[
ər. ]
köhn. 1. Anma, yad etmə, xatirə gətirmə, xatırlama, adını çəkmə, adını söyləmə.
□ Zikr etmək (eyləmək) köhn. –
1) anmaq, yad etmək, xatirə gətirmək, adını çəkmək, adını söyləmək.
[Dərviş:] Mən də [Ruqiyyənin] adını ürəyimdə yox, dilimdə zikr etdim. A.Divanbəyoğlu;
2) söyləmək, demək, ifadə etmək.
Bütün gün fikr eylərəm; Dərdimi zikr eylərəm. (Bayatı).
…Necə ki vəzir zikr elədi, ona binaən mən bu cəhətdən qayətdə diləfsürdə idim. M.F.Axundzadə.
Yuxarıda zikr etdiyimiz keyfiyyəti Mirzə özü nağıl edirdi. Ə.Haqverdiyev;
3) oxumaq (dua).
Alverçi hacılar, baqqallar, müamiləçilər, dəllallar bəzən sabaha qədər yatmazdı, namaz qılıb zikr edərdi. H.Sarabski.
Zikr olunmaq köhn. –
1) anılmaq, yad edilmək, xatirə gətirilmək, adı çəkilmək, adı söylənmək;
2) haqqında danışılmaq, söylənilmək, ifadə olunmaq.
Şah Abbasın cülusundan altı il keçib yeddinci il başlanmışdı ki, aşağıda zikr olunan qəziyyə vaqe oldu. M.F.Axundzadə.
Ata ilə oğul arasında yuxarıda zikr olunan söhbətdən 1-2 ay keçəndən sonra Mirzə Cavad köçdü kəndə. Ə.Haqverdiyev.
2. din. Təsbeh çevirə-çevirə dua etmə, Allahın adlarını və sifətlərini bir-birinin ardınca söyləyib təkrar etmə, vird etmə.
□ Zikr demək – məsciddə axundun oxuduğu duanı onun ardınca eyni ilə təkrar etmək.
Zikr təsbehi – dindarların dua oxuyaoxuya çevirdikləri təsbeh.
[Hatəmxan] özü isə mollanın ala-bəzək zikr təsbehini əlinə aldı. S.Rəhimov.
3. Bütün fikir, bütün düşüncə, bütün xəyal (bu mənada adətən “fikir-zikir” şəklində işlənir).
Fikrim-zikrim, sözüm, xəyalım sənsən; Haçan könlüm səndən cidayə düşər. M.V.Vidadi.
…Hətta namaz vaxtı da mömin müsəlmanın fikri və zikri dolu olur dolma ilə, …isgəncəbi ilə. C.Məmmədquluzadə.