1. Çevik. 2. Qulluqda hazır olan. 3. Qabaqda gedib yol açan adam. Yüklənə barxanam, çəkə bir şatır, Özbək dəvələri, misiri qatır, Tənəfləri ipək, atla
Kənd, oba, yaşayış məntəqəsi, məskun yer. Bir təpənin başında bir şenlik görünürdü, Aslan dedi: – Qardaş, orda diyən kör-kösək var
Bax: şenlik.
Açmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dəlicəsinə vurğun, eşqdən ağlını itirmiş, məftun, divanə. Şeyda bülbül şəklində daha çox işlənir. Deyəsən, şeyda bülbüldü, Baharı yazınan gəlir
Qaranlıqda parıltı verən daş; gecə çıraq kimi yanan gövhər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: şəbi-yəlda.
Ən uzun və qaranlıq gecə (dekabrın 21-i, bəzən də 22-də olur). Gözəlin uzun və qara saçları bu gecəyə bənzədilir
Ağac. Qul Allahquluyam, ay nəsib eylə! Şəcərdən baş verib, ay nə sib eylə, İskəndər mülküdü, aynası beylə, Nə Cəmşid padşah, nə də cam qaldı
1. Sapa düzülmüş mirvari, inci. 2. Dialektlərimizdə şəddə “qadın baş örtüyü” mənasında işlənir. Gözəllər yığılıb hamısı kəndə, Sənəyin doldurub burdan
Bal, şan balı, şirə. Hər cəfənglər saz götürüb, söz deyib, Şairlik ismini sana çəkməsin. Cibin, milçək, zənbur kimi sızlayıb, Qanqalın şəhdini şana çə
Ala, ala rəngli (göz haqqında). Gözlərin şəhladı, qaşların qara, Müjganın vurubdu sinəmə yara. Sənsiz bu dərdimə kim eylər çara, Gözüm gördü səni, göz
Bax: şahvar.
Bax: şəqayiq.
Gicgah; gözlə qulaq arasında üzərində saç olan yer, yanaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Laləgülü, xoruzgülü, gəlincikgülü. Səhər bülbülləri nə fəğan eylər, Düşərsə güzarı çəməndən ayrı. Səhər-səhər qönçəsindən ayrılan Şəqayiqlər gülməz sə
Bax: şəmayıl.
1. Təbiət, əxlaq. 2. Surət, şəkil. Özün naseh, kəlamındı imamət, Səcdə edər ona gündə təmamət, Əcəb norəstədi, xub qəddü-qamət, Əcəb şəhla, əcəb şəmay
Günəş. Şəms-qəmər (günəş və ay). Şərq ədəbiyyatında gözəlin camalına bənzətmə kimi işlənir. Bir bədən gördüm bu gün əl-ayağı yeddidi, Qırx səkkiz qana
Günəş və ay. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Qılınc. Şahların şahıynan çıxaydı ova, Qüdrət şəmşirini gətirsin sova, Gecə-gündüz Abbas eyləsin dua, Haqdan uzun olsun ömrü bu bəyin!
Gülə-gülə, nəşəli, sevincli. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Sərxoş, kefli. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Utanma, həya, xəcalət. O nədi ki, yetmiş iki başı var? O nəynən hörüldü, nədən daşı var? Laşərikin neçə sirdaşı var? Bilməyən ustaya Müğüm şərm oldu
Utandırmaq, xəcalət çəkdirmək.
Utanan, utancaq; xəcalətli, üzüqara. Baxış bəyim, sənə minnət eyləyim, Minnəti eşidib yar, qayıt indi
Bax: şərməndə etmək.
Utanmaq, xəcalət çəkmək, xəcalətli olmaq.
Şahmat. Bəylər oynar şətrəncini, nərdini, Kimsə bilməz ürəyimin dərdini, Çox çəkmişəm bu dərdlərin dördünü, Qoy çəkəyim, bunun ilə beş olsun!
İşıldamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Şıqqıldamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Sınıq, sınıq qəlbli. 2. Aciz. Oldum bir gözəlin payi-bəstəsi, Həm yar ənsuru, dil şikəstəsi. (“Sam şahzadə”)
Şikayət. Hər bir adam öz yerində oturmaz, Ağlın zaya verməz, fəhmin itirməz, İgidlər könlünə şikvə gətirməz, Necə dağdı, quzeyində qar olmaz?!
Qırmızı rəngli sadə pambıq parça. Əyninə geyinib şilə, Bizi tutub şirin dilə, Zər kəmər çək incə belə, Yaxan düymələ, düymələ!
İndi. Şimdi paşa qulluğunda, Sədri Əzəm yanında. Haqqınan divan kəssinlər, Ədalət divana gəl. (“Aşıq Alı və Əsmər xanım”)
Bax: şümşad. Gəl, sevdiyim, halallaşaq, ayrılaq, Dolansın boynuna ağ əllər indi. Nə xoş xına görüb, rəngi al çalır, Şimşad barmaqlarla ağ əllər indi
İgidlərin aslanı, qəhrəman və bahadırların başçısı (həzrət Əlinin ləqəbi). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. əsli: şirmahi Fil sümüyü və ya ona bənzər maddə; sədəf. Pərişan tellərində Şirmayı şana dolanır
Tələsmə, sürət, tezlik. Alçalsın dağların, görünsün köçü, Cənnəti-məvadı qoynunun içi, Müəttər zülfləri, müsəlsəl saçı, Hərdən şitab eylər bellərə doğ
Naz, qəmzə, işvə. Səndə bu şivə nədir?! Zamana üşşağı, gözəl! (“Səlim şah”)
Bax: şoq. Dərdlilər təbib deyib Yığılıb dərmana bu gün. Gözəlin gül camalı Şox salır hər yana bu gün
1. Şiddətli meyil, həvəs, arzu, istək. 2. İşıq. Şoq əhlinin canın alır ahutək sərxoş gəzişin, Nəzərin mərdlərə bir ruhi-rəvan kimidir
Şahin. Gözəllər gözəli, gözəllər xası, Silindi, qalmadı könlümün pası, Sinəni bənzətdim şonqar yuvası, Oğlan paltarında qıza rast gəldim
Şır-şır axmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Şırıl-şırıl axıtmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: şoq.
Elə, onun kimi. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Burada. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Vəcdə gətirmək, coşdurmaq. 2. Səs-küy salmaq, gurultu qoparmaq.