Azərbaycan dastanlarının leksikası

  • BARDAN

    İçərisinə pambıq, barama, yun və s. qoymaq üçün böyük kisə; xaral. Qırx-əlli top qırmızı parça al, qırx-əlli at, qatıra samandan bardan tut

    Tam oxu »
  • BARGAH

    Bax: barigah.

    Tam oxu »
  • BARGAH

    Bax: barigah. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)  

    Tam oxu »
  • BARXANA

    fars. bar – yük + xana – ev Ev şeyləri, ev ləvazimatı, müxəlləfat, dir-dirilik; başqa bir yerə aparılmaq üçün yığılıb bağlanmış şeylər

    Tam oxu »
  • BARİ-HƏMLİNİ YERƏ QOYMAQ

    fars. bar – yük, ərəb. həml – yük aparma Bax: yükünü yerə qoymaq. Aşıq dili yüyrək olar, at ayağı külək, tez aparıb, tez gətirər

    Tam oxu »
  • BARİGAH FARS

    Saray; padşaha məxsus imarət; padşahın qəbul otağı. – Öz günahın öz boynuna, hara gedirsən, get! Mən bir qızdan ötrü Türkmana qoşun çəkib dava eləyə b

    Tam oxu »
  • BARİGAH FARS

    Saray; padşaha məxsus imarət // padşahın qəbul otağı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu cəld mirzənin əbasını, əmmaməsini soyundurub onu geyindi,

    Tam oxu »
  • BARKƏŞ FARS

    Yükdaşıyan, yükçəkən; ağır şeyləri daşıyan, qaldıran (adətən, klassik şeirdə dərdə, möhnətə, mənəvi əzablara dözən mənasında işlənir): Mən olmuşam dər

    Tam oxu »
  • BASMAQ1

    Qalib gəlmək, məğlub etmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Adımı neynirsən? Basmısan, kəs!  (“Koroğlunun Dərbənd səfəri”)                              

    Tam oxu »
  • BAŞARMAQ

    Bacarmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BAŞILOVLU

    Çox tələsik halda, təşviş və təlaş içində, həyəcanla. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Vəzir başılovlu qayıdıb əhvalatı Ələmqulu xana danışdı

    Tam oxu »
  • BAŞINA KÜL TÖKMƏK

    Bax: külü başına tökmək.

    Tam oxu »
  • BATMAQ

    Üstün gəlmək, gücü çatmaq, qalib gəlmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Əgər xanlar, paşalar bir-bir başlayıb Koroğlu ilə dostluq binası qoysalar, day

    Tam oxu »
  • BATMAN

    20 girvənkəyə ( 8 kq) yaxın çəki ölçüsü. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Oğlan dedi: – Bir çətvər nədi? Sənə ağzımda söz deyirəm

    Tam oxu »
  • BAV

    Bab, tay. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Kürdoğlu, kamandar ötürməz avı, Kimdi bu dünyada atamın bavı?                                  (“Koroğlunun Də

    Tam oxu »
  • BAVƏR FARS

    bavər etmək – inanmaq. Qəmbər isə anasına bavər etməyib qardaşlığını o gecəsi saxladı.                                                                

    Tam oxu »
  • BAY

    Dövlətli, zəngin, varlı, bəy. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Yenə saldın məni ahu vaylara Yoxsul olan qulluq edər baylara, Qolu bağlı atdırırdın çaylar

    Tam oxu »
  • BAYDAQ

    Bayraq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hər hünər göstərir yeddi yaşında. Bir mərd igid bağdaş qurar göşündə

    Tam oxu »
  • BAYĞU

    Bu söz izahlı lüğətdə bayquş sözünün qədim forması kimi göstərilir. Prof. B.Əhmədov “Etimologiya lüğəti”ndə yazır: “Bayqu gödək və əyri dimdiyi, uzun

    Tam oxu »
  • BAYQU

    Bax: bayğu.

    Tam oxu »
  • BAYMAQ

    Varlanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BAZ1 FARS

    Bir şeyin həvəskarı, maraqlısı, hərisi (çox vaxt sözlərin sonuna artırılır: quşbaz, itbaz və s.). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Deyərlər ki, hərə bir

    Tam oxu »
  • BAZ FARS

    Alıcı quş, tərlan, qızılquş. Kərəmə gəlibdi təmizlik, paklıq, Tanrıya gəlibdi yalnızlıq, təklik. Qatardan ayrılmış ay gözəl kəklik, Xan oğlu üstünə ba

    Tam oxu »
  • BAZBURUD

    Bax: bazburut.

