is. bot. Lələkvari yarpaqlı, qanadlı meyvəsi olan, ağır və möhkəm oduncaqlı ağac; vən. Göyrüş və ya vən ucaboylu, qışda yarpağı tökülən ağacdır
is. Çoxlu göyrüş ağacı olan yer. Göyrüşlükdə dincəlmək
bax göyərtisatan
is. tar. Orta Asiyada yaşamış qədim bir türk ulusu və bu ulusdan olan kimsə. Göytürk xaqanlığı
is. Göytürk dili, Orxon türkcəsi
sif. Göy rəngə çalan. Göyümtül göz. – Otağı göyümtül papiros tüstüsü bürüdüyündən adamların siması xəyal kimi dumanlı görünürdü
sif. Yerliyi (fonu) göy rəngdə olan. Göyzəmin parça. – Gülşad göyzəmin krep-satindən, yaxası düyməli, qolu uzun don geymişdi
is. 1. İnsan və heyvanda görmə orqanı. Qara gözlər. Ala gözlər. İri göz. – Xumar-xumar baxmaq göz qaydasıdır; Lalə tək qızarmaq üz qaydasıdır
sif. və zərf 1. Çoxlu gözləri, dəlikləri olan; deşik-deşik. □ Göz-göz etmək – çoxlu dəliklər açmaq, deşik-deşik etmək
zərf 1. Üzbəüz, üz-üzə, qabaq-qabağa, qarşı-qarşıya. …Məni nahar yeməyinə saxlamaq istədisə də, mən casuslarla göz-gözə oturub nahar etmək istəmədim
top. Gözlər və qaşlar bir yerdə. Göz-qaşı qara qız. – Dağların başı qardır; Üstündə daşı vardır; Burdan keçən gözəlin; Əcəb göz-qaşı vardır
göz-qulaq olmaq – muğayat olmaq, nəzarət etmək, baxmaq, gözdən qoymamaq. Uşaqdan göz-qulaq ol. – [Hacı Murad:] Sənin [işin] odur ki, göz-qulaq olasan
gözağartması vermək – qorxuducu nəzərlə, hədələyici tərzdə baxmaq, göz ağartmaq. Əlyarov bu dəfə bulud kimi qaraldı və direktora gözağartması verdi
1. is. Sonradan almaq və ya ərə getmək üçün nəzərdə tutulan qız, yaxud da oğlan. Əlbəttə, heç bir gözaltın varmı? Ə
“Gözaltılamaq”dan f.is
bax gözaltı etmək (eləmək) (“gözaltı”da). Qız gözaltılamaq
“Gözaydınlamaq”dan f.is
f. Şad bir hadisə və ya xəbər münasibətilə birini təbrik etmək, gözaydınlığı vermək. Toy münasibətilə gözaydınlamaq
“Gözaydınlaşmaq”dan f.is
qarş. Şad bir hadisə və ya xəbər münasibətilə bir-birini təbrik etmək, bir-birinə gözaydınlığı vermək
is. Xoş bir xəbər və ya yaxşı bir iş münasibətilə birisini təbrik etmə; təbrik. Hər bulaq başında bir söhbət olur; Gah gözaydınlığı, gah qeybət olur
is. 1. Xüsusi cihaz və ya hərəkətlərin köməyilə tamaşaçıların gözünü yayındıraraq müxtəlif fokuslar (nömrələr) göstərən sirk artisti
is. 1. Gözbağlayıcı artistin işi, peşəsi. 2. məc. Fırıldaqçılıq, adam aldatma, fırıldaq. Gözbağlayıcılıqla məşğul olmaq
bax gözbağlayıcı 1-ci mənada. [Məhbubə:] Mehri! Bu gözbağlıca oyunun axırı pis qurtarar. H.Seyidbəyli
zərf Gözünün içinə baxaraq, üzbəüz, qarşı-qarşıya. Gözbəgöz oturub danışmaq. – [Gültəkin:] Üç aydır ki, dik gözbəgöz [Aydının] üzünə baxa bilməmişəm
