is. [ər.] 1. Yerini təyin etmə. 2. Möhkəmləndirmə. 3. Bəyan etmə
is. [ər.] Hissələrə bölmə, bölüşdürmə; bölgü. …Vərəsələr bu təqsimə razı idilər. S.Hüseyn. □ Təqsim etmək – bölmək, bölüşdürmək
is. [ər.] Adi, hamı tərəfindən qəbul olunmuş, hamı üçün məcburi qaydalara, əxlaq norma və qaydalarına zidd hərəkət; günah, suç
is. [ər. təqsir və fars. …kar] bax təqsirli. // Səbəbkar
is. Təqsirlilik, günahkarlıq, müqəssirlik, suçluluq
sif. Təqsiri, günahı olan, bir şeydə təqsirləndirilən; suçlu, təqsirkar. [Heydər bəy:] Murov, naçalnikin qərəzi nədir, buyursun görüm, burada təqsirli
is. [ər. təqsir və fars. …namə] İttihamnamə, ittiham vərəqəsi. [Muxtar Firəngizə:] Bağışlanmaz bir canini mühakimə edərkən belə, təqsirnaməsini ondan
sif. Təqsiri, günahı olmayan: günahsız, gücsüz
is. Təqsiri, günahı olmama: günahsızlıq, suçsuzluq
is. [ər.] ədəb. Şerin hər misrasında durğuya, fasiləyə əsaslanan bölgü (həm heca və əruz vəznlərində, həm də sərbəst nəzmdə olur)
is. [ər.] 1. Vaxtın, təbiətin dövraşırı hadisələrinə əsasən hesablanma sistemi; kalendar. □ Hicri təqvim – bax tarixihicri
[ər.] is. 1. Həyəcan, iztirab, təşviş, həyəcan və iztirab içində tələsmə, əl-ayağa düşmə, təşvişə düşmə
sif. və zərf İztirablı, təşvişli, həyəcanlı, təlaş içərisində. Ulduz təlaşlı fikirləri başından qovmaq üçün daha artıq səylə işləyir, özünü yorurdu
is. [ər.] 1. Tufan, bərk ləpələnmə, dalğalanma, coşma. Dənizdə … elə bir təlatüm var idi ki, heç deməyə gəlməz
sif. və zərf 1. Coşqun, dalğalı, tufanlı. Bu gün Adriatik dənizi son dərəcə təlatümlü idi. S.Vəliyev
is. Vəhşi və ov heyvanlarını və ya quşları, eləcə də siçan və s. tutmaq üçün cürbəcür qurğu. Sərçəni bir qırğı edərkən şikar; Bir tələyə oldu qəzadan
is. [ər.] 1. Bir şeyi israrla, qəti şəkildə xahiş və ya təklif etmə, istəmə. Onun tələbini nəzərə aldılar
is. [ər. “tələb” söz. cəmi] 1. Tələb, tələb etmə, tələb olunan şeylər. Xalqın tələbatı. – Günlərin birində Qətibə bu tələbatı bir daha aralığa atdığı
[ər. tələb və fars. …dar] köhn. bax müddəi 1-ci mənada. [Məmmədəli:] Məcid və Qurbanəli, duruz qabağa; Məcid tələbdar, Qurbanəli cavabdeh
is. [ər.] Ali məktəb və ya texnikumda oxuyan adam. Mən təklif edirəm, birinci sözü aramızdakı yaşlı yoldaşlara verək, – deyə, bir tələbə yerindən dill
is. Ali məktəbdə və ya texnikumda tələbə olma, oxuma, təhsil alma. Sonradan polis məmurları darülfünun binasında durub, gələn tələbələrin tələbəlik bi
sif. və is. [ər. tələb və fars. …kar] 1. Çox böyük və ciddi şeylər tələb edən, hər şeyə çox ciddi yanaşan; ciddi, zabitəli
is. Tələbkar olma. Özünə qarşı tələbkarlıq. – Mustafanın tələbkarlığı, işin ağası kimi tərpənməsi bütün az çalışıb çox qoparmaq istəyənlərin bəhanəsin
