is. Zibilsiz şeyin halı və keyfiyyəti; təmizlik, xalislik
[ər.] sif. Tamamilə başqasına əks olan, onunla qətiyyən düz gəlməyən. Zidd fikir. Zidd rəy söyləmək. Əsərdə iki zidd qüvvə üz-üzə qoyulur
zərf Əksinə, qarşı, əleyhinə. Bir şeyin ziddinə hərəkət etmək. – Ziddimə söz deyən olsaydı, edərdim təkfir; İşimi qurdalasın, kimdə nə cürət var idi
is. [ər.] 1. İki şey (fikir, hərəkət və s.) arasında olan tam uyğunsuzluq, əkslik, çox kəskin fərq, uyuşmazlıq
sif. Ziddiyyət olan, ziddiyyətlə dolu; təzadlı. Yazıçı ziddiyyətli yaradıcılıq yolu keçmişdir. – Səməd Vurğun yaradıcılığının ilk dövrü çox ziddiyyətl
is. Ziddiyyət olan hal, vəziyyət
sif. Heç bir ziddiyyət, əkslik, uyğunsuzluq olmayan. Ziddiyyətsiz cəmiyyət
is. Ziddiyyət olmadığı hal, vəziyyət
is. 1. Zidd olma, əleyhinə olma, əkslik, təzad. Tərəqqiyə zidlik. Tarixi faktlara zidlik. 2. Ədavət, düşmənçilik
is. [ər.] Oğlanın (bəyin) qızla ilk görüşü. İki gün əvvəl Münəvvərin zifafına dəvət olunmuş xanımlar yavaş-yavaş gəlib yuxarı başa keçirdilər
is. [ər.] 1. Şam ağacından, mədən kömüründən çıxan və odda əriyən qara, qatı maddə; qatran. 2. məc. Çox qara şey haqqında
“Ziftləmək”dən f.is
f. Zift sürtmək, zift vurmaq, ziftlə qapamaq
“Ziftlənmək”dən f.is
məch. Zift sürtülmək, zift vurulmaq, ziftlə qapadılmaq
sif. 1. Zift sürtülmüş, zift vurulmuş; ziftə bulaşmış; qatranlı. 2. Tərkibində zift olan
is. [ər.] Canlı. Yaxınlıqda heç bir zihəyat görünməyir, quyulardan neft dartan dərin tulumbaların yeknəsəq səsləri eşidilirdi
[ər.] köhn. 1. Anma, yad etmə, xatirə gətirmə, xatırlama, adını çəkmə, adını söyləmə. □ Zikr etmək (eyləmək) köhn
sif. [ər.] köhn. Qiymətli, çox qiymətli, bahalı. Atamdan mənə çox ziqiymət kitablar keçibdir. Ə.Haqverdiyev
əd. Tünd, lap, çox, tamamilə (adətən “qara” və “qaranlıq” sözlərinin əvvəlində işlənib, onların mənalarını şiddətləndirir)
is. Quş ifrazatı, quş peyini. Tarlaları quş zili ilə gübrələmək
is. [fars.] 1. Musiqi alətlərinin ən yüksək tonu (bəm əksi). // sif. Beyindən gələn ən yüksək və nazik (səs haqqında)
zərf Ucadan, zil səslə. Zildən oxumaq
is. [ər.] Hicri qəməri ərəb təqviminin on ikinci ayı. Zilhiccə ayının 18-də [qızın] doqquz yaşı tamam olub, on yaşına ayaq qoyub
is. [fars.] mus. Zildə oxuyan xanəndə, zil səsi olan adam
is. xüs. Xalça növlərindən birinin adı. [Xalçanın sumaq] tipinin müxtəlif növləri Qubada, Qusarda, Qarabağda və Bakıda toxunur
is. [ər.] Ərəb qəməri təqviminin on birinci ayı. [Əli dayı:] Zilqədə ayının 14-də Müzəffərəddin şah ölüb
“Zilləmək2”dən f.is
“Zilləmək1”dən f.is
f. Gözlərini bir nöqtəyə dikmək, kirpiklərini qırpmadan diqqətlə bir nöqtəyə baxmaq (çox vaxt “gözlərini” sözü ilə)
f. Zilə keçmək, səsi zilə qaldırmaq. Tərəqqi, tənəzzül kəmənçəsini; Gah zilləyib, gah da bəmə çəkirsən
f. Zilə qalxmaq, yüksəlmək, ucadan səslənmək
1. qayıd. Zilləyib baxmaq, gözlərini qırpmadan diqqətlə bir nöqtəyə baxmaq. 2. məch. Yönəldilmək, dikilmək
“Zilləşdirilmək”dən f.is
məch. Zilə qaldırılmaq, tonu yüksəldilmək
“Zilləşdirmək”dən f.is
f. Zilə qaldırmaq, yüksək tona qaldırmaq (səsi)
“Zilləşmək”dən f.is
f. Zilə qalxmaq, yüksək tona qalxmaq, tonu yüksəlmək
is. [ər.] Çətinlik, ağır şərait, pis vəziyyət, ağır maddi ehtiyac, yoxsulluq, məşəqqət, üsrət. [Mehribanın atası:] [Mehribanın] zillətdə qalmasına heç
sif. Zillətlə dolu, ağır, çətin, əzablı, məşəqqətli
bax zilləmək1
sif. Zil tökülmüş, zil qarışmış, zil ilə örtülü (bax zil3)
is. Atın dal tərəfindən belinə çəkilən ip, toqqa, örkən. Koroğlu Qıratın ziltəngini bərkitdi. “Koroğlu”
is. Un, bal və yumurtadan hazırlanan şirniyyat növü
is. [fars.] şair. Qış, qış fəsli. Zimistan çəkməyən bülbül baharın qədrini bilməz. (Ata. sözü). Addadı zimistan, gəldi növbahar; Şamamanın tağı yaşıld
is. [ər.] köhn. Qeyri-qanuni cinsi əlaqə. □ Zina etmək (eləmək) – qeyriqanuni cinsi əlaqədə olmaq. …Bu rəvayət bir kişi ilə bir arvadın zina eləməyi b
is. və sif. [ər. zina və fars. …kar] köhn. Zina edən, qeyri-qanuni cinsi əlaqədə olan (qadın və ya kişi)
is. köhn. Qeyri-qanuni cinsi əlaqədə olma
is. Əncir doşabı ilə unun qarışığından bişirilib qurudulduqdan sonra yeyilən (adətən qışda) şirni