is. 1. Kiçik göz. Qarışqanın gözcükləri. 2. İçəriyə və ya bayıra baxmaq üçün qapıda qoyulan xırdaca deşik; gözlük
sif. Gözcüyü olan; gözlüklü. Gözcüklü qapı
“Göz”dən oxş
sif. Gözlərə kəskin təsir edən, gözü acışdıran. Gözçıxaran tüstü. – Bakının dəhşətli gözçıxaran tozanağı hamıya məlumdur
is. məh. Sulu, nəmiş otluq, yaşıllıq yer, rütubət çəmənlik. Əziziyəm gözədə; Quzu otlar gözədə; Qurban olum sənə də; Sənə baxan gözə də
bax gözədəyən. İranda … xalqın içərisində gözəçarpan canlanma onları təşvişə salmışdı. M.İbrahimov
sif. Nəzərə çarpan, diqqəti cəlb edən, yaxşı xüsusiyyəti ilə başqalarından fərqlənən, seçilən, ayrılan
is. Nəzərə çarpmayan, diqqət cəlb etməyən. Kəndin gözədəyməz yeri. – Tahirzadə məclisin gözədəyməz bir yerində dayanıb müəllimlərlə söhbət edirdi
is. Gözə xoş gələn; gözəgəlimli. Gözəgələn ev. – [Rübabə] ucaboy, alagöz, qarasaç, gərdənli, gülərüzlü, bir sözlə, gözəgələn bir qız idi
1. Bax gözəgələn. …Bu solğunluğu [Çimnazın] qara qaş-gözünü daha gözəgəlimli göstərirdi. Ə.Əbülhəsən
is. Gözə xoş gələn, gözoxşayan şeyin hal və keyfiyyəti
sif. Çox gözəl, çox yaxşı (guya çox gözəl olduğu, yaxud gözəlləşdiyi üçün gözə gələ bilən). [Qəndab:] Mən yəni beləmi gözəgəlməli olmuşam? B
sif. 1. Gözlə görülə bilməyən; gizlənmiş, görünməyən. [Pərişan atasına:] Yox, o adət arvadı gözəgörünməz bir çadra altında çürüdür
is. Gözə görünməmə, gözlə görünməsi mümkün olmama, mövcud olmama; xəyalilik
is. məh. 1. Bağ, ip. Atı gözəklə hörükləmək. Çuvalın gözəyini bağlamaq. Məfrəşin gözəyi. 2. Toxunma şeyin yırtılmış, çürümüş və ya yanmış yerini yenid
sif. Gözəyi olan, toxunma yamağı olan: yamaqlı. Gözəkli xalça
sif. 1. Sifətinin cizgiləri, bədəninin tənasübü, qaş-gözü qüsursuz olan; göyçək. Gözəl uşaq. – [Xor:] Xəlvət meşə arasında; Bir gözəl qız tapmışıq
bax gözəl 1-ci mənada. Gözəl-göyçək qız. Gözəl-göyçək uşaq. – [Hacı Murad:] …Bir gözəl-göyçək qız al, gətir qoy evinə… S
sif. Gözəl (adətən çoxluq bildirir). Gözəl-gözəl evlər. Gözəl-gözəl şeylər. – Gözəl-gözəl xanımlar əfsərlər ilə qolqola verib gəzirdilər
sif. Çox gözəl, çox yaxşı, qəşəngcə. Gözəlcə uşaq. Gözəlcə bağça. Gözəlcə səsi var. – Bir sərin, saf səhər, gözəlcə hava; Bürünüb yamyaşıl çəmən, səhr
zərf Çox gözəl, çox yaxşı. Mən Məşədi Kazımağanı gözəlcəsinə anlayırdım. M.S.Ordubadi
“Gözələmək”dən f.is. Sap tikiş, gözələmə, naxış çəkmə və s. üçün işlədilir
bax gözəmək. Həvəslə xalça toxuyan gəlinlər … boz çuvalları gözələyir, kisələri daşa-divara çırpıb tozunu təmizləyirdilər