müxtəlif nitq hissələrinin formaca bir-birinə uyğun gəlməsi, bununla belə bəzi hallarda bu hissələr mənaca yaxın, bəzi hallarda isə bu sözlər mənaca
çıxarış ayırma, seçmə əsas bütövün ardıcıl olaraq kommunikativ - funksional əlamətə görə həmcins yarımqruplara (yarımmövzulara) bölünməsini nəzərdə
məna təhlili metodlarından (ardıcıl tərcümənin yazıya alınması sistemində istifadə olunur) biridir, bu zaman açar informasiyası rolunu oynayan sözlər
1. (məsələn, terminlər, coğrafi adlar, qabaqlayıcı yazılar, sitatlar, atalar sözü və s.). 2. Daimi uyğunluq, həm də ekvivalent müvafiqlik deməkdir
bu, ədəbi dilin kodlaşmamış forması olan kitab dilinə qarşı duran xüsusi üslubi həmcins funksional sistemdir
danışıq dilində istifadə edilən stereotip deyim. Danışıq klişesinin fərqləndirilməsi təlimdə kommunikativliyin realizasiyasına kömək edir
bu, konkret sözün, söz birləşməsinin, yaxud cümlənin işlədildiyi sintaktik konstruksiyadır.
tərcümə praktikasında konkretləşməyə müvafiq olan semantik transformasiya.
1. Məlumatın invariantı, yəni məlumatı ötürən, yaxud alanın şüurunda bu məlumatın gerçəklik situasiyası ilə uyğunlaşması
orijinalın dərinləşdirilmiş strukturunun (bunula belə, səthi strukturda kənarlaşmalar ola bilər) tərcüməsi
qeyri-müasir ədəbi mətnin (tarixən əvvəl mövcud olmuş) müasir tərcüməsi.
sayca daha böyük qapalı auditoriya.
bax: transformasiya, dildaxili tərcümə.
bu, linqvistik hadisələrin cəmi, daha doğrusu, elə mexanizmdir ki, o leksik vahidlər və qaydaların düzgün, zəncirvari qrammatik qaydalara uyğun olar
mətnin nisbətən müstəqil hərəkət (fəaliyyət) qruplarının kommunikativ fəaliyyətin sistemaltı kimi sıxılmış modelin hissəsi
1. Seçim, uyğun işlənmə və dil vasitələrinin təşkilində xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olunan növ müxtəlifliyi məlumat vəzifələri ilə səciyyələnir
dil sisteminə mənsub əlamətlərin reallaşması kimi götürülən üslub. Dildə funksional və ekspressiv ifadə vasitələrinin işləndiyi üslub
bax: tərcüməçinin yalançı dostları.
bax: dilarası əlaqələr.
iki təbii dil sistemləri arasında həyata keçirilən tərcümə.
iki semiotik sistem arasında həyata keçirilən tərcümə. Burada əsasən, semiotikaarası transformasiyadan, məsələn, ədəbiyyat dilindən film (kino) dilin
dil hüdudlarından (sərhədlərindən) kənara çıxan kommunikasiya.
iki və daha artıq müqayisə edilən dillərin zahiri və semantik paralellik yaradan oppozisiyası (qarşılığı), daha doğrusu (iki dilin müqayisəsi zamanı
bu, elə bir dilarası situasiyadır ki, bu zaman ünsiyyət prosesində iki dildən istisfadə olunur.
1. Bir dildən digər dilə tərcümə, ikidilli (qoşadilli) situasiyada tərcümə, dilarası kommunikasiya şəraitində tərcümə; 2
vahid dil sistemi çərçivəsində mətnin, yaxud onun elementlərinin transformasiyası. Bu, semantik sinoni19 mika səviyyəsində həyata keçirilir (mətndə iz
lüğət məqalələrində başlıq bildirən söz.
dil sisteminin əsaslandırılmış qarşılıqlı ekstralinqvistik hadisələrlə tərcümə obyektinin mövcudluğu şərtlərinin və quruluşunun predmetini müəyyənlə
semantik və sintaktik əlaqələrin orqanın birləşməsini nəzərdə tutan dil modeli.
dilaltı alınmış funksional - kommunikativ modelin təşkil olunmuş strukturunda duran modeldir ki, onun köməyi ilə tezlik lüğətləri seriyasının yaradıl
dilaltı alınmış funksional-kommunikativ modelin təşkil olunmuş strukturunda duran modeldir ki, onun köməyi ilə tezlik lüğətləri seriyasının yaradılma
tərcümənin stratifikasiyaya müvafiq mətn səviyyələrinə görə realizasiyası təsnifatı. Bədii tərcümə heç də yalnız bir səviyyədə realizə olunmur, o ç
əsas etibarı ilə müqayisəli dilçiliyə meyillənir və tərcümə nəzəriyyəsi üçün son dərəcə məhdud dəyərə malikdir
filoloji ədəbiyyatda geniş yayılmış termin (frans. discours, lat. dis-curere - ora-bura, müxtəlif tərəflərə qaçmaq) fransız dilində ənənəvi olaraq “m
dil baxımından müəyyən məna yaxın funksiyal alternativ dil vasitələrindən istifadə tendensiyasıdır. (Gerçəkliyin variativ interpretasiyası)
bu, bir tərəfdən, düzgün, doğru söz işlətmə və forma yaradıcılığı məsələləri ilə bağlı təkliflər, digər tərəfdən, müvafiq normaların pozulmasına qa
1. Tezliklər lüğətində dövrə iki və daha artıq sözformalardan (adətən, beşdən artıq olmayaraq) olan xətti mətn ardıcıllığı hesab olunur ki, onlar mət
1. İlkin mətnin izafı semantik elementlərinin qısaltma və kompressiya yolu ilə buraxılmasıdır. 2. Cümlə üzvlərindən hər hansı birinin onun «sıfır» i
mühüm, xüsusən sinxron tərcümə üçün mənbədəki mətn vahidindən və hətta situasiya elementlərini göstərən və qeyd edən məqamları hiss edib tapa bi
ana dilində orijinalın əvvəlcədən ixtisarı aparılmadan müxtəsər və obyektiv xarici dildə olan elmi-texniki referat, yaxud məqalənin tərtib olunmasınd
elmi ədəbiyyatın tərcüməsi bu dilin normalarına cavab verməlidir. Tərcümənin düzgün olunması üçün kontekstdə nədən söhbət getdiyini və onu düzg
Üç əsas axına (hissəyə) bölünür: 1. Mübadilənin başlıca forması olan patent ədəbiyyatına, daha doğrusu, elm və texnika sahəsində bütün yeni hər n
1. Onun başlıca cəhəti mühüm terminologiyaya söykənməklə, materialı obrazlı - emosional ifadə vasitələrinin köməyi olmadan şərh etməkdir
Xüsusi elmi mətnlərin tərcüməsi. Bax: elmitexniki tərcümə.
belə mətnləri dilin tələbləri ilə uzlaşan bütün cəhətləri nəzərə almaqla tərcümə etmək lazımdır. Üstəlik əgər müəllif qədim dövrə aiddirsə, bu təq
bədii mətnin o komponentidir ki, oxucunu ilkin mətnə istiqamətləndirir və assosiasiya şəbəkəsini proqramlaşdırır
isimlərin sifətlərlə uyğunluğunu özündə əks etdirən lüğət.
Eyni vaxtda tərcümənin iki mühüm əməliyyatını - ilkin mətnin mənimsənilməsi və tərcümənin tərtib edilməsini həyata keçirə bilmək bacarığı