UFA

I
(Gədəbəy)
qonşu. – Ay ufa, nə:η bizə də xavar eləme:fsəη bazare:dəndə?
II
(Qax, Zaqatala)
bax upa
UDUM
UFAX
OBASTAN VİKİ
Federovka (Ufa)
Fedorovka (rus. Фёдоровка) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərində yerləşən bir kənd. Kənd, Kalininski rayonunun altındakı Fedorov kənd şurasına aiddir. == Tarixi == 1992-ci ilə qədər Ufa rayonunun tərkibində olan kənd, həmən ildən bəri Ufa şəhərinin Kalininski rayonunun Fedorov kənd şurasının bir hissəsi olmuşdur. == Əhali == === Milli tərkib === 2002-ci ildə kəndin 75%-i rus idi. == İnfrastruktur == 2007-ci ildən etibarən Kalininski rayonunda 2650 hektar torpaq sahəsində Elkibayevo-Fedorovka-Samokvalovka yaşayış məntəqəsini qurmaq planlaşdırılır. Ufimtsevə yeni mikrorayonda küçələrin adlarını vermək təklif olunur. == Nəqliyyat == Kənddə 130 nömrəli avtobus marşrutu, 300 nömrəli, 299 nömrəli və 131 nömrəli taksi marşrutları fəaliyyət göstərir.
Ufa FK
Ufa FK (rus. ФК «Уфа», başq. Өфө, Öfö) — hazırda Rusiya Premyer Liqasında oynayan Ufa mərkəzli bir Rusiya futbol klubu. == Tarixi == Başqırdıstan Respublikasının ikinci prezident Rüstəm Xamitov 2010-ci ilin yay fəslində Ufa şəhərini və Başqırdıstan Respublikanı Rusiya Premyer Liqasında təmsil etmə niyyəti ilə bir futbol klubu qurmağı fikirləşdi. Ufa FK, 2010-cu ilin Dekabr ayının 23-də daha sonra Rusiya Futbol Liqa sisteminin üçüncü səviyyəsi olan Rusiyanın PFL ikinci divizionundakı ticarətlərini təşkil Başinformsviyaz-Dinamo UFA FK-un təməlində quruldu. Komandanın baş məşqçi mövqeyinə ilk dəfə, iki dəfə İngiltərə Premyer Liqa çempionu Andrey Kançelskis təyin edildi.
Ufa direktoriyası
Ufa direktoriyası — Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra Ufada bolşeviklərə qarşı yaradılmış hakimiyyət orqanı. == Tarixi == 1918-ci il sentyabrın 23-dən noyabrın 18-dək fəaliyyət göstərmişdir. Ufa direktoriyası oktyabrın 9-da Ufadan Omska köçmüşdü. Direktoriya Rusiyanın yenidən birləşdirilməsi uğrunda mübarizə aparır, Avstriya-alman blokuna qarşı müharibənin davam etdirilməsi tərəfdarı kimi çıxış edirdi. Sibir, Ural və Uzaq şərqdə Kolçak hakimiyyətinin bərqərar edilməsinə kömək göstərirdi. Lakin A.V. Kolçak 1918-ci il noyabrın 18-də çevriliş edərək Ufa direktoriyasını da qovmuş, özünün hərbi diktaturasını qurmuşdu. General Biçeraxov Kolçakla əlaqə yaratmışdı. O, Bakıya müdaxilə edən ingilis hərbi qüvvələrinin komandanı Tomsonla əlaqə yaradaraq. Kolçak hökumətinə tabe olmadığı halda, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətini buraxmağa təhrik edirdi. Lakin Biçeraxovun dövlət çevrilişi cəhdlərinin üstü açıldıqdan sonra, onun hərbi hissələri buraxıldı.
Dinamo stadionu (Ufa)
«Dinamo» — Rusiya Federasiyası, Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərində yerləşən futbol stadionu. Stadion Ufa şəhəri, Marl Marks küçəsi, 2 ünvanında yerləşir. == Tarixi == Stadion keçmiş Uşakov parkı yerində inşa edilmişdir. Onun tkintisinə 1930-cu ildə başlanılmışdır. Rəsmi açılış isə 6 may 1936-cı ilə təsadüf edir. Sovet dönəmində stadionun adı dəfələrlə dəyişdirilmişdir. Adətən çətin tələffüz edilən adlar qoyulurdu. 2007-ci ildə stadionda «№ 3 tikinti tryesti» tərəfindən bərpa işləri aparılmışdır. 2009—2015-ci illərdə Ufa FK-nun ev oyunlarını keçirdiyi stadion olmuşdur. Klub hazırda isə ey oyunlarnı Neftyanik stadionunda keçirir.
