universal xarakter daşıyan və hər hansı məsələnin təsvirində iştirak edən ikinci nəsil alqoritmik dil; o alqoritmlərin yazısını asanlaşdırır, həll met
1. İkipilləli sinxron tərcümə zamanı bütün tərcüməçilərin həyata keçirdiyi tərcümə və onlara məlum olan dildir ki, adətən, pilot-kabinədən digər
protomətnə kontroverz münasibət özünü onda göstərir ki, mətnin seqmentləri atılır, yaxud bütöv kimi aradan götürülür
informasiyanı verən və qəbul edən şəxs, daha doğrusu, tərcüməçi, yaxud adresat-əvəzedici.
1. Dinlənildikdən və bütün məlumat sona çatdıqdan sonra onun bir dildən digər dilə şifahi tərcümə olunması, həmsöhbətin, natiqin, radioməlumatın və
bax: ardıcıl tərcümədə yazı.
bir-birinin ardınca gələn iki, yaxud bir neçə nitq seqmenti, yaxud nitq vahidi.
əsil, ilkin mətn haqqında mücərrəd təsəvvür, mətnlərarası əlaqələrdəki ilkin (janrın ilk nümunəsi)
ilkin mənanın poetik mətnin variant vahidləri ilə gercəkləşən planları (Y.M.Lotman); semiofik vahidi
1. Obrazlı xarakterli və nəsihətli məna bildirən tamamlanmış deyim. Mətnə daxil edilib tərcümə üçün nəzərdə tutul11 muş atalar sözü tərcümə vahid
kontekst xaricində konkret, müəyyən mənası olmayan və buna görə də tərcüməyə yatmayan nitq-dil vahidi
o nomenklatur model (tədqiqat) korpusunun yaxşı aparılmış inventarizasiyanın, sistemləşdirmənin və təsnifatının ortaya çıxarılmasıdır ki, onun nəticəs
1. Mətn vahidinin yeni koda (dilə) keçirilməsi üçün avtomatlaşdırılmış əməliyyat axtarışı və onun gerçəkləşdirilməsini həyata keçirmə bacarığı
bax: başlıq.
1. Süni köməkçi dildir ki, beynəlxalq ünsiyyət vasitəsi kimi təklif olunur; 2. Dünyanın xeyli ölkələrinin xalqları üçün beynəlxalq ünsiyyət vasi
bax: bədii tərcümə.
burada tərcümə obrazlı-emosional məqamların verilməsində maksimal dərəcədə adekvat olmalıdır. Məhz belə tərcümədə müəllifin əhval-ruhiyyəsi və hiss
bu, lüğət (leksik) vahidləri, lüğət vahidlərinin uzunluğu üzrə sahmanlanmış, daha doğrusu, hər bir leksik vahiddə sözformalarının sayı nəzərdə tutu
orijinalla birbaşa tərcümə manipulyasiyası əsasında realizə olunan tərcümə.
bu, iki elementdir ki, onlardan bilavasitə daha yüksək səviyyəli (daha böyük xətti uzunluğa malik) vahid əmələ gəlmişdir
fərqləndirilən obyektə görə leksik vahid, söz.
formalaşmış vərdişə görə bir dildən digərinə keçmə bacarığıdır ki, onun həyata keçirilməsi həm ilkin, həm də tərcümə dilində nitqi eşidib qəbul etmə
məcazi mənadan fərqli olaraq sözün xüsusi mənada olan mahiyyəti deməkdir.
xarici (ana) dilində çıxış edən birbaşa sinxron tərcümədə natiqin nitqidir ki, bilavasitə bütün tərcümə kabinələrinə verilir və o andaca müvafiq
orijinaldan birbaşa aparılan tərcümə.
