KOMMUTASİYA

Kommutasiya şnuru (LAN kabel) strukturlaşdırılmış kabel sisteminin tərkib hissələrindən biridir. Bir elektrik cihazını başqa birinə və ya passiv siqnal ötürücü avadanlıqla birləşdirmək üçün bir elektrik və ya fiber optik kabeldir. ANSI EIA TIA 568B.1 standartına uyğun olaraq hər hansı bir növü ola bilər, lakin ölçüsü yox, açıq ofislər üçün TSB-75 uzadılması istisna olmaqla (uzunluğu TSB-75 görə icazə verilir) 5 m-dən artıq olmamalıdır. Kabelin hər iki ucunda həm də cihazların bağlanması üçün birləşmələr mütləqdir. Kommutasiya şnuru adətən çox fərqli rənglərdə istehsal olunur və asanlıqla ayırd edilir. Kommutasiya şnuru növlərinə mikrofon şnuru, fiber optik spektroskopiya şnuru, qulaqlıq uzatma şnuru, XLR konnektoru, Tiny Telefon (TT) konnektoru, RCA konnektoru və ¼ TRS telefon konnektor şnurları (həmçinin Ethernet kabelləri) video və ya gücləndirilmiş siqnalları ötürmək üçün istifadə edilən şnurlar (ilan şnuru) aiddir. Kommutasiya şnuru standart strukturlaşdırılmış şnurlardan fərqlənir, belə ki, kabel elastiklik üçün qapalıdır, standart bir kabel isə sadə misdir. Uzunluq artdıqca kabellər adətən daha qalın və / və ya siqnalın itirilməsinin qarşısını almaq üçün (zəifləmə), istənməyən radio frekansların müdaxiləsinin (elektromaqnit müdaxilə) qarşısını almaq üçün daha çox qoruyucu ilə hazırlanmışdır. Şnurun hər bir ucu bağlayıcıya qoşulub ki, şnur daxil edilə bilsin. Bağlayıcı tipləri xüsusən şnura uyğunlaşmaqla geniş fərqlənə bilər.

Məlumat kommutasiyası(ing.message switching, ru.коммутация сообщений)- bəzi hesablama şəbəkələrində məlumatın adresata bir və ya bir neçə aralıq stansiyadan keçməklə yönəldilməsinə əsaslanan metodika. Belə şəbəkədə mərkəzi kompüter məlumat alır, onları (adətən, qısamüddətli) saxlayır, adresatı müəyyənləşdirir və sonra göndərir. Məlumat kommutasiyası şəbəkəyə informasiya axınını təmizləməyə və rabitə xətlərindən səmərəli istifadə etməyə imkan verir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Paket kommutasiyası (packet switching) – verilənlərin elə ötürülmə üsuludur ki, göndərən və alan arasında kiçik informasiya vahidləri (paketləri) optimal marşrutla kompüter şəbəkənin stansiyasından keçməklə retranslyasiya olunur. Paket kommutasiyası şəbəkəsində informasiya kiçik porsiyalarla emal olunur; uzun məlumatlar marşrutlanmadan öncə bir neçə paketə ayrılır. Hər bir paket fərqli yollarla ötürülə bildiyindən və bir məlumatın ibarət olduğu paketlər son məntəqəyə müxtəlif vaxtlarda, yaxud fərqli ardıcıllıqla çata bildiyindən, qəbuledici kompüter ilkin məlumatı yenidən qurur. Məlumatların paketlənməsi paketlərin qurulması və sökülməsi adlanır (PACKET ASSEMBLY AND DISSEMBLY, PAD). Paket kommutasiyalı şəbəkələr ən sürətli və səmərəli hesab olunur. Trafikin marşrutlanmasının və paketlərin qurulub-sökülməsinin idarə edilməsi üçün belə şəbəkələr ötürmə prosesini idarə edən kompüterlərin və proqram təminatlarının müəyyən “intellektə” malik olmasını tələb edir. Şəbəkədə paket kommutasiyası CCITT komitəsinin X.25 tövsiyəsində sənədləşdirilib. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 623 s.

Yaddaş banklarının kommutasiyası — Prosessorun fiziki ünvan fəzasının məhdudiyyətlərini aradan qaldırmaq üçün iki yaddaş bankı arasında keçidlər etməklə operativ yaddaşın (RAM) tutumunun genişləndirilməsi üsulu. Bir bankdan başqa banka belə keçid, adətən, bankın nömrəsinin, yaxud kodunun (onlar bir neçə ola bilər) yaddaşa erişim kontrollerinin portuna yazılması ilə həyata keçirilir. Prosessor hər an yalnız bir bankla işləyir və banklar kommutasiyanın yerinə yetirilməsinə qədər başladılan eyni bir yaddaş sahəsindən növbə ilə istifadə edir. Bank aktiv olmayanda həmin yaddaş sahəsindəki verilənlər saxlanılır. Əməliyyat sistemi və ya proqram başqa bir bankı aktivləşdirmədən öncə aparat vasitələrinə kommutasiyanı aparmaq komandası verir. İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.