Dyoma rayonu (Ufa)
Dyoma rayonu (rus. Дёмский район, başq. Дим районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Dyoma rayonu Ufa şəhərinin cənub-qərbində, Ağidel çayının sol sahilində, Dyoma çayının mənsəbində yerləşir. Rayonun adı, rayonda başlayan Dyoma çayından götürülüb. Rayonun ərazisində Rusiyanın ən iri dəmir yolu stansiyalarından biri olan, Dyoma stansiyası yerləşir. == Coğrafiya == Rayonun şimalında Lenin rayonu, qərbində Kirov rayonu, şərqində və cənubunda isə, Ufa şəhər dairəsinin sərhədləri yerləşir. Rayonun sahəsi 56,37 km²-dır. == Tarixi == 6 mart 1944 tarixində RSFSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı İlə, Dyoma qəsəbəsinə rayon statusu verilmişdir. Qəsəbənin yaranması və inkişafı, rayonun ərazisindən keçən dəmiryolu nəqliyyatı ilə bağlıdır.
Federovka rayonu (Ufa)
Fedorovka (rus. Фёдоровка) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərində yerləşən bir kənd. Kənd, Kalininski rayonunun altındakı Fedorov kənd şurasına aiddir. == Tarixi == 1992-ci ilə qədər Ufa rayonunun tərkibində olan kənd, həmən ildən bəri Ufa şəhərinin Kalininski rayonunun Fedorov kənd şurasının bir hissəsi olmuşdur. == Əhali == === Milli tərkib === 2002-ci ildə kəndin 75%-i rus idi. == İnfrastruktur == 2007-ci ildən etibarən Kalininski rayonunda 2650 hektar torpaq sahəsində Elkibayevo-Fedorovka-Samokvalovka yaşayış məntəqəsini qurmaq planlaşdırılır. Ufimtsevə yeni mikrorayonda küçələrin adlarını vermək təklif olunur. == Nəqliyyat == Kənddə 130 nömrəli avtobus marşrutu, 300 nömrəli, 299 nömrəli və 131 nömrəli taksi marşrutları fəaliyyət göstərir.
Kalinin rayonu (Ufa)
Kalinin rayonu (rus. Кали́нинский райо́н, başq. Калинин районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Kalinin rayonu Ufa şəhərinin şimal-şərqində yerləşir. == Coğrafiya == Rayonun ərazisi 201 kvadrat kilometrdir. == Tarixi == XVI əsrin axırlarında hal-hazırda rayonun yerləşdiyi ərazidə, Çernikovo (rus. Черниково) adlı bir kənd yaranmışdır. Bu kəndin adı, əmlak sahibi olan, Nijni Novqorodlu vitze-qubernator Mixail Naqoyun oğlu, İvan Çernikov-Onuçinin adından götürülmüşdür. 23 dekabr 1931 tarixində, Başqırd MSSR-in əmri ilə Çernikov kəndi rəsmiləşdirilmişdir. 1936-cı ildə kənd, Ufa şəhər dairəsinə Stalin rayonu (rus.
Kirov rayonu (Ufa)
Kirov rayonu (rus. Кировский район, başq. Киров районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Kirov rayonu Ufa şəhərinin cənubunda yerləşir. Rayondakı yaşayış məntəqələrinin birləşdirilməsini nəzərə alaraq rayon, yığcam olmayan üç ayrı hissədən ibarətdir. Rayonda həmçinin, tarixi və yeni əldə edilən hissələr arasında, şəhər-daxili bölgədə iştirak etməyən yaayış məntəqələri də var. Rayondan keçən Ufa çayının üzərində, Yuxarı Dudkinski adası yerləşir. == Coğrafiya == Rayon Ufa şəhər dairəsinin cənubunda yerləşir. Rayonun qərbində Dyoma rayonu, şimalında Lenin rayonu, şərqində Kalinin və Oktyabr rayonları, cənubunda isə, Ufa şəhər dairəsinin sərhədləri yerləşir. Rayonun ərazisi 131 km²-dir.
Lenin rayonu (Ufa)
Lenin rayonu (rus. Ле́нинский райо́н, başq. Ленин районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Lenin rayonu Ufa şəhərinin qərb hissəsində yerləşir. == Coğrafiya == Rayon, öz yaşayış məntəqələrinin Ağidel çayının hər iki sahilində yerləşdiyi faktı ilə fərqlənir. Əsas sahə Ağidel çayının sağ sahilində Nijeqorodka, Ağidel çayının sol sahilində isə Zaton yerləşir. Rayonun cənubunda Dyoma rayonu, şərqində Oktyabr və Sovet rayonları, qərbində isə, Ufa şəhər dairəsinin sərhədləri yerləşir. Rayonun sahəsi 70,9 km²-dir. == Tarixi == 1936-cı ildə Ufa şəhərinin bir hissəsi kimi, Arxiyereyku, Zaton, Nijeqorodka, Jeleznodorojnıy, Pristanski və digər tarixi inzibati vahidləri ehtiva edən Lenin rayonu yaranmışdır. Lenin rayonu Ufa şəhərərinin ən qədim inzibati rayonlarından biridir.