transformasion modeldə nüvə cümlələrinin səthi strukturlara dəyişməsi işarəsi ilə göstərilir. Sözün birbaşa mənası bu elə sözün əşyavi-məntiqi mən
bu, elə xüsusi ensiklopedik lüğətdir ki, onun məqalələrində müxtəlif sözlərin quruluşu təsvir olunur, xüsusi terminlər izah edilir, müxtəlif iste
1. Sözlərin sırasını müəyyən ardıcıllıqla (adətən, əlifba sırasına görə), eyni dildə sözlərin, anlayışların, yaxud predmetlərin izahını, təriflərin,
1. Kommunikativ fəaliyyət eyni işarə sisteminin kodu altında gedən (həyata keçirilən) situasiya. 2. İnformasiyanın işlənib hazırlanmasını elə şəraitdə
bir dil ilə məhdudlaşma.
bir istiqamətdə A1 dilindən A2 dilinə çevrilən tərcümə.
qrammatik və eləcə də leksik transformasiyalar əlavə sözlərin, yaxud hər hansı elementlərin buraxılmasını tələb edir
1. Növləri birləşdirən qrup. 2. Müəyyən hal şəkilçisini xarakterizə edən leksik-qrammatik ad kateqoriyası, uzlaşma xüsu- siyyətləri və onların kişi,
adətən spesifik rəngə məxsus olan və tərcümə zamanı yox olan frazeoloji vahidlərin (atalar sözü, zərb-məsəllər, idiomatik ifadələr, xalq nitqi və s
bir cümlənin digərinin ardınca ardıcıl tərcümə prosesi.
1. Bu, cümlənin ünsiyyət prosesində nitqdə əldə etdiyi konkret formasıdır. 2. Bu, cümlənin leksiksintaktik təşkilidir ki, burada cümlə üzvləri he
Cümlənin sintaktik quruluşu.
ən aşağısı iki yanaşı cümlədir ki, burada bu cümlələr eyni üsullu ifadə, eyni tipli və eyni istiqamətli olmaqla, onlara struktur məna korrelyasiya
bədahətən (özündən asılı olmayan) formalaşdırma elementi; radiostansiyanın şərti işarəsidir ki, buna görə radioəlaqə yaratdıqda və danışıq aparanda o
üç və daha çox bir-biri ilə müqayisə (tutuşdurulan) edilən tərcümə lüğəti.
bu, sistemə bir neçə tərcümə dilinin maşın lüğəti yerləşdirildiyi halda baş verir, məsələn, «mütərcimin avtomatlaşdırılmış iş yeri», avtomatlaşdırı
1. Bir neçə dili mükəmməl bilmək; 2. Konkret ərazidə bir neçə dilin olması.
müxtəlif nitq hissələrinin formaca bir-birinə uyğun gəlməsi, bununla belə bəzi hallarda bu hissələr mənaca yaxın, bəzi hallarda isə bu sözlər mənaca
çıxarış ayırma, seçmə əsas bütövün ardıcıl olaraq kommunikativ - funksional əlamətə görə həmcins yarımqruplara (yarımmövzulara) bölünməsini nəzərdə
məna təhlili metodlarından (ardıcıl tərcümənin yazıya alınması sistemində istifadə olunur) biridir, bu zaman açar informasiyası rolunu oynayan sözlər
1. (məsələn, terminlər, coğrafi adlar, qabaqlayıcı yazılar, sitatlar, atalar sözü və s.). 2. Daimi uyğunluq, həm də ekvivalent müvafiqlik deməkdir
bu, ədəbi dilin kodlaşmamış forması olan kitab dilinə qarşı duran xüsusi üslubi həmcins funksional sistemdir
danışıq dilində istifadə edilən stereotip deyim. Danışıq klişesinin fərqləndirilməsi təlimdə kommunikativliyin realizasiyasına kömək edir
bu, konkret sözün, söz birləşməsinin, yaxud cümlənin işlədildiyi sintaktik konstruksiyadır.
tərcümə praktikasında konkretləşməyə müvafiq olan semantik transformasiya.