Этимологический словарь азербайджанского языка

  • Bütün xörəklərin ümumi adı aş olub. İndi məna daralıb, söz, əsasən, “plov” mə­na­sında işlədilir. Amma aşpaz, qatıqaşı, aşxana, ayranaşı kimi sözlərdə

    Полностью »
  • AŞAĞI

    Alçaq, alt kəlmələri ilə kökdaşdır. Paltarın, dağın ətəyi birləşməsindəki ətək sözü də aşağı sözü ilə kökdaşdır

    Полностью »
  • AŞIQ1

    Dal ayağın incik sümüyü ilə bud sümüyünü birləşdirən sümükdür, ondan oyun üçün istifadə olunur. Mənası “oynaq, hərəkət edən” deməkdir

    Полностью »
  • AŞIQOTU

    Rus dilindəki qelistrop çiçəyinin türk dillərindəki adıdır. “Rusca-azər­bay­canca lüğət” гелистроп sözünü kalka yolu ilə günçiçəyi kimi verib

    Полностью »
  • AŞIRMAQ

    Qərb dialektlərində “yemək” mənasında işlədilir, aş (yem) sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AŞQAR

    Aşqarlar kimyası birləşməsi var. Gönü aşılayırlar. Bilik də aşılanır. Aş-“yemək, yedirtmək” mənalarını verən söz olub, qar isə qabğar sözündəki şəkilç

    Полностью »
  • AŞQARA

    Plovun üstünə qoyulan xuruşu bildirir. Birinci (yəni aş sözü) “plov” məna­sın­dadır. Qara komponenti isə qovurmaq sözünün təhrif olunmuş formasıdır

    Полностью »
  • AŞPAZ

    Aş öz sozümüzdür, paz (əsli: pəz) isə farsca poxtən (qaynatmaq, bişirmək) məsdərinin qrammatik əsasıdır

    Полностью »
  • AŞUR

    Qəməri təqvimlə birinci ayın adıdır. Ad kimi kişilərə verilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • AŞURA

    Aşr (Aşur adı da buradandır) ərəbcə “on” deməkdir. Məhərrəm ayının 10-cu gününə (İmam Hüseynin və ətrafdakıların qətlə yetirildiyi vaxta) aşura (onunc

    Полностью »
  • AT

    Müxtəlif yozumları var: 1. Atmaq feili ilə qohumdur.  2. Sanskritcə “hərəkət” (qaçan) deməkdir.  3. Çağataylarda yont kimi işlədilib

    Полностью »
  • AT BALAXANIM

    Qırğızlar bu sözün əvəzinə, ayğır qadın işlədir və onu belə şərh edir­lər: kişini altına basan qadın

    Полностью »
  • ATA

    Nəinki türk dillərində, hətta latın dilində, hetlərdə, elamlarda və s. işlədilmişdir. Amma türk dillərində daha geniş yayılmış və dədə, ata babası, əm

    Полностью »
  • ATABƏY

    Əvvəlcə gəncləri hərbi işə, igidliyə öyrədənlərə “sərkərdə (bəy) atası” (atabəy) deyiblər. Sonra bunlar özlərini xan, şah elan edib, xüsusi dövlət yar

    Полностью »
  • ATADAR

    Rus dilindəki попечитель (опекун da bu sözdəndir) sözünün türk dillərin­dəki qarşılığı olub. Ata kökündən və farsca olan -dar şəkilçisindən əmələ gəli

    Полностью »
  • ATAĞZI

    Bu плоскогубцы sözünün el arasında işlədilən qarşılığıdır. Forma oxşarlığı əsas götürülüb. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ATALAR SÖZÜ

    Baba atadan daha təcrübəli, daha ulu hesab olunur. Bəs nə üçün hikmətli kəlamlara “babalar sözü” yox, “atalar sözü” deyirik? Səbəbi odur ki, ata və ba

    Полностью »
  • ATAMAN

    Maks Fasmer bunun türk sözü olmasına qarşı üsyan edir, (tümən yəni 10.000) və ata (yəni başçı) sözlərindən törəməsini (10000 nəfərlik ordunun baş­çısı

    Полностью »
  • ATƏŞ

    Fars mənşəlidir. “Od” deməkdir. Adam adı kimi də işlədilir.Atəşə tutmaq, bura­da­kı tutmaq sözü tuş etmək kəlməsinin dəyişilmiş formasıdır

    Полностью »
  • ATƏŞKƏDƏ

    Farscadır, hərfi mənası “od evi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ATILAMA

    “Qatıqdan düzəldilən ayran” deməkdir. Atmaq feili ilə qohumdur: maye qabın divarlarına atılır, toxunur və qatığı özü ilə qarışdırır

