is. Boy-buxun
sif. Boy-buxunlu
is. və sif. [ər.] Rəhmsiz, amansız, mərhəmətsiz, zalım. Qəddar düşmən. – Bütün dövrlərdə müstəbid, qəddar; Ağıldan, kamaldan, fikirdən qorxar
zərf [ər. qəddar və fars. …anə] Amansızcasına, mərhəmətsizcəsinə, insafsızcasına, zalımcasına
bax qəddaranə
is. [ər.] köhn. Hər iki tərəfi kəsən ağır qılınc. Nəhayət, [əlbəyaxa vuruşmalardan] heç bir şey çıxmazdı, qəddarələr və xəncərlər işə düşərdi
is. Rəhmsizlik, mərhəmətsizlik, amansızlıq, zalımlıq. Yağıları sevindirdik, bəs eləyər! Al mumluğu; al, qəddarlıq öyrət bizə! M
f. dan. Yonmaq, çərtmək. Hikmət haradansa çoxlu karandaş gətirib qəddədi, stolun üstünə qoydu. Mir Cəlal
məch. dan. Çərtilmək, yonulmaq
f.sif. dan. Çərtilmiş, yonulmuş
is. [ər.] Şərab, su və s. içməyə məxsus qab; piyalə, kasa. Şərab qədəhi. – Saqi, kərəm eylə, cam gəzdir! Durma, qədəhi müdam gəzdir! Füzuli
is. Kiçik qədəh, incə qədəh
sif. [ər. qədəh və fars. …nuş] klas. İçki içən, şərab içən. □ Qədəhnuş olmaq – içki içmək, şərab içmək
sif. bot. Görünüşcə qədəhə oxşayan. Qədəhvari tac
is. köhn. Pambıqdan toxunma sadə və ucuz parça, tünd göy rəngə boyanmış bez. Bazarın bir küncündə tikilmiş dükanın içində qədəkdən, bezdən, şilədən, a
is. [ər.] 1. Addım. Vəsiqəli adamlara hər qədəmdə təsadüf etmək mümkün idi. M.S.Ordubadi. Atlar başladılar qədəm ilə getməyə
zərf Addım-addım. Gəzəcəkdir qəddəm-qədəm bağımı; Görəcəkdir üzümlü çardağımı. A.Səhhət
is. [ər.] Pillə (nərdivanda, pilləkəndə). // məc. Səviyyə, dərəcə
sif. Ayağı xeyirli, uğurlu; xoşqədəm. Mey içdilər hər gələnin sağlığına, … Güldandakı qızılgülün sağlığına; Xoş qədəmli ayın, ilin sağlığına! X
sif. Ayağı düşərsiz, ayağı düşməz; uğursuz, bədqədəm
is. [ər.] Tale, qismət, müqəddərat, alın yazısı. Qədər büküb belimi, eyləyib kəman, ölürəm! X.Natəvan
[ər.] 1. is. Miqdar, say, kəmiyyət. Hər şeyin qədəri vardır. // Başqa nitq hissələri ilə (say və əvəzliklərlə) birlikdə qeyri-müəyyən say bildirir
f. Alnına yazılmaq, bəxtinə yazılmaq, qisməti olmaq. Qəza qədərlənib üz verəndə dərd; Kəməndə düşənə “qaç” demək olmaz
sif. dan. Saysız, saysız-hesabsız, saya-hesaba gəlməyən. Qədərsiz qoşun. Qədərsiz qarışqa
sif. [ər.] 1. Çox köhnə zamanlara, çox uzaq keçmişə məxsus və aid olan. Qədim tarix. Qədim xalqlar. Qədim adətlər
zərf Çox köhnə zamandan, çox köhnə dövrdən bəri, köhnədən, çoxdan, əskidən. Kəndlilər … qorxularından uşaqları gərmə qalaqlarının içində gizlədib, uçi
sif. Köhnə, qədimdən mövcud olan, qədim. Qədimi qulundur Zakiri-xəstə; Məhəbbət et ona, barı, görəndə
