bax, tərcümə mətnində üslubi interpretasiya(şərh).
tərcümənin yaranması və qəbul edilməsi çərçivələrində ədəbi qaydaların dəyişilməsi. Tərcümənin köhnəlmə səbəbi- qəbuledən kommunikativ kontekstinin
linqvistik metodlar ilə tərcümə strukturunun dil baxımdan tədqiqi.
ikidillik (qoşadillilik tərcümə) şəraitində informasiyanın işlənməsidir ki, o tərcümənin mexanikləşdirilmiş sistemi parametrlərində uyğun gəlir və h
Tərcümə prosesini kifayət qədər tam təsvir etməyə imkan verən struktur-linqvistik səciyyəli kompleksdir
orijinalın invariant xüsusiyyətlərinin, yaxud tərcümədə modifikasiyanın funksi- onal prinsipi (tərcümənin konfrontasiya - yaradıcı konteksti) həyat
digər, xarici dildə uyğunluğu nəzərdə tutan çıxarışda denotatın identifikasiyası, obyektiv olaraq bir dildən o biri dilə qanunauyğun şəkildə mövcud ke
tərcümə edilən mətnin, yaxud onun hissələrinin tematik və dil işləmələridir ki, onlar orijinalın ixtiyarında semantik-üslubi qəlibdən çıxır, yaxud m
bax: tərcümənin adekvatlığı.
tərcümə intellektual fəaliyyət kimi nəinki özlüyündə mürəkkəbdir, onun mürəkkəbliyi aşağıdakılarla dərinləşir: ekstremal, stress situasiyanın qaç
qiymətin əsasına funksionallıq, yaxud dinamiklik ekvivalenti qoyula bilər. O tərcümənin xarakteristikası kimi başa düşülür ki, burada ilkin mətndə
tərcüməçinin üslubi xarakteri ilə bağlı olan üslubi kənarlaşmalar sistemi. Bu, tərcüməçinin fərdi poetikasını yaradır (bax: tərcümənin poetikası)
bu, elə bir fəndir ki, o tərcüməçilik praktikasının proqramlaşmasını obyektiv metodlarla (statistika, sosiologiya, informasiya nəzəriyyəsi) tərcüməç
1) mədəni siyasətin tərcüməçilik proqrammı və tərcüməçilik fəaliyyətinə təsirini; 2) kitab bazarı nöqteyi-nəzərindən tərcüməçilik proqramlarının tə
1. Adresata, tərcüməni alana yönəlmiş aspekt; 2. Orijinal və tərcümə ilə ortaya çıxan effektik eyniliyinin nəzərə alınmasını tələb edir
bu nəzəriyyə Azərbaycanda geniş inkişaf etməsə də, Rusiya tərcüməşünaslığında kommunikativ yanaşma - tərcümənin psixolinqvistik nəzəriyyəsinin pred
tərcüməçilik kommunikasiyasının iştirakçısı. Tərcümə mətninin redaktəsi - bu, onun ədəbi situasiya, ədəbi və dil norması, nəşriyyat tələbləri və s
bütün mətnin yox, onun ayrı-ayrı səviyyələrinin tematik və dil işləmələri. O, qəbuledicinin zövq və tələbləri ilə müəyyənləşən orijinalın semantik-
orijinal və tərcümə mətnlərinin məna baxımdan iki mətnin məzmununun ekvivalentliyinin öyrənilməsinə əsaslanır
ilkin və tərcümə dillərindən işarə və strukturun qarşılıqlı korrelyasiyası tipologiyasını qurmuş Y.İ
tərcüməçilik prosesinin işarə xarakteri. Tərcümə - ikinci fəallıqla şərtlənən orijinal müəllifinin ədəbi fəaliyyətinə münasibətin metaişarəsidir
ictimai kontekst aspektində tərcümənin funksiyasını yerinə yetirməsi və genezisin tədqiqi. Tərcümə sosiologiyanı ictimai kommunikasiya aspektində ma
tərcümədə real mövcud olan məna münasibətlərinin müəyyən tərzdə təşkil olunmuş, sxemləşmiş ifadəsi nəzərdə tutulur
tərcümə mətninin qurulduğu zaman qismən realizə olunmuş ölçüsüdür ki, bu zaman orijinal mətnin bütün səviyyələrində üslubi yenidən kodlaşdırma
müvafiq xarici dildə və müvafiq ədəbiyyatda realizə olunmuş orijinala münasibətdə tərcümə variantları
tərcümə mətninin yaranması. Tərcümənin tərtib olunması şifahi və yazılı ola bilər.