Neftyanik stadionu (Ufa)
Neftyanik stadionu (başq. «Нефтсе» стадионы) — Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərindəki əsas idman qurğusu. Şəhərin Komarova yerləşir. Stadionun tutumu 15132 nəfərlikdir. Ufa şəhərinin eyniadlı "Ufa" futbol klubu özünün ev oyunlarını bu stadionda keçirir. == Tarixi == Stadionun əsası 1967-ci ildə qoyulmuşdur. 2012−2015-ci illərdə stadion əsaslı təmir edilmişdir. Yenidənqurmadan sonra buradakı ilk matç 2015-ci il avqustun 9-da keçirilmiş Rusiya Futbol Çempionatının oyunu idi. Həmin oyunda meydan sahibi "Ufa" qonaq komanda olan Sankt-Peterburq şəhərinin "Zenit" futbol klubuna 0:1 hesabı ilə məğlub olmuşdur. == İnfrastruktur == Stadionun tribunalarının yarısı üstüaçıq, digər yarısı isə üstübağlı formadadır.
Oktyabr rayonu (Ufa)
Lenin rayonu (rus. Октя́брьский райо́н, başq. Октябрь районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Oktyabr rayonu Ufa şəhərinin həm mərkəz, həm də cənub-şərq hissəsində yerləşir. == Coğrafiya == Mövcud olduğu illərində rayon iki dəfə sərhədlərini dəyişmişdir. Birincisi 1986-cı ildə (Sipaylovo yaşayış məntəqəsinin çox intensiv tikintisi rayon əhalisini kəskin şəkildə artırdı, bu səbəbdən Oktyabr rayonunun bir hissəsini Sovet və Ordjonikidzeyə köçürülməli oldu), ikincisi isə 1992-ci ildə (Başqırdıstan Respublikasının Ufa rayonundakı Naqayevski kənd şurası dörd yaşayış məntəqəsini təqdim etmişdir. Bunlar Naqayevo, Jilino, Zinino və Naqayevski kordon idi). Müasir Oktyabr rayonunun ərazisi 13,613 hektardır. == Tarixi == 23 mart 1976 tarixində RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin qərarı əsasında Ufa şəhəri Sovet, Kalinin və Ordjonikidze rayonları yaradılmışdır. Yeni rayonların yaradılması paytaxtın kapitalının inkişafı və əhalinin artması ilə əlaqədar idi.
Ufa
Ufa (rus. Уфа; başq. Өфө) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər.Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı.
Ufa-Arena
«Ufa-Аrеnа» universal idman kompleksi (başq. Өфө-Арена) — Ufa şəhərində yerləşən çox funksiyalı idman-konsert komplekski. İdman kompleksi Rusiyanın «Salavat Yolayev» xokkey klubunun (19 dekabr 2007) ev arenasıdır. Arenada ilk oyun 27 avqust 2007-ci ildə Rusiyanın gənclərdən ibarət xokkey yığması ilə Kanadanın gənclərdən ibarət xokkey yığması arasında baş vermişdir. == Tikinti == Rusiya yeni xokkey arenalarından fərqli olaraq («Tatneft-Arena», «Arena Omsk», «Arena Mıtişi» və s.) «Ufa-Arena» yerli tikinti şirkətlərin əməyi ilə inşa edilmişdir. Binanın layihəsi İldar Fanisoviç İbrahimov və Vladimir Nikolay Savenkoya tərəfindən hazırlanmışdır. «Ufa-Arena» Başqırdıstanın Rusiyaya birləşməsinin 450 illiyi münasibəti ilə inşa edilmişdir. === İkinci mərhələ === Ufa-Arenanın ehtiyat meydançası 640 yerlik tamaşaçı tutumuna malikdir. İkinci mərhələsinin açılışı 20 noyabr 2011-cu ildə baş tutmuşdur. Arenanın açılışında Başqırdıstan Respublikasının Prezidenti Rüstəm Xamitov, Başneftin rəhbərliyi, Ufa meri Pavel Kaçkaev iştirak etmişdir.
Ufa (Xaybulla)
Ufa kəndi (başq. Өфө) - Rusiyanın Başqırdıstan Respublikası Xaybulla rayonu Ufa kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Ufa kəndinin milli tərkibi: başqırdlar 77 % == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Akyar): 47 km., ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 90 km.Tanalık çayının sahilində yerləşir. == İstinadlar == == Mənbə == Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası.
Ufa (dəqiqləşdirmə)
Ufa — Başqırdıstanın paytaxtı
Ufa (stansiya)
Ufa stansiyası (başq. Өфө) — Kuybişev dəmir yollarına aid olan, Transsibir magistralı üzərində yerləşən, Başqırdıstanın Ufa şəhərində mövcud ola dəmir yol stansiyası. == Tarixi == Müasir vağzalın yerndə ilk voğzalın təməli hələ 1885-ci ildə atılmışdır. 1888-1967-ci illər ərzimndə istismar edilən binanın layihəsi F. F. Essenə məxsus idi. 3 il sonra sökülmüş vağzalın yerində K. Qotlibin layihəsi əsasında daşdan yeni bina inşa edilir. Bna 2005—2011-ci illərdə təmir edilmişdir. == Stansiya haqqında == Stansiyada dəmiryolu vağzalı yerləşir. Voğzalda yenilənmələr 12974-cü ildən aparılır. 2005-ci ildən isə mütəmadi hall almışdır. Stansiya 4 sərnişin platformasına sahibdir.
