dil işarəsinin siqnifikativ konnotasiyası dedikdə biz elə bir məna başa düşürük ki, o onun denotativ mənasına kömək edir və bu dil ilə konkret büt
1. Ardıcıl tərcümədə: 1) anlayışların əlamətlərinə görə qənaətli və əyani şəkildə göstərilməsi. Simvol yalnız öz təyinatını yerinə yetirərkən simvold
ədəbi əsərlərin dilin inkişafında eyni tarixi dövrə, mərhələyə keçməsi.
1. Peşəkar tərcümənin əsas formalarından biri. Tərcüməçi tərəfindən tərcümə edilən mətnə paralel aparılan bir dildən digər dildə məlumatın şifahi t
müasir tərcümə.
sinxron tərcüməçinin fəaliyyətinin mühüm xassələrindən olan təsviri; sxematik təsviri.
zaman, statikada təkamüldən asılı olmadan həmin stadiyada (mərhələdə) müşahidə edilən dil faktlarının xarakteri
1. Fəaliyyətin xüsusi məşqlərin köməyi ilə formalaşdırılmasıdır ki, ilkin mətndə oriyentirləşdirmə prosesinin parallel həyata keçirilməsi, tərcümə h
1. Bu və ya digər dildəki eyni mənaya malik söz, söz birləşməsidir. 2. Digər nitq vahidini məna baxımdan əvəz edə bilən söz və söz birləşməsi
1. İntensivlikdən və onun keyfiyyət ifadəsi olan çalardan asılı olaraq eyni mənaların (sinonimlər) sırası
1. Eyni anlayışları ifadə edib bir-birinə yaxın, yaxud uyğun sözlər olub, müxtəlif çalara, yaxud üslubi çalarlarla fərqlənən, adətən, eyni nitq hiss
bu, sinonimləri, onların izahını, onlara illüstrativ materialları özündə əks etdirən lüğətdir. Sinonimlər lüğəti nəinki onlara məna baxımından uyğ
1. Nitq deyiminin strukturlaşdırılması qaydası. 2. Nitqin strukturlaşması (sözlərin bir-biri ilə uzlaşması və sözlərin bir-birinin ardınca olması) pro
real aktantları bildirən (mübtəda, bütün hallarda işlənən tamamlıq, yer zərfliyi və s.) cümlə üzvləri
əsl mətnin konstruksiyasından fərqlənən əslin və tərcümə dilinin qrammatik quruluşunun üst-üstə düşməməsi ilə ortaya çıxan tərcümə mətnindəki cü
sistemə girişdə (real kommunikasiyada sintaktik kodlaşdırma danışana məxsus olduqda) sintaktik zəncirin formalaşması
orijinalda verilmişlə daha müxtəsər və daha sadə sintaktik konstruksiyanın seçilməsi. Sintaktik kompressiyaya aşağıdakı üsulları aid etmək olar: 1)
deyim elementləri arasında əlaqələri ifadə edən məna. Bax: eyni zamanda işarənin dildaxili mənası.
semiotikada işarələr arasında olan münasibətlər.
cümlənin, yaxud bir cümlənin sintaktik tipinin digərinə dəyişdirilməsi.
cümlənin sintaktik şəklinin dəyişdirilməsi, bir sintaktik konstruksiyanın digər, yaxud cümlə üzvlərinin cümlənin məna strukturunun xələl gətirilmə
dilin plan, yaxud tədqiq aspektlərindən biri olmaqla, dil vahidlərinin özü arasındakı münasibətlərlə fərqlənən, daha doğrusu, onları dildən istifadə
1. Mənaca və ritm-melodik cəhətdən bir-birinə birləşmiş cümlə tərkibində bir qrup sözlə əmələ gəlmiş nitqin semantik- sintaktik vahidi
mətnin sintaqmatik ox üzərində elementlərinin təşkili, daha doğrusu, onun struktur quruluşu səviy- yəsi
dilin sistemli öyrənilməsinin dil vahidlərinin onların xətti ardıcıllığındakı münasibətlərlə müəyyənləşməsi
1. Elementlərin (daha ayrı-ayrı kiçik vahidlərin) daha böyük (qlobal) vahidlərdə birləşməsi. 2. Danışıq - aktiv qrammatika - mənadan formaya keçid- m
1. Bir-birindən qarşılıqlı şəkildə asılı elementlərdən ibarət bütöv obyekt. Sistem nöqteyi-nəzərdən ona aid olan sistemin elementi parçalanmamaq xass
ümumi dil sisteminin qanunauyğun təşkil olunmuş hissəsi.
sintaqmatikadan, daha doğrusu, dilin daha sonra bölünməyən elementlərindəki təsnifatda dilin tədqiqinin ikinci fazası, daha doğrusu, paradiqmlərin ü
1. Konkret deyim həyata keçirilən zaman nitq konteksti, daha doğrusu, şərait (məqsəd və s.). 2. Maddi və yaxud ideal obyektlər və onlar arasındakı mü
onların istifadəsi qəbul olunmuş situasiya ilə bağlı hazır cümlənin leksik vahiddən ibarət olan əlaqələridir
konkret bu situasiya üçün vacib olan stereotip ifadə. Məsələn, «Danışır, Bakı!», «Xoş gəlmisiniz!»
bu, elə situativ model deməkdir.
kommunikasiya (ünsiyyət) aktında situasiyanın təsviri və dəyişdirilməsi, onun nəzərdən keçirilməsi şüurun məhsuludur
nitq aktına kömək edən ekstralinqvistik amillərdən gələn informasiya.
həmin situasiya ilə şərtlənmiş deməkdir.
məna kompressiyası - informasiyaya malik ünsiyyətin ekstralinqvistik situasiyasını dolduran parçaların kompres101 siya vasitəsilə aradan götürülməs
bilavasitə hər hansı situasiyanı əks etdirən informasiya.
bax: situativ-məna kompessiyası.
şəraitin və əvvəlki təcrübənin ekstralinqvistik elementləri. Bax: eyni zamanda situasiya konteksti.
insanın nitq fəaliyyətinin elə modelidir ki, o eyni müxtəlif semantik komponentlər yığımının köməyi ilə predmetli təsvirlərin eyni işarəli təsvirləri
situativ tərcümə nəzəriyyəsi dil çərçivələrindən bir qədər kənara çıxır və gerçəkliyə müraciəti nəzərdə tutur
siyasi diskussiyalarda istifadə olunan bütün nitq aktlarının cəmi. Bax: diskurs.
müəyyən peşə, yaxud sosial təbəqə nümayəndələrinin tərəfindən istifadə edilən söz və ifadələr. Ümumi və xüsusi slenqlərə bölünür
biliklər təsəvvürünü təşkil edən freymadır ki, o freymanı təsvir edən anlayış, yaxud obyekti xarakterizə edən bəzi mahiyyəti, yaxud əlaqəsi
biblioqrafik kitabın işlənib hazırlanması - bu kitablarda tərcüməçinin nəinki xarici dili bilməsini, həm də tərcüməşünasliq üzrə olan ədəbiyyatı b
bax, annotasiya.
texnikanın və sənayenin müxtəlif sahələrində çalışan müxtəlif mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulur və xüsusi məlumatları özündə saxlayır, texniki
bu, dilin olduqca məhdud çevrəsində xüsusi və ümumiliklə bağlı olan və daimi və bilavasitə ünsiyyətdə olanlar tərəfindən işlədilən söz formasıdır
tərcümənin mərhələləri: 1. Tərcümə olunan leksik vahiddən yaranmış ədəbi dil sözünün əsas mənasının uçotu; 2