is. Qədim zamanlara aid olma; çox köhnəlik. Bu pulların qədimliyinə şübhə yoxdur. Qız qalasının qədimliyi müəyyən edilmişdir
is. [ər.] Dəyər, qiymət; etibar, hörmət, heysiyyət, ləyaqət. □ Qədr(ini) bilmək – layiqincə qiymətləndirmək, bir adamın və ya bir şeyin qiymətini, dəy
klas. bax qədər1 1-ci mənada. Sənə nə qədir dedim rəhm qıl mənə, getmə. X.Natəvan
bax qədir1. Napak olan sənin nə bilir qədir-qiymətin; Zatində adəmin dəxi arı göhər gərək. Nəsimi. İnsanın ki elmi olmadı, onun nə qədir-qiyməti ola b
sif. Bir adamın, ya şeyin qiymətini, əhəmiyyətini bilən, başa düşən; yaxşılıq bilən. Qədirbilən adam
sif. Adama qiymət qoymayan, adamın qədrini bilməyən; yaxşılıq bilməyən. Qədirbilməz adam. – Haq bilir ki, səni necə istərəm; Ay bivəfa, qədirbilməz, b
is. Adama qiymət qoymama, adamın qədrini bilməmə; yaxşılıq bilməmə. Qədirbilməzlik, milli etinasızlıq və insan taleyinə biganəlik faktlarından biri də
sif. [ər. qədr və fars. …dan] köhn. bax qədirbilən. Qədirdan adamları, məmləkətin qeydinə qalanları çıraq götürüb qapı-qapı axtarıram
is. köhn. bax qədirşünaslıq. [Vəliəhd:] …Bunları nəzərə alaraq, sizin bu qədər böyük qədirdanlığınızı təşəkkürsüz buraxmaq istəmədim
[ər. qədr və fars. …şünas] bax qədirbilən. Heyf olsun bivaxt əlimizdən gedən rəfiqəmizə ki, həmişə qədirşünas dostların ürəyində diridir
is. Qədir bilmə; bir adamın məziyyətlərini qiymətləndirmə, təqdir etmə, dəyərini, qiymətini anlama
bax qəddəmək
bax qəddənmək
bax qəddənmiş. Salman qədlənmiş qırmızı karandaşı və bir dəftər götürdü. S.Rəhimov
bax qədd-qamətli. Dürdanə xanım yaşı altmışa yaxın qədliqamətli bir arvad idi. Ə.Əbülhəsən
[ər.] klas. bax qədər1. Xoşdur nə qədr eyləsə yarım cəfa mənə. Füzuli. Bir zaman var idi canda ixtiyar; O qədri gəlmədin, ta oldum bimar
sif. dan. Tamamilə təzə, heç işlənməmiş, istifadədə olmamış. Qədtəzə paltar. – Elə bil bu saat yenicə topdan kəsilmiş yorğanüzüləri, qədtəzə görünən d
is. [fars.] 1. Quşları, heyvanları salmaq üçün məftil və ya ağac çubuqlarından düzəldilmiş, ya hörülmüş qutu şəkilli qurğu
is. [fars.] 1. bax qəfəs. 2. Kitab və sairə qoymaq üçün mərtəbəmərtəbə divara bənd edilmiş və bölmələrə ayrılmış taxtalardan ibarət qurğu
sif. Qəfəsəsi olan (bax qəfəsə 2-ci mənada). Qəfəsəli kitabxana. Qəfəsəli dükan. // Hörgülü, şəbəkəli
sif. və zərf [ər.] Gözlənilməz, ansız, xəbərsiz. Təzə silah növlərini öyrənmək, tez-tez qəfil basqınla düşməni narahat etmək … bölüyün əsas məşğuliyyə
bax qəfildən
zərf Birdən, birdən-birə, gözlənmədən, xəbərsiz, ansızın. Qəfildən vurmaq. – Nəbigil qəfildən [bəylərin] qabağına çıxıb atlarını saxladılar