Ufa (çay)
Qaraidel (başq. Ҡариҙел; rus. Караиде́ль), Ufa (başq. Өфө; rus. Уфа́) və ya Ufimka (rus. Уфи́мка) — Ural və Uralyanıda çay. Ağidelin sağ axını. O, Çelyabinsk, Sverdlovsk vilayətləri və Başqırdıstan Respublikası əraziləri ilə axır. == Etimologiya == Rus dilində işlənilən Ufa adı Qaraidel adından gec, Ufa şəhərin əsası qoyulduğdan sonra meydana çıxmışdı. Bundan əvvəl rus dilində də baqırdcada kimi çayın adı Караидель (başq.
Ufa məscidləri
Ufa məscidləri — Başqırdıstan Respublikasının Ufa şəhərində yerləşən məscidlər. == Tarixi məscidlər == Birinci katedral məscidi 1830-cu ildə Ufa şəhərindən olan 2-ci gildiya taciri Qabdessalyam Xozyaseyitov vəsaiti ilə inşa edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində məscid 920 nəfərin birgə ibadəti üçün nəzərdə tutulmuşdu. Məsciddin qarşısında Qusmaniyə mədrəsəsi və rus-başqırd 2 sinifli uçilişi fəaliyyət göstərirdi. 1960–1992-ci illərdə Ufa şəhərində fəaliyyət göstərən yeganə məscid olmuşdur. Tanınmış imam-xatibləri: Qabdesslyam Qabraximov (1830), A. Qabdussalyamov (1840), Ş. Q. Süleymanov (1844–1885), Qusmanov (1888), Cahangir Abzgildin (1907–1938), Baymuhammed Tuquzbayev, Nurmuhammed Niqmatullin (1983–1992), M. M. Muxammedislamov (1992–2006), V. Timirqaliyev (2006-cı ildən). Məscid binası mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. İkinci Katedral məscidi 1880-ci illərdə inşa edilmişdir. XX əsrin əvvəllərində 876 nəfər üçün nəzərdə tutulurdu. Məsciddə "Qaliya" mədrəsəsi fəaliyyət göstərirdi.
Ufa platosu
Ufa platosu — Cənubi və Orta Uralda yerləşən plato. İnzibati baxımdan Başqırdıstan, Perm diyarı və Sverdlovsk vilayəti ərazisinə daxildir. Başqırdıstanın əsasən şimal-qərb ərazilərini əhatə edir. Ufa platosunun uzunluğu şimaldan cənuba 265 km-dir. Platonun uzunluğu 350—450 metrdir (ən hündür nöqtəsi 517,9 m). Şərqdən pilləvari hündürlüklə bitir. Burada hündürlük 100 metrdir. Qərbdə hündürlük azalır və Şərqi Avropa düzənliyində itir. Bir vaxtlar Ufa platosu okeanın dibində olmuşdur. Bu səbəbdən müxtəlif materiallardan təşkil olunmuşdur.
Ufa quberniyası
Ufa quberniyası (rus. Уфи́мская губе́рния; başq. Өфө губернаһы) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi. Orenburq Quberniyasının Ufa və Orenburq quberniyalara bölməsindən yaradılıb.
Ufa rayonu
Ufa rayonu (başq. Өфө районы) — Rusiya Federasiyası, Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. İnzibati mərkəzi Ufa şəhəridir (rayon ərazisinə daxil deyildir.). == Tarixi == Ufa qəzası 1922-ci ildə ləğv edilmiş və onun torpaqlarında Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Ufa kantonu qurulmuşdur. Rayon Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Rəyasət Heyətinin və Başqırdıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Xalq Komissarları Sovetinin 20 avqust 1930-cu il tarixli qərarı ilə keçmiş Ufa quberniyasının Ufa qəzasının ərazisində qurulmuşdur. 1935-ci ilin yanvar ayında Ufa brayonundandən 23 kənd icmasının daxil olduğu yeni İqlin rayonu ayrılır. Böyük Vətən müharibəsi dövründə general M.Şaimuratovun komandanlığı altında əfsanəvi 112-ci Başqırd süvari diviziyası qurulur. == Coğrafiyası == Rayon Başqırdıstanın mərkəzi hissəsində, Ufa, Urşak, Dyoma və Ağıdel çaylarının axdığı yerdə yerləşir. Təbii ehtiyatları neft, kərpic gili, qum və çınqıl yataqları ilə təmsil olunur. Rayon Respublikanın nəqliyyat mərkəzidir.