    Tam oxu »
  • BAZBURUT

    əsli: fars. – bad, burut Görkəm, boy-buxun, bədən quruluşu. Bazburutdu (bazburutlu) – boylu-buxunlu, qədd-qamətli

    Tam oxu »
  • BAZBURUT

    əsli: fars. bad, burut Görkəm, boy-buxun, bədən quruluşu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)  Bolu bəy ondan soruşdu: – De görüm, kimsən? Koroğlu özünü cəm

    Tam oxu »
  • BAZBURUTDU

    Boylu-buxunlu, qədd-qamətli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • BAZBURUTLU

    Bax: bazburutdu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
  • BAZIRGAN

    Bax: bəzirgan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sürüsündən quzu qapdım, uladım, Kəllə kəsdim, igid qanı yaladım, Çaldım, çapdım, çox sövdəgər taladım,

    Tam oxu »
  • BAZLAMAC

    Yağlı çörək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BAZMAND

    Bazubənd, qolbaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğluyam öz elimdə, Qızıl bazmandlar qolumda, Dəlilər sağü solumda, Bu günümdə tez olaydı

    Tam oxu »
  • BAZUBƏND

    fars. bazu – qolun çiyindən dirsəyə qədər olan hissəsi, bənd – bağ 1. Qolbaq, bilərzik. 2. Döyüşçülərin qollarına geydikləri dəmir qolçaq

    Tam oxu »
  • BAZUBƏND

    fars. bazu – qolun çiyindən dirsəyə qədər olan hissəsi + bənd – bağ 1. Qolbaq, bilərzik. 2. Döyüşçülərin qollarına geydikləri dəmir qolçaq

    Tam oxu »
  • BEH-BAZAR FARS

    Sözübütövlük, etibar. Dərdli Dilsuz, nə xəyaldı düşübsən, Bu sevdadan sana xeyri-bar olmaz. Tərgit, sən də çəkmə əfsanə zəhmət, Gözəllərdə heç vaxt be

    Tam oxu »
  • BEİMAN

    Bax: beman. Beiman getdi xəbərə, Nə yatıbsan, Tahir Mirzə?! Çəkəcəklər səni dara, Nə yatıbsan, Tahir Mirzə?!                      (“Tahir və Zöhrə”)

    Tam oxu »
  • BEQAFİL

    Bax: beyqafil. Beqafildən çıxdı xəbər, Yaralarım qabar-qabar; Xan Zöhrəyə doğru xəbər, Saz sahibi yar necoldu?                (“Tahir və Zöhrə”)

    Tam oxu »
  • BEL

    Hündür dağın iki təpəsi arasındakı əyrilmiş yer. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Oğul, bax gör, bu bel ki deyirsən, bunun hər tərəfində bir uca qaya g

    Tam oxu »
  • BELİNLEYÜ

    Çaşaraq, qorxub sıçrayaraq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BELİNLƏMƏK

    Qəflətən qorxmaq, qorxub sıçramaq, qorxaraq oyanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BEMAN

    fars. – bi-, ərəb. – iman İmansız. Almışdım, ha almışdım, Meylim sənə salmışdım. Beman qarı qoymadı, Mən ki səni almışdım

    Tam oxu »
  • BEY BAZAR

    Bax: beh-bazar. İmran dilli ola, gövhər kəlməli, Bey bazarı, etibarı var gərək.                     (“Dilsuz və Xəzangül”)

    Tam oxu »
  • BEYGÜNAH FARS

    Günahsız. Tayım, tuşum yığılıbdı yanıma, Taqsırım yox, beygünaham, xan əmi! Zalım cəllad nə susayıb qanıma, Qəhrdən bükülüb belim, xan əmi!          

    Tam oxu »
  • BEYQAFIL

    bi – fars. + qafil – ər. Qəfildən, birdən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Gördü bığlar hər biri balta sapından yoğun, en enə gedib, beyqafıl döşəndi bu

    Tam oxu »
  • BEYQAFİL

    fars. – bi-, ərəb. – qafil Qəfildən, birdən. Beyqafildən düşdüm çağa, Yalvarmışam şahlar şaha. Çıxarıban saldı paha, Gəlmişəm, baba, gəlmişəm

    Tam oxu »
  • BEYMAN

    Bax: beman. Mətləbinə yetməyən, muradına çatmayan biçarə Fərhad əzəl Şirinin ölüm xəbərini gətirən beyman qarıya bir külüng vurub öldürdü

    Tam oxu »
  • BEYMÜRVƏT

    fars. bi-, ərəb. mürüvvət Mürüvvətsiz, insafsız, amansız, rəhmsiz; ədalətsiz. Ay beymürvət, gəl bir eylə Bu dərdimə çara, deyim

    Tam oxu »
  • BEYTƏMİZ

    Natəmiz. Axırda bir qoca kişi gəlib çıxdı, Əmraha baxıb gördü, sifəti allanıb. Yanaqları qıpqırmızı qızarıb

    Tam oxu »
  • BEZƏ FARS

    Miskin, fağır. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • BƏBİR FARS

    Pələngəoxşar heyvan. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bolu bəyim, tanı məni, Gör necə bəbir, bəbirəm. Öldürrəm, insafım yoxdu, Bir dinsiz gəbir, gəbirəm

    Tam oxu »
  • BƏÇEŞM

    fars. bə – üstdə + çeşm – göz Gözüm üstdə, göz üstdə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Həsən xan o saat “bəçeşm” deyib, Alı kişini yanına çağırdı və tapş

    Tam oxu »