is. [ər. tələb və fars. …namə] Bir şeyin verilməsi və ya bir işin görülməsi, yaxud bir şəxsin müəyyən adamın sərəncamına göndərilməsi haqqında rəsmi x
is. [ər.] : tələf etmək (eləmək) – məhv etmək, yox etmək, öldürmək, yoxa çıxarmaq. [Koroğlu:] Şəhərə belə girsək, bizi tanıyar, uşaqları tələf eləyərl
is. [ər. “tələf” söz. cəmi] Hərbi əməliyyat, təbii fəlakət, qəza və s. nəticəsində sıradan çıxan adam, əşya, maşın, tikili və s
is. [ər.] Bir hərfi və ya sözü, kəlməni söyləmə xüsusiyyəti, tərzi. Tələffüz xatası. Aydın tələffüz. Düzgün tələffüz
[ər.] bax bədxərc
bax bədxərclik. [Səttar bəy:] Bu gör necə höcətdir ki, onların acığına qızıllarını satıb, daha da artıq tələfxərclik edir
sif. Köhnə cır-cındır
zərf Tez, tələsik; tələsə-tələsə, əlüstü. Mehman birtəhərlə tələmtələsik aradan çıxdı. S.Rəhimov. Qadınlar tələm-tələsik tabağı, süfrəni, təndiri örtd
“Tələsdirmək”dən f.is
f. Bir işi tez görməyi xahiş və ya tələb etmək, işi tələsik gördürmək. Rizvan Gülpərini tələsdirirdi
zərf Tələsik, tələsərək, tələm-tələsik, səbirsizliklə. Aydın məcbur oldu ki, tələsə-tələsə öz plan və arzularını Kərimova danışsın
zərf Tələsə-tələsə, tez-tez, tələm-tələsik; tez, cəld. [Mərcan bəy] tələsik daxil olur, yaxşı geyinmişdir
sif. İş görərkən çox tələsən, səbirsizlik göstərən. Tələskən adam
is. Tələsmə xasiyyəti; səbirsizlik, hövsələsizlik
“Tələsmək”dən f.is
zərf Tələsməyərək, aramla, sakitcə, yavaş-yavaş, ağır-ağır. Teymur tələsmədən ağır addımlarla yoluna davam etdi
f. Bir işi mümkün qədər tez, çapıq yerinə yetirməyə çalışmaq; səbirsizlik göstərmək, əcələ etmək. Fərmanla Dilbər öz aralarında evlənmək işini danışıb
is. [ər.] 1. Üz, sima. 2. Görkəm, zahiri görünüş. 3. Tülu etmə, çıxma (Günəş)
sif. [fars.] 1. Acı. 2. məc. Pis
is. 1. Keçmişdə: padşahların, feodalların saraylarında gülməli hərəkətləri və zarafatları ilə öz ağalarını və onların qonaqlarını əyləndirən şəxs
is. 1. Təlxəyin işi, peşəsi (bax təlxək 1-ci mənada). [Xan:] Belə mirzələrin peşəsi təlxəklikdir. S.Rəhimov
is.[ər.] Kitab tərtib etmə, əsər yazma
is. [ər.] Müəyyən məsələ haqqında rəsmi məktub. Rüstəm bəy hirsindən təliqəni kənara atıb düşüncəyə daldı
is. [ər.] 1. Öyrətmə, dərs vermə, oxutma, tədris. Zərdabi Azərbaycan dilində təlimə xüsusi diqqət verirdi
is. [ər. “təlim” söz. cəmi] Bir şeyi həyata keçirmək üçün qayda və üsullar müəyyən edən yazılı göstəriş; əmrnamə
is. 1. Dövlət, kooperativ və ya ictimai təşkilatların, öz tabeliklərində olan idarələrin və işçilərin fəaliyyətini yoxlayan və işi necə qurmaq haqqınd
is. Təlimatçının işi. Mədəd muzdurlar komitəsinin təlimatçılığı vəzifəsində çalışar, əsas etibarilə kulaklarla muzdurlar arasında şərtnamə bağlardı