Ufa tramvayı
Ufa tramvayı — Ufa şəhərində tramvay xətti. == Tarixi == === 1945-ci ilə qədər === 1898 — Ufada ilk elektrikli tramvayın işə salınması fikirini mühəndis koşinn irəli sürmüşdür. 1911 — Ufa şəhər duması şəhərdə tramvayın işə salınmasını qərara alır . 1913 — Mühəndis Vasilev və Ştuder şəhər dumasına tramvay xəttinin çəkilməsi ilə bağlı müraciət etmişlər. 1934 — 5 mart tarixində SSRİ Xalq Komisarları Soveti Ufada tramvay xəttinin çəkilməsi haqqında qərar qəbul edir. 1936 — yazda Zensov küçəsində tramvay xəttinin tikintisinə başlanılır. Beş vaqon və elə bir o qədər də qoşqu alınır. 1937 — 23 yanvarda ilk sınaq keçirilir.24 yanvarda artıq Lenin küçəsindən Perm küçəsinə qədər olan xətt istifadəyə verilir. Daimi yol isə 1 fevralda istifadəyə verilir. 1938 — yanvarda ikən qar təmizləyən istifadəyə verilir.
Ufa trolleybusu
Ufa trolleybusu — Ufa şəhərində trolleybus nəqliyyatı == Tarixi == 1962 — 27 yanvar tarixində ilk daimi xətt istifadəyə verilir.. 1972 — Volqodonsk küşəsində № 2 depo istifadəyə verilir. 1978 — Rixard Zorge küçəsində xətt açılır. 1975 — Xətt İnors royunana uzadılır. 1980 — Zelyonaya Roşaya xətt çəkilir. 1982 — Aysk və Vorovski küçələrinə yol çəkilir. 1984 — Frunze, Qafuri, Komunistiçiski küçələrinə yol çəkilir. 1986 — Ufa TES-1 yolu inşa edilir 1993 — Lsotexnikum və Rusiya küçələrindən Kukla teatrına yeni xətt çəkilir. 16 nömrli maşrut istifadəyə verilir. 2001 — Depo № 3 açılır 2002 — Syurup küçəsindən Mərkəzi bazar və İbrahimov bulvarı istiqamətindəki yol bağlanır.
Ufa yarımadası
Ufa yarımadası — Ufa və Ağidel çayları arasında yerləşən təpəlik ərazi. Çayların yatağının yerləşməsi ilə əlaqədar yarımada meydana gəlmişdir. Yarımada cənub-şərqdən şimal-qərbə 15 km uzanır. Eni isə müxtəlif hissələrdə müxtəlifdir. Məsələn: mərkəzdə 10 km, Oktyabr rayonunda 5 km, dağlıq hissədə isə 3,5 kilometrdən azdır. == Mənbə == Атлас Республики Башкортостан, М., 1992.
Ufa çayı
Qaraidel (başq. Ҡариҙел; rus. Караиде́ль), Ufa (başq. Өфө; rus. Уфа́) və ya Ufimka (rus. Уфи́мка) — Ural və Uralyanıda çay. Ağidelin sağ axını. O, Çelyabinsk, Sverdlovsk vilayətləri və Başqırdıstan Respublikası əraziləri ilə axır. == Etimologiya == Rus dilində işlənilən Ufa adı Qaraidel adından gec, Ufa şəhərin əsası qoyulduğdan sonra meydana çıxmışdı. Bundan əvvəl rus dilində də baqırdcada kimi çayın adı Караидель (başq.
Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyi (Ufa)
Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyi (R. Q. Kuzeev adına Etnoqrafik Araşdırmalar İnstitutu Ufa Elmi Mərkəzi balansındadır.) — Cənubi Uralın arxeologiya və etnoqrafiyasına həsr edilmiş, akademik tədqiqat müəssisəsinə daxil olan dövlət muzeyi. Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Federal Araşdırma Mərkəzinin Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu nəzdində 1976-cı ildə fəaliyyətə başlamışdır. Muzey Ponosovoy-Molla binasında yerləşir. Binanın özü XX əsrin əvvəllərinə aid memarlıq və şəhərsalma abidəsi sayılır. Muzey Başqırdıstan Respublikası, Ufa şəhəri, Karl Marks küç. 6 ünvanında yerləşir. == Tarixi == Ufa şəhərində Akademik Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyinin təşkil olunmasının təşəbbüskarı tanınmış alim-etnolog, tarix elmləri doktoru, Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Rail Kuzeev olur. Muzeyin təsis olunması haqqında qərar 20 yanvar 1976-cı ildə verilir. Muzey ziyarətçilər üçün tam olaraq açılır. Muzey 1999-cu ildən Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Federal Araşdırma Mərkəzinin R. Q. Kuzeev adına Etnoqrafik Araşdırmalar İnstitutunun balansındadır.
Erhan Ufak
Erhan Ufak (5 may 1977) — Türkiyə aktyoru.
