ŞƏQAQ

Fəthi İbrahim Əbdülləziz Şəqaqi (4 yanvar 1951, Qəzzə, Qəzzə zolağı – 26 oktyabr 1995, Slima[d]) — Fələstinli şəhid. == Həyatı == Fəthi İbrahim Əbdülləziz Şəqaqi 1951-ci ildə Fələstində dünyaya gəlmişdir. Ailəsi Zərnuqəlı idi. Zərnuqə Fələstindəki Yafaya bağlı olan kəndlərdən biridir. Şəqaqi dünyaya gəldikdən sonra ailəsi ilə birlikdə Qəzzə zolağındakı Rəfəhə köçdülər. Şəqaqi qaçqın düşərgəsində böyüdü. Hələ 15 yaşında ikən anasını itirdi. O, Bəyr Zeyt universitetinə daxil oldu və orada riyaziyyat təhsili aldı. Oranın bitirdikdən sonra Qüdsdəki məktəblərdə 4 il müəllimlik etdi. Daha sonra tibb üzrə təhsil almaq üçün Qahirəyə getdi.

Kani Şəqaqan (fars. ‎‎كاني شقاقان‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Bükan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 93 nəfər yaşayır (19 ailə).

Kərbəlayı İmamyar Şəqaqi Şatıranlı — Azərbaycan şairlərindəndir ki 1185-ci Hicri-şəmsi ilində Xalxal böhgəsinin Ute oliya (Mustafalu) kəndində anadan olub, yüz il ömür edib və 1285-ci Hicri-şəmsi ilində vəfat edib və Xanqahe Sadat kəndində İmamzadə Seyid Daniyalın mərqədinin cəvarında dəfn olub.

Sabit Şəqaqi — Azərbaycan şairi

Sadıq xan Əli xan oğlu Şəqaqi (1746-1801) — Sərab xanı. Sadıq xan Səqaqi Kərim xan Zəndin 1400 nəfərlik tüfəngçilərinin rəislərindən biri olan Əli xanın oğludur. O, 1790-cı ildə Sərab böyüklərindən idi və həmin il Ağa Məhəmməd şah Qacarın ordusuna qarşı ağır döyuşlər aparmışdır. Lakin Ağaməhəmməd xanın müqabilində məğlub olmuş, Qarabağa çəkilmişdir. Burada İbrahimxəlil xan Cavanşirə pənah apardıqda, onun iltiması ilə Ağaməhəmməd xan tərəfindən bağışlanaraq cərimələrdən azad edilmişdir. Ağaməhəmməd şah yenidən Azərbaycana qoşun çəkdiyi zaman Sadıq xan onun dəstəsinə daxil olmuş, tədricən etimad qazanmış və hətta onun bacarıqlı komandirlərindən biri olmuşdur. 1795-ci ildə kor Şahrux Ağaməhəmməd şah tərəfindən hakimiyyətdən salındıqdan sonra Xorasan ələ keçirildi və Ağaməhəmməd xan İranın digər ərazilərini birləşdirmək məqsədilə Əfqanıstan və Türkmənistana yola düşmək qərarına gəldi. O, əvvəllər İranın bir hissəsi olan həmin torpaqları geri almaq üçün Məşhəddə olarkən xəbər gəldi ki, ruslar Qafqazda və Azərbaycan sərhədlərindədir. Ona gorə də İranın şərqində və Şimali-şərqində olan torpaqlarını azad etmək planını yarımçıq qoyaraq rusların qarşısını kəsmək, eyni zamanda Qafqazın əmirlərini və xanlarını birləşdirərək özünə tabe etdirmək qərarına gəldi. Lakin məlum olduğu kimi İbrahimxəlil xan müqavimət göstərdi, bununla belə Qacar sahı ordunun bir hissəsini Adinəbazarda saxlayaraq bir hissəsi ilə, o cümlədən Sadıq xanla Şuşaya daxil oldu.

Şəqaqi və ya Şəqqaqi (kürd. Şikakî) — Türk əsilli tayfa. Şəqaqilər İranın Şərqi Azərbaycan (Sərab, Həştrud, Miyana), Ərdəbil (Xalxal), Rəzavi Xorasan (Qoçan) və Şimali Xorasan (Bocnurd) ostanlarında yaşayırlar. Şəqaqilər Türkiyədən tarixi Azərbaycan ərazilərinə köçürülüblər.

Şəqaqi və ya Şəqqaqi (kürd. Şikakî) — Türk əsilli tayfa. Şəqaqilər İranın Şərqi Azərbaycan (Sərab, Həştrud, Miyana), Ərdəbil (Xalxal), Rəzavi Xorasan (Qoçan) və Şimali Xorasan (Bocnurd) ostanlarında yaşayırlar. Şəqaqilər Türkiyədən tarixi Azərbaycan ərazilərinə köçürülüblər.

