1. Qərarlaşdırılmış, qərar verilmiş. 2. İstifadə olunmuş. 3. Hazır. Ay ilə gün gərdiş eylər, ötüşər, İki sevgi peymanına bitişər, Ruzi müqərrərdi, gəl
1. Ölü, meyit. 2. Ölmüş. Ölüm eydir bu günlərə qalınca, Zindəykən mürdəyə mən mehman oldum. (“Dilsuz və Xəz
Qaş-daşla, cəvahiratla bəzədilmiş. O zəhri zülfləri köksündə çəprəs, Zər zərbab üstündən ətlası çərkəs, Yaxası mürəssə, çatqısı Gülgəz, Çarqatının ucu
Mürvət, adamlıq, kişilik, mərdlik, yaxşılıq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Quş. Dastanlarda bəzən mürğ quşu, mürğü quşu, murğu quşu şəklində də işlənir (uzundraz, qızıl-qırmızı kimi sözlərdə də belə təkrara rast gəlinir)
fars. əsli: mərğzar Çəmənlik, otluq. Mərğ “çəmən” deməkdir. Vardır seyrəngahın, xoş mürğüzarın, Düzülüb dəhana inci, mirvarın
Bax: mürvət.
Mürvətli, yaxşılıq edən, mərd, insaniyyətli. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
İnsaf; insanlıq; mərdlik. Mərd igidlər kəm olmazlar mürvətdən, Hər kəsdənin qisməti var nemətdən. Buğda verib çıxartdılar cənnətdən, Şeytan ol Adəmi t
Zəncir kimi bir-birinə bağlı; sonu görünməyən. Flektivlik baxımından silsilə sözü ilə eyniköklüdür. Müəttər zülfləri, müsəlsəl saçı, Hərdən şitab eylə
Bax: müstəcəb.
Arzusu, istədiyi qəbula keçmək, xahişi yerinə yetmək, arzusuna çatmaq.
Arzusu, istəyi qəbul olunan. Deyirlər, el duası müstəcəb olar. Bir qurban götür, gedək ocağa, orada nəzir paylayaq, qurban kəsək, verək yetim-yesirə,
Bax: müstəcəb. El duası müstəəccüb olar. (“Arzı-Qənbər”)
əsli ər. müşəmmə Su keçirməmək üçün bir və ya hər iki üzünə xüsusi maddə sürtülmüş parça.
Bax: müşəmmələmək. Müşənbələ, at dəryaya sandığım, Qoy aparsın görüm, sel mənə neylər?! (“Tahir və Zöhrə”)
Müşəmbə ilə örtmək, üzünə müşəmbə çəkmək. Mollanın kağızda yazdığı sözlər Qurbaniyə əyan oldu. Pəri xanım kağızı müşəmmələyib Qurbaniyə vermək istəyən
Şərəflənmiş, şərəfə nail, şərəfli. Müşərrəfəm, dilbər, sənin yolunda, Dünya şövkətinnən xalı san barı, Uğradıbsan məni Əyyub dərdinə, Dərmanım səndədi
Bir cins ceyranın göbəyindən çıxarılan xoş iyli maddə. N.Tusi “Cavahirnamə” əsərində yazır: “Müşkün əldə edilməsi qaydası belədir: ahunu tutub, göbək
ərəb. müşk, fars. əfşan – səpən, saçan Müşk qoxulu, müşk saçan. Ağ əndamı başdan-başa, Ətirli gül müşkfəşan
1. Arzulayan, istəyən. 2. Şövqlü, həvəsli. Qurbaniyəm, dərd çəkmişəm nəhanlar, Xəyalım sevməkdi səntək cananlar, Yanaşsa üzünə müştaq dəhanlar, Nəfəs
Dalbadal; daima, həmişə. Hər namərdə bel bağlama müttəsil, Göstərər isbatın olarsa xəcil... (“Məsim və Diləfruz”)
Saf, xalis, təmiz. Sibi-zənəx, püstə dəhan, ləli nab, Nəfəsi gül kimi, müşk ənbər olsun. (“Mahmudla Nigar”)
Qəflətən, gözlənilmədən, birdən-birə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Nağaraçı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. na-, ərəb. qabil Qabiliyyətsiz, nalayiq, ləyaqətsiz adam. Nə lazımdı naqabilə söz deyəm, Xatirinə ya dəyməyə, ya dəyə
Bax: namidar.