Orconikidze rayonu (Ufa)
Orconikidze rayonu (rus. Орджоники́дзевский райо́н, başq. Орджоникидзе районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Orcoonikidze rayonu Ufa şəhərinin şimal-şərq hissəsində yerləşir. == Coğrafiya == Orconikidze rayonu Ufa şəhər dairəsinin şimal-qərb hissəsində yerləşir. Rayonun cənubunda və qərbində Kalinin rayonu, cənub-qərbində isə, Oktyabr rayonu yerləşir. Orconikidze rayonunun ərazisi 14,600 hektardır. == Tarixi == Hal-hazırkı rayon ərazisində, Çernikov, Aniçkov, Boniye və başqa kəndlər yerləşirdi. Daha sonra ərazi, Boqorodskaya adı altında, Ufa rayonunun bir hissəsi halına gəlmişdi. Mühərrik və qazanxana-turbin zavodlarının Ufa yaxınlığında tikintisi ilə əlaqədar Başqırd MSSR Kiçik Rəyasət Heyəti, 23 dekabr 1931 tarixində Çernikov kənd şurası təşkil etmişdir.
Ordjonikidze rayonu (Ufa)
Orconikidze rayonu (rus. Орджоники́дзевский райо́н, başq. Орджоникидзе районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Orcoonikidze rayonu Ufa şəhərinin şimal-şərq hissəsində yerləşir. == Coğrafiya == Orconikidze rayonu Ufa şəhər dairəsinin şimal-qərb hissəsində yerləşir. Rayonun cənubunda və qərbində Kalinin rayonu, cənub-qərbində isə, Oktyabr rayonu yerləşir. Orconikidze rayonunun ərazisi 14,600 hektardır. == Tarixi == Hal-hazırkı rayon ərazisində, Çernikov, Aniçkov, Boniye və başqa kəndlər yerləşirdi. Daha sonra ərazi, Boqorodskaya adı altında, Ufa rayonunun bir hissəsi halına gəlmişdi. Mühərrik və qazanxana-turbin zavodlarının Ufa yaxınlığında tikintisi ilə əlaqədar Başqırd MSSR Kiçik Rəyasət Heyəti, 23 dekabr 1931 tarixində Çernikov kənd şurası təşkil etmişdir.
Pitevoe gölü (Ufa)
Pitevoe gölü — Ufa şəhərinə daxil olan Kirov rayonu ərazisində yerləşən şirinsulu göl. Uzunluğu 70 m, maksimal eni 20 m təşkil edir. Göl boyunca elektrik xətti keçir. Gölün sahilləri çəmən və kolluqlar basmışdır.
Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Federal Araşdırma Mərkəzi
Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Federal Araşdırma Mərkəzi (rus. Уфимский федеральный исследовательский центр Российской Академии Наук, başq. Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеүҙәр үҙәге) — Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa şəhərində yerləşən Regional Elmi Mərkəzi. 1951-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının Başqırd filialı kimi qurulmuşdur. 2017-ci ildən müasir adını daşıyır. == Tarixi == 1951-ci il. SSRİ Elmlər Akademiyasının Başqırd filialının (SSRİ EA BF) yaradılması. Tərkibinə Biologiya İnstitutu, Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu, Mədən və Geologiya İnstitutu, iqtisadi tədqiqatlar və kimya sektorunun daxil idi. 1961—1963-cü illər. SSRİ Elmlər Akademiyasının yenidən qurulması zamanı SSRİ EA BF-nın əksər qurumları SSRİ Dövlət Elm və Texnologiya Komitəsinə verildi.
Rusiya İslam Universiteti (Ufa)
Rusiya İslam Universiteti (Başqırdca: Рәсәй ислам университеты / Resey İslam Universitetı) — Rusiya Federasiyasında Başqırdıstan Respublikasının Ufa şəhərində fəaliyyət göstərən universitet. == Tarixi == İlk fəaliyyətinə Rizaitdin Fəxrəddin Mədrəsəsi olaraq 1989-cu ildə universitet olaraq yox, mədrəsə kimi başladı. 1999-cu ildən Rizaitdin Fəxrəddin adına İslam İnsitutu adıyla fəaliyyət göstərməyə başlandı. Həmin il universitetin daxilində "Lalə Tülpan" adlı məscidin inşasına başlanıldı. Məscidin inşası 2005-ci ildə sona çatdı.. 2001-ci ildə Başqırdıstan hökuməti və Ufa bələdiyyəsinin əmri ilə Müsləmanların Mənəvi Mərkəzi Məclisinin, yəni "Galiya"nın tabeliyinə keçdi. 2003-cü ildən Rusiya Müsəlmanları Məclisinin əmri ilə Rusiya İslam Universiteti adını aldı. == İdarəetmə == Qasım-hazrat Salimov; Ravil Utabay-Karimi; Rinat Rayev. Artur Süleymanov == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Aleksey Starostin.