Simko Şəqaqi ( kürd. Simkoyê Şikakî; 1887 – 30 iyun 1930, Üşnəviyyə, Qərbi Azərbaycan ostanı), əsl adı İsmayıl ağa Şəqaqi ( kürd. Smayîl Axayê Şikak ) — kürd siyasətçi və inqilabçı, İran Kürdüstanında İran hakimiyyətinə qarşı üsyan edən Şəqaqi tayfasının lideri. İranın şimal-qərbində Urmiya şəhəri yaxınlığında Barandüz çayının yanında yerləşən Çəhrik qalasının sahibi olan kürd feodal ailəsində anadan olmuşdur. O, 1918-ci ilin yayında kürd ərazilərində İran hakimiyyətinə qarşı mübarizəyə başlamışdır. 1920-ci ilə qədər İran Azərbaycanının Urmiya gölünün qərbində yerləşən hissəsi faktiki olaraq onun nəzarəti altında idi. Onun Xoyda aysorlara qarşı qırğınlarda iştirak etdiyi və öz hərəkətləri ilə Salmasda aysorların müsəlmanlara qarşı qırğına səbəb olduğu məlumdur. Yaratdığı və rəhbərlik etdiyi kürd kəndlilərinin ordusu ilə onu nəhəng döyüş qüvvəsinə çevirmiş, bir neçə dəfə İran ordusu üzərində böyük qələbələr qazanmış, regionun bir sıra şəhərlərini tutmuşdur. Bir neçə dəfə şah hökuməti onu kürd muxtariyyətinin yaradılması ilə bağlı danışıqlara başlamağa çağırmışdır. 30 iyun 1930-cu ildə İran qoşunlarının pusqusuna düşmüş və döyüşdə həlak olmuşdur.

Simko Şəqaqi üsyanı — 1918-ci ildən 1922-ci ilə qədər İranın Qacar sülaləsinə qarşı Osmanlı tərəfindən dəstəklənən kürd tayfa üsyanı. Üsyana Şəqaqi tayfasının başçısı Simko Şəqaqi rəhbərlik etmişdir. Briqada generalı Rza xan 1921-ci il dövlət çevrilişi ilə Qacarları devirdikdən sonra 1921-ci il hadisələri zamanı Simko Şəqaqi, eləcə də Kiçik xan və polkovnik Püsyan kimi bir neçə tanınmış üsyançı komandirləri məğlub etmişdir. Şəqaqi üsyanı Simkonun qüvvələri tərəfindən qətlə yetirilən bir çox aysor mülki şəxs də daxil olmaqla, təxminən 5,000 nəfərin ölümü ilə nəticələnmişdir. == Xarici müdaxilə == İran hökuməti Britaniya və İraqı kürdlər arasında iğtişaşları təşviq etməkdə günahlandırmiş, İraq hökumətinin 1922-ci ildə Simkoya və 1923-cü ildə Sərdar Rəşidə sığınacaq verməsini qınamışdır. 10 iyul 1922-ci ildə "The New York Times" qəzetində dərc olunan məqaləyə görə: Simkonun qüvvələrinin Osmanlı qüvvələri ilə birləşərək Qərbi Azərbaycanda qaçan xristianların çoxunu öldürdüyü bildirilir.

Simko Şəqaqi üsyanı (sor. شۆڕشی سمکۆی شکاک) — 1926-cı ildə şəqaqi tayfasından olan kürd başçısı Simko Şəqaqinin başçılıq etdiyi İranın Pəhləvi sülaləsinə qarşı qısamüddətli kürd üsyanı. == Zəmin == 1919-cu ildə Simko Şəqaqi İran hökumətinə qarşı ilk və xaricdən dəstəklənən üsyana başlamışdı. Üç illik üsyandan sonra məğlub olmuş, lakin 1924-cü ildə Rza xan ona amnistiya vermişdir və Şəqaqi sürgündən İrana qayıtmışdır. 1925-ci ildə Rza xan Rza şah olduqdan sonra Simko ona və İran dövlətinə əbədi sədaqət vəd etmişdir, lakin gələn il Simko herki Hacı Ağa və bəyzadə tayfa başçıları ilə ittifaq qurmuş, öz tayfasına nəzarəti bərpa etmiş və növbəti üsyana başlamışdır. == Üsyan == Qısa hərbi qarşıdurma 1926-cı ilin oktyabrında Salmasda başlamışdır. Burada üsyançılar şəhəri mühasirəyə almışdılar. Az sonra Urmiya, Şərəfxana və Xoydan İran qoşunları göndərilmişdir. Üsyançılarla döyüş başlamış və onlar məğlub edilmişdir. Döyüş zamanı Simkonun Şəqaqi qoşunlarının yarısı tayfanın əvvəlki liderinin tərəfinə keçmiş və Simkonun özü İraqa qaçmışdır.