Atəvəliyinin köklərindən dizenteriya xəstəliyinin müalicəsində istifadə edilir.
DİZENTERİ́YA
is. [ yun. ] tib. Kəskin yoluxucu bağırsaq xəstəliyi; qanlı ishal.
Dizenteriya
Dizenteriya — qan ilə ishal ilə nəticələnən bir qastroenterit növü.
Digər simptomlar arasında atəş, qarın ağrısı və natamam defekasiya hissi ola bilər.
Dizenteriyanın səbəbi ümumiyyətlə Shigella bakteriyasıdır, bu vəziyyətdə şigelloz və ya amoeba Entamoeba histolytica kimi tanınır. Digər səbəblərə müəyyən kimyəvi maddələr, digər bakteriyalar, digər protozoa və ya parazitar qurdlar daxil ola bilər. İnsanlar arasında yayıla bilər. Risk amillərinə, pis sanitariya səbəbindən qida və suyun nəcislə çirklənməsi daxildir. Əsas mexanizm bağırsağın, xüsusən də kolonun iltihabını əhatə edir.
Dizenteriyanın qarşısının alınması üçün yüksək riskli ərazilərdə səyahət edərkən əl yuma və qida təhlükəsizliyi tədbirləri daxildir. Vəziyyət ümumiyyətlə bir həftə ərzində öz-özünə həll edilsə də, oral rehidratasiya həlli kimi kifayət qədər maye içmək vacibdir. Azitromisin kimi antibiotiklər inkişaf etməkdə olan ölkələrdə səyahətlə əlaqəli halları müalicə etmək üçün istifadə edilə bilər.
Dizenteriya amyöbü
Dizenteriya amöbü (lat. Entamoeba histolytica) — amöblər dəstəsindən ibtidai orqanizm. Amöb dizenteriyasının törədiçisi.
İlk dəfə 1875-ci ildə rus alimi F. A. Lyoş tərəfindən təsvir edilmişdir. İnsanın bağırsaqlarında çoxalır (bu halda insan sağlamdır, lakin dizenteriya amöbü gəzdirir). Dizenteriya amöbünün bu formasına kiçik forma (forma minuta) deyilir. Ölçüsü 20 mkm-ə qədərdir. Bəzən kiçik forma yoğun bağırsaq divarına keçir və burada çoxalıb yaralar (amöb dizenteriyası) əmələ gətirir. Bu forma toxuma forması adlanır. Ölçüsü 20—25 mkm olur.
Dizenteriya amöbü
Dizenteriya amöbü (lat. Entamoeba histolytica) — amöblər dəstəsindən ibtidai orqanizm. Amöb dizenteriyasının törədiçisi.
İlk dəfə 1875-ci ildə rus alimi F. A. Lyoş tərəfindən təsvir edilmişdir. İnsanın bağırsaqlarında çoxalır (bu halda insan sağlamdır, lakin dizenteriya amöbü gəzdirir). Dizenteriya amöbünün bu formasına kiçik forma (forma minuta) deyilir. Ölçüsü 20 mkm-ə qədərdir. Bəzən kiçik forma yoğun bağırsaq divarına keçir və burada çoxalıb yaralar (amöb dizenteriyası) əmələ gətirir. Bu forma toxuma forması adlanır. Ölçüsü 20—25 mkm olur.
Dizenteriyalı pulikariya
Dizenteriyalı pulikariya (lat. Pulicaria dysenterica) və ya Batalıq pulikarıyası -
== Botaniki təsviri ==
Çoxillik, hündürlüyü 25–60 (80) sm, gövdəsi düz, adətən qalxanvari, bəzən isə süpürgəvari budaqlı, bozumtul-yaşıl, qısa yumşaq tüklü bitkidir. Yarpaqları oturaq, yumşaq, uzunsovlansetvari, ucu biz, üstdən kələkötür tüklü, altdan bozumtul keçəvari tüklü, qıraqları bütöv və ya xırda diş-dişlidir. Səbətləri yarımkürəvari oval, 7–10 mm enində, adətən, yarpaqlı uzun ayaqcıq üstündə yerləşir. Sarğısı keçəvari tüklü, yarpaqcıqları dar lansetvarixəttvari, ucubizdir. Kənar çiçəklərinin dilcikləri sarı, dar xəttvari, əyilmişdir. Toxumcaları 1 mm uzunluqda, uzunsov zəif tüklüdür, kəkili ağ, toxumcadan 3–4 dəfə uzundur. İyul-oktyabr aylarında çiçəkləyir, avqust-noyabr aylarında meyvə verir.
== Mənşəyi və yayılması ==
Dizenteriyalı pulikariya kserofil coğrafi
tipinin aralıq dənizi sinfinin aralıq dənizi qrupuna aiddir. Orta və Cənubi Avropa, Şimali Afrika, İran, Əfqanıstan, Rusiya, Ukrayna və Qafqazda yayılmışdır.