    Полностью »
  • ATIN TƏRS YƏHƏRLİ GƏLSİN

    İfadənin mənası “öl”, “öləsən” deməkdir. Keçmişdə igid həlak olanda onun atının yəhərini tərs (arxası qabağa tərəf) qoyub, atı evə buraxırmışlar

    Полностью »
  • ATİF

    Ərəbcə “əziz”, “mehriban”, “rəhmdil” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ATİYƏ

    “Sonra gələn” anlamında işlədilir. Qızlara verilən adlardandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ATQULAĞI GETMƏK

    “Qaçış yarışında bərabər getmək”, “bir-birini ötə bilməmək” mənasında işlədilən bir ifadədir. Atın qulaqları bərabər olduğundan bu ifadə işlədilməyə b

    Полностью »
  • ATLANDIRMA

    Keçmişdə gəlini atasının evindən ər evinə atla aparırdılar. Buna “gəlin atlandı” deyirdilər. Həmin mərasim zurnada ifa olunan xüsusi hava ilə muşayiət

    Полностью »
  • ATLAS

    yun. Atlantios – qədim yunan mifologiyasında göy qübbəsini çiyinləri üstündə saxlayan titan

    Полностью »
  • ATMAQ

    Mənalarından biri qədim mənbələrdə “döyünmək” kimi açıqlanıb. Həmin məna indi istehza ilə dediyimiz “filankəsdən ötrü gözüm atır” cümləsində özünü sax

    Полностью »
  • ATMOSFER

    yun. atmos – buxar + yun. sphaira – kürə

    Полностью »
  • ATOL

    maldiv. atolu – halqa

    Полностью »
  • AUDİOJURNAL

    lat. audire – eşitmək

    Полностью »
  • AUDİOQƏZET

    lat. audire – eşitmək

    Полностью »
  • AUDİOMATERİAL

    lat. audire – eşitmək

    Полностью »
  • AUDİOREKLAM

    lat. audire – eşitmək + lat. reclamo – qışqırıram

    Полностью »
  • AUDİOSƏNƏD

    lat. audire – eşitmək

    Полностью »
  • AUGİT

    yun. auge – parıltı

    Полностью »
  • AUL

    “Çəpər” mənasını əks etdirir. Qədimdə aulun ətrafı bağlı (çəpərli) olub. Qoyun sax­lanılan xalxal da ağıl (ətrafı bağlı) adlanır

    Полностью »
  • AURİPİQMENT

    lat. aurum – qızıl + lat. pigmentum – rəng

    Полностью »
  • AUTEKOLOGİYA

    yun. autos – özü + yun. oikos – məkan, ev + yun. logos – elm, təlim

    Полностью »
  • AUTENTİFİKASİYA

    yun. authentikos – gerçək, əsl

    Полностью »
  • AUTVELLİNQ

    ing. out – kənar + ing. well – sel kimi axmaq

    Полностью »
  • AVAND

    Bu söz tarixən onand kimi olub, on isə “sağ” deməkdir, “səmt” mənasında işlədilir (tərs- onand deyirik)

    Полностью »
  • AVANQARD

    Fransız sözüdür, “qabaqcıl dəstə” deməkdir. Qaraqalpaq dilində buna “aldıncı” deyirlər (al “ön, qabaq” demək olub)

    Полностью »
  • AVANTÜRİN

    fr. aventurine

    Полностью »
  • AVARA

    Camışın 1-2 yaşlı balasını bəzi rayonlarda bu sözlə adlandırırlar, Həmid Abbasov adlı bir müəllim bunu belə yozub: buradakı avara yaşla bağlıdır (nə u

    Полностью »
  • AVATAR

    sans. avatar – göydən enmə

    Полностью »
  • AVAZAT

    Avaz (farsca “səs”) və at (ərəbcə cəm şəkilçisi) hissəsindən əmələ gəlib. Hərfi mənası “səslər”dir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AVAZIMAQ

    Sözün əsli ağ kəlməsi ilə bağlıdır, ağ rəng bildirən sifətdir, az sözü isə miqdar bildirir: ağaz (yəni azca ağ) sözü -ı şəkilçisi vasitəsilə bərkimək

    Полностью »
  • AVQUST1

    İmperator Avqustun adı ilə bağlıdır, iyul və avqust bir-birinin ardınca gəlsə də, hər biri 31 gündən ibarətdir

    Полностью »
  • AVLAQ

    Qərb dialektlərində rəngi bir qədər ağ olan şirin gilasa “ablaq gilas” deyirlər. Sözün əsli avlaq yox, ağlaq olub

    Полностью »