdə, Rodezdən isə 75 km cənubda yerləşir. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 23 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 12 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 8 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 4 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 66,7%, 1999-cu ildə 50.0%).

Sen-Siprien-sür-Durdu (fr. Saint-Cyprien-sur-Dourdou, oks. Sent Cebrian) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Konk kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez. INSEE kodu — 12218. Kommuna təxminən Parisdən 480 km cənubda, Tuluza şəhərindən 135 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 26 km şimal-qərbdə yerləşir. 2008-ci ildə əhalinin sayı 813 nəfər təşkil edirdi. 2007-ci ildə 442 nəfər əmək qabiliyyətli insan (15-64 yaş) arasında 335 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 107 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 75.8%, 1999-cu ildə 66.9%).

Sen-Siprien-sür-Durdu (fr. Saint-Cyprien-sur-Dourdou, oks. Sent Cebrian) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Konk kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez. INSEE kodu — 12218. Kommuna təxminən Parisdən 480 km cənubda, Tuluza şəhərindən 135 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 26 km şimal-qərbdə yerləşir. 2008-ci ildə əhalinin sayı 813 nəfər təşkil edirdi. 2007-ci ildə 442 nəfər əmək qabiliyyətli insan (15-64 yaş) arasında 335 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 107 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 75.8%, 1999-cu ildə 66.9%).

Da Da Dam — Finlandiyanı 2011 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil edən Paradise Oskar ifa etdiyi mahnı.

Nyovil-le-Dam (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle. INSEE kodu — 01097. Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir. 2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi. 2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.

Villar-Notr-Dam (fr. Villard-Notre-Dame) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Le-Bur-d'Uazan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38549. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 41 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 720 ilə 3 023 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 125 km cənubda, Qrenobldan 32 km şimal-qərbdə yerləşir.

Dam Kuanq Çunq (vyet. Đàm Quang Trung; 12 sentyabr 1921 – 3 mart 1995, Hanoy) — Vyetnam hərbçisi, Vyetnam Xalq Ordusunun generalı. O, Birinci Hind-Çin müharibəsində və Vyetnam müharibəsində xidmət etmişdir. == Həyatı == Dam Kuanq Çunq 1939-cu ildə Vyetnam Kommunist Partiyasına qoşulmuşdur. O, 1940-cı ildə Fransanın müstəmləkə orqanları tərəfindən həbs edilmiş, lakin qısa müddət sonra azad olunmuşdur. 1944-cü ilin sentyabrında ölkənin şimal sərhədində Çin ilə partizan müharibəsi qurmağa başlamışdır. Dekabr ayında kommunist partizan hərəkatına qoşulmuşdur. 1945-ci ildə Avqust inqilabı zamanı o, Thaynquyendə hakimiyyətin ələ keçirilməsində Vyetmin rota komandiri kimi xidmət etmişdir. Şimali Vyetnamın qurulmasından sonra yenidən bir rota komandanlığını öz üzərinə götürmüş, eyni zamanda Hanoy xüsusi zonasının baş zabiti olmuşdur. O, Birinci Hind-Çin müharibəsi zamanı general rütbəsinə qədər yüksəlmişdir.

Notr-Dam-de-Kommye (fr. Notre-Dame-de-Commiers) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Pon-de-Kle kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38277. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 460 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 317 ilə 1323 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 490 km cənub-şərqdə, Liondan 100 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 32 km cənub-qərbdə yerləşir.

Notr-Dam-de-Mezaj (fr. Notre-Dame-de-Mésage) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Viziy kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38279. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 1203 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 270 ilə 1276 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 460 km cənub-şərqdə, Liondan 95 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 27 km şimal-qərbdə yerləşir.

Notr-Dam-de-Vo (fr. Notre-Dame-de-Vaulx) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38280. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 495 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 405 ilə 700 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 115 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 23 km şimal-qərbdə yerləşir.