Salavat Yulayev heykəli (Ufa)
Salavat Yulayev heykəli — Başqırdıstanın milli qəhrəmanı Salavat Yulayevin şərəfində Ufa şəhərində qoyulmuş abidə. Heykəl sovet heykəltaraşı Soslanbek Tavasiyev tərəfindən hazırlanmışdır. == Tarixi == Şimali Osetiya və Başqırdıstanın milli heykəltaraşı və rəssamı Soslanbek Tavaşiyev tərəfindən hazırlanan abidə, 17 noyabr 1967-ci ildə Ufa şəhərində, Ağidel çayının hündür bir sahilində qoyulmuşdur. Salavat Yulayev abidəsi Ufanın vizit kartına çevrilmişdir. Abidə hətta Başqırdıstan gerbində də əks olunmuşdur. Abidənin unikallığı ondadır ki, 40 ton ağırlığa sahib olmasına baxmayaraq cəmi üç təmas nöqtəsi üzərində yerləşir. Abidənin hündürlüyü 9,8 metrdir. Postamentlə birlikdə hündürlük 14 metrdir. Heykəlin təbii ölçüsündə gipsdən hazırlanan abidə modeli 1963-cü ildə tamamlanır. Abidə Moskvadakı mütəxəssislər tərəfindən müzakirə edilmiş və SSRİ Mədəniyyət Nazirliyinin idarə heyəti tərəfindən rəsmən qəbul edilmişdir.
Sovet rayonu (Ufa)
Sovetrayonu (rus. Сове́тский райо́н, başq. Совет районы) — Rusiyanın subyektlərindən biri olan Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı Ufa şəhərinin yeddi şəhər rayonundan biri. Sovet rayonu Ufa şəhərinin mərkəz hissəsində yerləşir. == Coğrafiya == Sovet rayonu Ufa şəhər dairəsinin mərkəz hissəsində yerləşir. Rayonun cənub-qərbində Dyoma rayonu, cənub-şərqində Kirov rayonu, şimal-şərqində Lenin rayonu, şimalında isə, Oktyabr rayonu yerləşir. Ordjonikidze rayonunun ərazisi 1,620 hektardır. == Tarixi == Sovet rayonunun prototipinin yaranma tarixi , kiçildilməyə ilə əlaqədar yaradılan iki yeni rayon, yəni aprel 1938-ci il idi. Rayonun sərhədləri bir çox dəfə dəyişmişdir. Sovet rayonunun ərazisindəki ilk tikililər XVII əsrin əvvəllərində yaranmışdı.
Ufa Dövlət Neft Texniki Universiteti
Ufa Dövlət Neft Texniki Universiteti (rus. Уфимский государственный нефтяной технический университет – УГНТУ; başq. Өфө дәүләт нефть техник университеты – ӨДНТУ) — Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan Respublikasının Ufa şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi. Universitetin rektoru professor Ramil Baxtizindir. == Tarixi == 1948-ci ilə M. Qubkin adına Moskva Neft-Kimya və Qaz Sənayesi İnstitutunun filialı kimi yaradılmışdır. == Fəaliyyəti == Burada təhsilin bakalavr, magistratura, doktorantura pillələri üzrə mütəxəssis hazırlığı aparılır. Universitetdə 200-ə yaxın elmlər doktoru və professor fəaliyyət göstərir. Bu ali məktəbdə 17 minə yaxın tələbənin, o cümlədən 36 ölkənin vətəndaşları ali təhsil alır.
Ufa Göz Xəstəlikləri Elmi-Tədqiqat İnstitutu
Ufa Göz Xəstəlikləri Elmi-Tədqiqat İnstitutu (rus. ГБУ «Уфимский научно-исследовательский институт глазных болезней Академии наук Республики Башкортостан») — Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan Respublikasının paytaxtı olan Ufa şəhərində yerləşən elmi qurum. Ölkə ərazisində göz xəstəlikləri üzrə ixtisaslaşmış əsas elmi-tədqiqat müəssisəsidir. 2006-cı ildən baş direktoru Muxarram Bikbovdur. == Tarixi == İnstitutun əsası 1926-cı ildə qoyulmuşdur. Belə ki, 22 iyun 1926-cı ildə Başqırd MSSR Sağlamlıq Xalq Komissarı İdarə Heyətinin iclasında 1926-1927-ci illər üçün istehsal planı təsdiqlənərkən Ufada Traxoma İnstitutunun açılması qərara alınmışdır. Sonrakı arxiv sənədlərində qeyd olunur ki, SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin 15noyabr 1926-cı il tarixli qərarına əsasən həmin qurum Ufa Göz Xəstəlikləri Elmi-Tədqiqat İnstitutuna çevrilmişdir. == Rəhbərləri == İnstituta istedadlı tədqiqatçıların cəlb edilməsində və institutun əmək qabiliyyətli komandasının yaradılmasında müxtəlif vaxtlarda bu quruma rəhbərlik etmiş şəxslərin böyük rolu olmuşdur: 1926—1933 — Viktor Odintsov 1934—1944 — Vladimir Spasskiy 1945—1954 — Qabdulla Kudoyarov 1955—1958 — Maqrifa Tanatarova 1959—1965 — Saida Xalitova 1965—1980 — Maqsuda Kalmetyeva 1980—2005 — Marat Aznabayev 2006-cı ildən — Muxarram Bikbov == İnstitutun strukturu == İnstitutun strukturu tədqiqat və elmi-istehsalat şöbələrindən ibarətdir. Tədqiqat şöbəsində 4 elmi şöbə vardır: kornea və lens əməliyyatı; uşaqlarda rekonstruktiv göz əməliyyatı; vitreoretinal və lazer cərrahiyyəsi; gözlərin yoluxucu xəstəlikləri. == Kollektivi == == Uğurları == İnstitut Rusiya Federasiyasının 75 müəllif şəhadətnaməsi və patentini almışdır.
