f. 1. Bir şeylə deşmək, dəlik açmaq, oymaq. Taxtanı dəlmək. Dəmiri dəlmək. – Ağacdələn öz yuvasını ağac koğuşlarında qayırır
is. dan. İki həyət arasında bir adamın keçə biləcəyi dar qapı
is. [fars.] 1. Od üstündə aramla bişmə, yaxud dəm alma. Xörək dəmdədir. – Dedim: – Vallah, onu-bunu bilmirəm, bu saat … [çay] dəmdə, şahmat da stol üs
is. [fars.] Nəfəs. □ Dəm-dəmə vermək – nəfəs-nəfəsə vermək, səs-səsə vermək. Mərsiyəxanlar verəcək dəm-dəmə; Sən hələ bildiklərini qoy nəmə! Ə
is. [fars.] 1. Qısa vaxt, an, ləhzə. □ Bir dəm – 1) bir vaxt, bir anlıq. Xəstənəm, çox dilərəm yanıma bir dəm gələsən; Çəkibən xəncəri, bağrım başını
is. 1. Təntənə, büsat, böyük qonaqlıq, məclis və s. [Qələndər:] Bunu, bu dəm-dəsgahı ki başlayırıq ha, mən yatsam, yuxumda da görə bilməzdim
sif. Təntənəli, təmtəraqlı, büsatlı. [Toy] sazandası, xanəndəsi, plovu, içkisi, məzəsi, cehizi, başlığı öz qaydasında dəm-dəsgahlı bir toydu
[fars.] klas. bax dəmbədəm. Oxu köysümdən ötüb, qalmış imiş peykanı; Ah, bildim səbəbi-ahi-dəmadəm nə imiş
is. Araba dayananda boyunduruğun altına qoyulan ağac
zərf [fars.] Saatbasaat, anbaan; hər ləhzə, hər dəqiqə, hər vaxt, daim; getdikcə. Dəmbədəm nalə qılıb hiç həvadən düşməz; Ney təki sineyi-üşşaq nəvada
is. məh. Quyruğu belinə qıvrılan it
is. məh. Qurumuş torpaq parçası; kəsək
bax dəbərəgöz
bax dəmtutan 1-ci mənada. Abış … sümsünü dəsmalla silib yerinə taxdı, Mürşüdə və dəmçi Tosuya dedi: – Başlayaq! Ə
is. Züyçülük, züytutma
sif. Öz hərəkətində, sözündə, fikrində sabit olmayan, tez-tez fikrini, rəyini dəyişən, sözündə məsuliyyət hiss etməyən
is. Öz hərəkətində, işində, sözündə, fikrində sabit olmama, teztez fikrini, rəyini dəyişmə. // Yüngüllük, qeyri-ciddilik
is. 1. Heyvanların torpaq altında qazıdıqları yuva. Tülkü dəməyi. Siçan dəməyi. – Günorta vaxtı siçan öz dəməyində olur, ona binaən ol zaman mallar ye
is. bot. Yemliyəoxşar, südlü və çox acı bir bitki
is. [ər.] Çiçək dəstəsi, güldəstə. Hanı rəngin çiçəklərin, a çəmən? Güllərindən dəmət yapaydım mən. A
bax dəngil. ◊ Dəmgil xəstəliyi – bitkilərin gövdə, budaq və yarpaqlarında ləkələr şəklində özünü göstərən xəstəlik
is. [fars.] köhn. Bir yerdə vaxt keçirən; yoldaş. [Markiz:] Yenə, ey günlər, ey saatlar, siz mənim ilə yoldaş, dəmgüzar olacaqsınız
is. [fars.] köhn. Ev, yaşayış yeri. Axşam oldu, gəldim mən dəmxanama; Sirrimi demədim bacı, anama. “Aşıq Qərib”
bax demi. Əsgər papirosu damağına aldı, qoca dəmisini ona tərəf tutub tüstülətdi. S.Rəhimov
zərf [türk.] Bir az əvvəl, indicə, bayaq. Çəkdi insan kimi o dəm nərə; Fırlayıb ta dəmin sərildi yerə
is. 1. Təbiətdə çox yayılmış, karbonla birləşdikdə polad və çuqun əmələ gətirən bozrəngli ağır kimyəvi element
is. xüs. 1. Betonla polad armaturun birləşməsindən ibarət çox bərk tikinti materialı. Dəmir-betondan hörülmüş sədd
sif. Dəmiri və boz rəngə çalan. Dəmir-boz at
top. dan. Dəmir parçaları, yaxud dəmirdən qayrılmış şeylər. Əlisa dönüb yavaş-yavaş, dəmir-dümürdən tutatuta qapının ağzına gəldi, salam verdi
is. bot. Oduncağı çox bərk və ağır olan qiymətli ağac növü (Azərbaycanda Talış meşələrində bitir)
sif. Dəmirlə bərkidilmiş, bağlanmış
is. Dəmirdən müxtəlif şeylər qayıran, yaxud dəmir şeyləri təmir edən usta. Məncə, hər yazıdan daha parlaqdır; Kiçik dəmirçinin alnındakı tər
is. Dəmirdən şeylər qayrılan və ya təmir edilən yer; dəmirçinin işlədiyi bina, dəmirçi emalatxanası. Dəmirçixanada dəmiri zindan üstə qoyub ağır çəkic
is. Dəmirçinin peşəsi, sənəti, işi. Dəmirçilik etmək. – Təbibə ehtiyacı çox olan məmləkətlərdə insanın təbibliyə olan marağı hər şeydən artıqdır
sif. tar. Dəmirdən zirehli geyim geymiş; zirehli. Bəylərimizə dəmirdonlu deyərlər; Daim içimizdə ərlik işlənir
sif. Dəmirə oxşayan, dəmir rəngində olan
is. bax dəmirçixana. Amma Hüseynqulunun Təzə şəhərdə bir mexanik sexi düzəltməyi, təmirxana, dəmirxana qurmağı mənim üçün bilirsən nə olar? Mir Cəlal
sif. Dəmir rəngli, dəmir rənginə çalan. …Yol, Zeynalın altındakı dəmiri göy atı qaçmağa daha da həvəsləndirdi
sif. Dəmiri kəsmək üçün yarayan, metalı kəsən. Dəmirkəsən alət
is. bot. Vələs ağacının meşələrdə bitən bir növü
“Dəmirləşdirilmək” dən f.is
məch. Dəmirlə möhkəmləndirilmək
“Dəmirləşdirmək”dən f.is
f. Dəmirlə möhkəmlətmək. Bəndi dəmirləşdirmək. Divarı dəmirləşdirmək. Tağları dəmirləşdirmək
“Dəmirləşmək”dən f.is
f. 1. Dəmir halına gəlmək. 2. Bərkləşmək, möhkəmləşmək
sif. kim. Tərkibində dəmir olan. Bu [mineral] sular kimyəvi tərkiblərinə görə dəmirli, qələvili, kükürdlü, mərgümüşlü, narzan tipli, karbon qazlı və s
is. 1. bot. Gövdəsi yerə sərilən tikanvari bitki. 2. Sahələri hasarlamaq üçün işlədilən tikanlı məftil
is. 1. Çoxlu dəmirtikan (1-ci mənada) bitən yer. 2. Dəmirtikanlardan hasar çəkilmiş yer
sif. tex. Dəmiri yayıb yastı hala salan. Dəmiryayan dəzgah. // is. Dəmiri yayma ustası olan fəhlə