Məktub. Bir namə yazaram babam şanına, Qoy qisasım qalsın haqq divanına, Ölsəm, qat qanımı Novruz qanına, Ana, mənim dərdim Novruz dərdidir
Ad qazanmış, adlı-sanlı, məşhur, şöhrətli, tanınmış. Bil, ismim Nofəldi, özüm namidar, Çox ölkələr eyləmişəm tarü-mar
Çörək. Səməndimi mindim, Əlvənə sürdüm, O gözəl Əlvəndə çadırın gördüm. Nanını yidim, məjmayısını qırdım, Güləndəm məni o Kişmirə istəyif
Pak, təmiz olmayan; bədəsil, nanəcib. Dialektlərdə görməmiş mənasında işlənir. Qarılar cürbəcür olur: Pərcahan, Nurcahan, Zorcahan, Napak qarı, İpək q
Od, atəş. Ay həzərat, gəlin sizə söyləyim, Yar ucundan atılmışam nara mən. Deyirlər hər dərdə dərman bulunmaz, Eləmişəm bu dərdimə çara mən
Xoşiyli, acımtıl sitrus meyvəsi. Sənin duan olsa mənim dalımca, Saralıb gül rəngim dönməz narınca. Bəhramam, dönmərəm yarı alınca, İzin versən, qayıtm
İnsan sözünün cəmi; xalq, el, camaat. Qoca Lələm, nə dərd-qəmə dalmısan? Hicran qəhri dal qəddini əyibdi
Bax: nasaq. Can cəsəddən ayrılır, Qalmadı bir tağı yenə. Ala gözlər süzüləndə Eyləyir nasağı yenə. (“Seydi və Pəri”)
1. Qadağa. 2. Tövbə. Səf çəkib huri, mələk, Pəriyü qılman bəzənib. Nasaq qılmayın dilimə, Qoy deyim, dastan bəzənib
Nəsihətçi, nəsihət verən, öyüd verən. Özün naseh, kəlamındı imamət, Səcdə edər ona gündə təmamət, Əcəb norəstədi, xub qəddü-qamət, Əcəb şəhla, əcəb şə
Bax: naib. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Necə edək? (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Hara? (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Nəyinə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Necə? nə cür? (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Necə olduğunu, nə olduğunu. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Nə səbəbə, niyə.
Dülgər. Bir bülbülün qafil taza gülü düşdü yadına, Sığındı, bel bağladı qabil nəccar ustadına, Şahım gördü, pozğun baxır şahin öz qanadına, Dedi: quşu
Xeyir, fayda, mənfəət. Flektivlik cəhətdən mənfəət sözü ilə eyniköklüdür. Can deməklə candan can əskik olmaz, Məhəbbət artırar, mehriban eylər
Böyük çay, axar su. O günü yol gedib, axşam böyük bir nəhrin kənarında məskən tutub qaldı. (“Dilsuz və Xəzangül”)
Qadağan. – Oğul, niyə ağlayıb qəmgin olursan? Al əlimdən bu camı iç! Seydi dedi: – Atam, anam sana qurban, axı o cam bizə nəhydi
Nağaraçı, nağara çalan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Duz. Niyaram, nəmək yemərəm, Alı-yaşıllar geymərəm. Ağlayıb qan-yaş tökərəm, Ollam biqərar, gedirəm. (“Qulam-Kəmtər”)