1. bax döş 1-ci mənada. Köks qəfəsi.
– Zahirən heyrətamiz dərəcədə sadə və sakit olan bu balacaboylu insanın köksündə bu qədər zəngin və güclü bir ürək yaratmış təbiətin ecazına heyran qalmamaq olmazdı.
[Vahid:] Bu sözləri eşidəndə az qaldı ürəyim köksümü yarıb çıxsın.
2. məc. Ürək mənasında.
Çəkilib köksümə dağlar, düyünlər.
Anaxanım … köksünü sıxmaqda olan kədərlərini bölüşmək üçün Atabalanın yolunu gözləməyə başladı.
Mən bir dövürdəyəm ki, tunc qanadlanır; Qara daşın, mərmərin köksü atlanır.
◊ Köks dolusu – dərindən, sinəsi tutduqca. Köks dolusu nəfəs almaq.
Köks keçirmək – bax köksünü ötürmək.
Mütərəddid vəziyyətlər, baxışlar, köks keçirmələr bır-birini təqib edirdi.
Köks(ünü) gərmək – özünü qorxmadan qabağa vermək, döşünü qabağa vermək, sinə gərmək, müqavimət göstərmək.
Qanlı süngülərə gərmiş köksünü; Qanilə yazmışdır hər qalib günü.
Yollarındakı bütün bəla və müsibətlərə köks gərən haqq aşıqları, nağılların dediyinə görə, yuxularında gördükləri sevgililərinə qovuşmaq üçün yola düşürdülər…
Köksünü ötürmək – dərindən nəfəs almaq (fikirdən, qüssədən, qəmdən və s. hisslərin təsirindən).
Camaat harada idi ki, səs-səmir də çıxa idi, – deyə, qoca köksünü ötürdü.
Məzlum dərindən köksünü ötürdü.