Anaksimen

Vikipediya saytından
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Çap versiyası artıq dəstəklənmir və render xətaları ola bilər. Zəhmət olmasa brauzerinizi yeniləyin və əvəzinə standart brauzer çap funksiyasından istifadə edin.
Anaksimenes
Ἀναξιμένης
Doğum tarixi təq. e.ə. 585[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi təq. e.ə. 525[1] və ya təq. e.ə. 528[2]
Vəfat yeri
Dövr Antik
İstiqaməti Sokrataqədərki fəlsəfə, Milet məktəbi
Əsas maraqları fəlsəfə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Antik fəlsəfə
Yunan fəlsəfəöncəsi dövrü
(e. ə. VII yüzilliyə qədər)

Orfizm  • Homer  • Hesiod  • Ferekid  • Yeddi yunan müdriki  • Epixarm

Qədim yunan fəlsəfəsi
(e. ə. VII–IV yüzilliklər)
Müstəqil filosoflar
Heraklit  • Anaksaqor  • Empedokl
Qədim yunan atomçuları
Levkipp  • Demokrit
Sofistlər

"Böyük" sofistlər → Protaqor  • Prodikus  • Qorqias  • Hippias

"Kiçik" sofistlər → Trasimaxus  • Likofron  • Kritius  • Alkidamas
Ellinizm dövrünün fəlsəfəsi
(e. ə. IV–I yüzilliklər)
Qədim Roma dövrünün fəlsəfəsi
I–V yüzilliklər
Stoaçılıq

Seneka  • Epiktet  • Mark Avreli  • Siseron

Orta platonizm
Alkinous  • Apuleyus  • Qalen  • Plutarx  • Maksim  • Filon  • Selsus  • Teon
Neoplatonizm

Roma məktəbi → Ammonius Sakkas  • Plotin  • Porfirius  • Amelius
Apameya məktəbi → Yamblix  • Sopater
Perqama məktəbi → Sallustius  • Yulian Avqust
Afina məktəbi → Afinalı Plutarx  • Proklus  • Marinus  • Simplikius  • Damaskius

İskəndəriyyə məktəbi → Hierokles  • Hipatiya  • İoann Filoponus
Antik dini təlimlər

Qnostisizm  • Hermetizm  • Mitraizm
Neopifaqorçuluq → Apollonius  • Nikomaxus  • Numenius  • Moderatus

Erkən Xristian fəlsəfəsi

Klement  • Origen  • Avqustin Avrelius  • Boesius  • Saxta Dionisius Areopagit

Anaksimen ya da Anaksimenes (yun. Ἀναξιμένης, təq. e.ə. 585[1], Milet[1] – təq. e.ə. 525[1] və ya təq. e.ə. 528[2], Milet) — qədim yunan filosofu, Milet məktəbinin üçüncü nümayəndəsi, Anaksimandrın tələbəsi.

Fəlsəfəsi

Anaksimen ”havanı” ilk ünsür saymış və hər şeyin ondan yaranmasını iddia etmişdir[3]. Başqa şeylər isə havanın qatlaşması və seyrəkləşməsindən əmələ gəlmişdir. Onun iddiasına görə, hava seyrəkləşdikcə oda, qatlaşdıqca bərk maddə və mayelərə çevrilir. O həmçinin qeyd etmişdir ki, bunun nəticəsində hər şey müxtəlif formalar alır.

Anaksimenə görə hər şeyin başlanğıcı qeyri-məhdud havadır. Dünyada nə varsa, nə olubsa, gələcəkdə nə olacaqsa hətta tanrılar və ilahi şeylər də havadan yaranmışdır.

Fales kimi Anaksimenes də yeri yastı şəkildə təsəvvür edirdi[4]. O qeyd edirdi ki, yer havada üzür, həm də o həyatverici rol oynayır. Ruhlar havanın nəfəsi və onun əsməsidir. Həm də hava ruhları səmada planetləri saxladığı kimi saxlayır. Anaksimenes planetlərin yerə yaxınlıq məsafəsini də düzgün təyin etmişdir. O deyirdi ki, yerə ən yaxın olan planet aydır, ondan sonra isə günəş gəlir. Ən uzaqda olanlar isə ulduzlardır

Mənbə

  • Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 34. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16. ("Fəlsəfəsi" bölümü)

Ədəbiyyat

  • Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 34. ISBN 5-89968-061-X. 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
  • Фрагменты ранних греческих философов, т. 1. — М.: Наука, 1989. — С. 129—135.
  • Лосев А. Ф. История античной эстетики. Ранняя классика. — М.: Ладомир, 1994. — С. 312—317.
  • Таннери П. Первые шаги древнегреческой науки. — СПб., 1902.
  • Томсон Дж. Исследования по истории древнегреческого общества, т. 2. Первые философы. Пер. с англ. — М.: 1959. — С. 153—154.
  • Трубецкой С. Н. Курс истории древней философии. — М.: Русский двор, 1997.
  • Bicknell P. J. Anaximenes’ Astronomy // Acta Classica. — 1969. — Vol. 12. — P. 53-85.
  • Graham D. W. Explaining the Cosmos: the Ionian Tradition of Scientific Philosophy. — Princeton, NJ: Princeton University Press, 2006.
  • Graham D. W. A New Look at Anaximenes // History of Philosophy Quarterly. — 2003. — Vol. 20(1). — P. 1—20.
  • White S. A. Milesian Measures: Time, Space, and Matter // In: P. Curd and D. Graham (Eds.), Oxford Handbook to Presocratic Philosophy. — Oxford: Oxford University Press, 2008. — P. 89—133.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 NNDB (ing.). 2002.
  2. ↑ 1 2 https://ia802200.us.archive.org/11/items/jean-brun-books/Les%20pr%C3%A9socratiques%20by%20Jean%20Brun%20%28z-lib.org%29.pdf. S. 21.
  3. ↑ Guthrie, W.K.C. "The Milesians: Anaximenes."[ölü keçid] A History of Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 1962, pp. 124-126.
  4. ↑ Fairbanks A. The First Philosophers of Greece. London, K. Paul, Trench, Trübner, 1898, p. 20.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Anaksimen&oldid=6713447"