BURXANC

Burxancılıq və ya Ağ Yanq, Altayca: Ak Janq, qərb ədəbiyyatında: Burxanizm) — 1904–1930-cu illər arasında Altay bölgəsində ortaya çıxmış olan və ruslara qarşı inqilab xüsusiyyətləri daşıyan dini qiyam. == Mahiyyəti == Türk xalqlarının köhnə inancı Tenqriçilik təməlləri üzərinə qurulmuş olan Ağ din eyni zamanda Altay türklərinin Rus suverenliyinə qarşı başlatdıqları milli qiyamları olmuşdur. Rusların çox ciddi şiddət istifadəsi ilə qanlı bir şəkildə son verdikləri bu qiyam bu günə qədər altaylıların mədəniyyətində izlərini buraxmışdır. == Tarix == Ağ dinin bəlkə ilk rəhbəri deyə biləcəyimiz adam Çet Çelpen (ya da Çot Çelpanov), arvadı və övladlıq qızı ilə bir meşəlik bölgədə yaşayırdı. 1904-cü ilin aprel ayında Çet Çelpen və onun 14 yaşındakı ögey qızı, ağ atı ilə qaçan ağ paltarlı bir atlının xəyalini gördüklərini izah etmişlər. Ağ Burhan olaraq adlandırdıqları bu fiqurun xəyalini, əfsanəvi qurtarıcı Oyrat Xanın geri dönəcəyənin xəbərçisi olaraq qiymətləndirən Çet, yanlarına gələnlərə bu xəbərin müjdəsini verir, Ağ dinin qanunlarını öyrədib nəsihətlər edirdilər. Çet Çelpen'in təliminə görə, ruslarla birlikdə yemək yemək, onlarla dost olmaq, hətta rus pulu belə qadağan idi. Əgər bu inancın ətrafında birləşsələr, Rus zülmündən xilas olmaq da mümkün olacaqdı. Çet Çelpen bütün vəzlərini çox gözəl bir natiqlik qabiliyyəti olan övladlıq qızı vasitəsilə edirdi. Bu qızı dinləmək üçün minlərlə adam toplanır, zamanla hətta on minlərlə tərəfdarları olurdu.