Ufa Mühərriktikinti İstehsalat Birliyi
Ufa Mühərriktikinti İstehsalat Birliyi — aviasiya mühərrikləri istehsal istehsal edən Rusiya şirkəti. Şirkət 1925-ci ildə qurulmuşdur. Birlikdə ümumilikdə 24 mindən çox insan çalışır. Birləşmiş Mühərriktikiti Korporasiyasının bir hissəsidir. Müəssisənin əsas fəaliyyət istiqamətləri turboreaktiv təyyarələrinin mühərriklərinin və qaz nasos qurğularının istehsalı, xidməti və təmiri, helikopter komponentlərinin istehsalı və təmiri daxildir. Su-27 (AL-31F mühərriki), Su-30 (AL-31F və AL-31FP mühərriki), Su-35S (AL-41F-1C), Su-25 (R-95Sh və) təyyarələri üçün ardıcıl olaraq turboreaktiv mühərrikləri istehsal edir. "Ka" və "Mi" vertolyotları üçün komponentlər və birləşmələr hazırlayır. == Tarixi == Müəssisənin tarixi 17 iyul 1925-ci il hesab olunur. Həmin gün Əmək və Müdafiə Şurası Rıbinskdə keçmiş Rusiya Renosu ASC-nin kiçik avtomobil təmiri sexləri bazasında təyyarə mühərrikləri zavodu tikmək qərarına gəlir. 14 yanvar 1928-ci ildə zavod 26 nömrəli fəaliyyət göstərən aviasiya sənayesi müəssisələri tərəfindən istismara verilir.
Ufa Neftayırma Zavodu
«Ufa Neftayırma Zavodu» — Ufa şəhərində yerləşən, neft emalını həyata keçirən zavod. == Zavodun tarixi == Zavodun tikintisinə 1935-ci ildə başlanılır. Zavodun rəsmi açlışı isə 1937-ci ildə baş tutur. 1936-cı ildə açılmış İşimbay Neftayırma zavodundan sonra fəaliyyətə başlayır. 1938-ci ildə zavod 117 ton benzin istehsal edir. 1939-cu ildə zavodun birinci mərhələsinin tikintisini başa çatdırılmışdır. 1940-cı illərin sonlarına kimi ikinci mərhələ (birləşmiş termal krekinq qurğusu, asfalt zavodu) və üçüncü mərhələ (qazlaşdırma, polimerləşmə, hidrogenləşdirmə) istifadəyə verilmişdir. Böyük Vətən müharibəsi zamanı cəbhəni yanacaqla təmin edirdi. Müharibədən sonra zavodda katalitik krekinqanın, yanacaqların hidrotreatmentinin, alüminosilikat katalizatorunun istehsalının sənaye yeni texnoloji proseslərinin mənimsənilməsi həyata keçirilir. 1959-cu ildən yüksək kükürdlü neftin emalı gerçəkləşdirilir.
Ufa Uşaq Dəmir yolu
Sovet İttifaqı qəhrəmanı V. P. Dobrorez adına Kiçik Ufa Uşaq Dəmir yolu — Ufa şəhərində uşaq dəmir yolu. == Tarixi == Ufada Uşaq Dəmir yolunun salınması fikiri hələ Ufanın dəmir yol paytaxtı olması zamanı ortaya atılmışdı. Dəmir yolunu İ. S. Yakutov adına parkda salınması planlaşdırılırdı. Bu yol şəhərin mərkəzi ilə dəmir yolu vağzalı arasından keçməli idi. Dəmir yolunun inşasına 1952-ci ildə başlanılmışdır. Tikinti işləri qısa müddət ərzində bitir. İlk əvvəllər vaqonların daşıma güçü 159—649 nəfər təşkil edirdi. Burada üç vaqon açıq tipli idi. Onlar vaqon platformalarından hazırlanmışdı. Səkkizvari formaya malik olan xətt qapalı sistemli idi.

Digər lüğətlərdə

ауди́ровать оббега́ние обго́ночный парапе́т переквалификацио́нный прекрасноду́шие присма́триваться пульси́метр разорва́ть садо́вничество шарлата́нски декрети́рование необремени́тельно обме́рка санскри́тский текто́ника утесня́ть чулейдать cornify defer scholarly uniforce водорез кассир опосредствованный