1. Tərcümə universaliləri ilə məşğul olan və tərcümə haqqında əsaslı əhəmiyyətə malik olan və tərcümənin əsas problemlərini özündə birləşdirən tər
tərcümənin üslubi aspekti onun leksik-qrammatik vasitələrindən əslin ümumi funksional kommunikativ istiqamətlərə uyğun olaraq və tərcümə olunan di
tərcümə olunan mətndə çoxsözlüyün olmaması, mətnin lakonik forması ilə səciyyələnən tərcümənin keyfiyyət göstəricisi
1. Tərcümə tarixini, onun ümumi və fərdi nəzəri əsaslarını, tərcümə prosesinin texnika və metodikasını, ikidilli nitq şəraitində tərcümə vərdiş və
tərcümə haqqında olan elmlərdən birinin adı, bax; tərcüməşünaslıq.
Bax: maşın dövrəsi.
ədəbi proseslə tərcümənin yerinin sistemli müəyyənləşməsi. Tərcümənin yerinin sistemli müəyyənləşməsi dedikdə tərcümənin orijinalla münasibətlər
tərcümə dilində birbaşa ekvivalenti olmayan sözlər oyunu. Buna kalambur da deyilir (müəllif).
bu sözlər orijinal dildə predmet və hadisələri, həm də tərcümə dili daşıyıcılarının praktik təcrü151 bəsində olan predmet və hadisələri bildirməsinə
metakommunikativ sistem, onun funksiyası oxucuya orijinalı əvəz etməsi (orijinalla ikinci manipulyasiyası), o mətnin qavranılması üçün instruksiya (
bədii tərcümənin üslubi vəhdət elementidir. Təsnifat ölçüsü - onların intensivliyik dərəcəsinə uyğun olaraq üslubi dəyişmələrin identikliyidir
monoloji müəllif nitqinin ən çox yayılmış komponentlərindən biri. Məntiqi planda predmet və hadisəni təsvir etmək - onun əlamətlərini sadalamaq demək
bax: annotasiya.
mövcud anlayışın başqa dilin vasitələri ilə təsvirini verən tərcümə priyomu. Bu priyoma dildə müvafiq nominasiya, yaxud tərcüməçiyə nəsə məlum olma
1. Ən çətin şəraitdə tərcüməçiyə kömək edən daha mühüm universal priyom. O müxtəlif səbəblər - sosial, coğrafi, yaxud milli xüsusiyyətli müvafiq
praktik vəzifələrin həm linqvistin, həm də informasiya axtarışının - maşın tərcüməsi, terminologiya, linqvodidaktika, informasiya problemləri kimi di
maşın tərcüməsi, avtomatlaşdırılmış informasiya axtarışı və s. kimi müasir praktik spesifik vəzifələrin əsasını öyrənən dilçilik sahəsi
tətbiqi tərcümə nəzəriyyəsinin predmet sahəsinə aşağıdakı vəzifələr daxildir: 1) ilkin mətnin tərcümə dilinə çevrildiyi zaman ortaya çıxan tərcüməç
bax: təlimverici linqvistik avtomat.
Burada dilin qanunlarına müvafiq deyimin strukturunu təmin etmək imkanı verilməklə bir sıra qaydaların saxlanılması təmin edilir və qeyri-dürüst de
1. Cümlələrin düzəlməsi qaydalarına söykənən qrammatik modelin ümumi adı. 2. N.Xomskinin generativ transformasiya qrammatikasını göstərmək üçün s
hərfi, yaxud assosiativ rəmzlər əsasında alınmış xüsusi rəmz.
nüvə və törəmə modellərin - onun qarşılıqlı əsasını təşkil edənlərin konstatasiya münasibətləri.
məna təhlili metodundan eləsidir ki (ardıcıl tərcümədə yazılış sistemində istifadə olunur), bu zaman açar informasiyanı özündə əks etdirərkən bir ne