Dörd yanında bitib söyüdlə çinar; Üzər ol göldə qazlar, ördəklər.
Ucaqamətli Nabat qoca çinarın kölgəsində durub Şəkərəlini gözləyirdi.
ÇİNAR
is. bot. Yaşıl-boz rəngli qabığı və enli pəncəvari yarpaqları olan iri, hündür ağac.
Çinar
Çinar — Çinarkimiklər fəsiləsindən olan bitkidir. Latınca "Platanaus", rus dilində "Платан", "Чинар" adlanır. Yüngül, möhkəm, gözəl cizgili oduncağından faner, parket və s. hazırlanır. Dekorativ ağac kimi yaşıllaşdırmada istifadə edilir. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki kimi Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"na daxil edilmişdir. Azərbaycan florasında Barmaqyarpaq çinar növü vardır. Mərkəzi Nəbatat Bağınin Pokatan təcrübə sahəsində əkilib becərilir.
Bir çox növləri şəhər yaşıllaşdırmasında istifadə edilən qiymətli dekorativ bitkilərdir.
== Yayılması və ekologiyası ==
Bu bitkiyə Şimal yarımkürəsində, əsasən Aralıq Dənizində, Şimali Amerikada, Orta və Kiçik Asiya, həmçinin cənub-qərbi və Mərkəzi Avropada yayılmış təxminən on xəzan və həmişəyaşıl növ daxildir.
Ağcayınyarpaq çinar
== Təbii yayılması: ==
Avropa, Balkan yarımadası, Kiçik Asiyada, həmçinin Şimali Afrikada təbii halda bitir.
== Botaniki təsviri: ==
Hündürlüyü 30-40 m-ə çatan düzgövdəli, geniş çətirli, aşağı budaqları sallanan ağacdır. Gövdəsinin qabığı açıq-yaşıl, iri lövhələr şəklində qopur. Yarpaqların uzunluğu 18-20 sm, eni 15-18 sm-ə qədər olub, beşdilimlidir. Dilimləri enli üçbucaqşəkilli, 1-3 qısa, iti dişli və ya tamkənarlıdır. Saplaqların uzunluğu 3-10 sm-ə çatır. Meyvələri diametri 3 sm-ə qədər olan, meyvə saplağında cüt-cüt yerləşmiş, qılçıqlı başcıqlardır. Toxumları tüklə örtülü, lakin təpə hissəsi konusşəkilli, çılpaqdır. Aprel - may aylarında çiçəkləyir, meyvəsi oktyabr-noyabr aylarında yetişir.
== Ekologiyası: ==
Rütubətsevən, işığa həssas bitkidir.
Pazşəkilli çinar
== Təbii yayılması: ==
Mədəni şəraitdə Kiçik Asiya, Cənubi-Şərqi Avropa, Qafqazın Qara dəniz sahilinin şimal hissəsi, Türkmənistanda rast gəlinir.
== Botaniki təsviri: ==
Pazşəkilli çinara bəzi botaniklər tərəfindən şərq çinarının forması kimi baxılır. Kiçik ağacdır, gövdəsi çətirinə qədər tünd xırda yarıqlı qabıqla örtülmüş, budaqları enli laylarla soyulan, açıq, yaşılımtıl-boz rəngli, hamar qabıqlıdır. Yarpaqları əsasən 7 hissəli, onlardan aşağı cüt-kiçik, inkişaf etməmiş hissələr, digər 5 hissəsi dərin, ensiz (onların uzunluğu bütün yarpağın 2/3 uzunluğuna bərabərdir), düz, barmaqvari yerləşmişdir. Yarpaqların kənarları bütöv və ya kiçik, küt dişli; bünövrəsi simmetrik, qövsvari əyilmişdir. Yarpağın saplağının uzunluğu 4,5-5,2 sm, çox tükcüklüdür. Bir saplaqda hamaş meyvələrin başcıqları 2-3, bəzən 4 ədəd, diametri 2-2,5 sm, möhkəm, sıx yerləşmiş, tünd qonur rəngli, sütuncuqludur.
== Ekologiyası: ==
Rütubətsevən, işığa həssas, bəzən qızmar günəş altında yarpaqları qaralır.
== Azərbaycanda yayılması: ==
Bir çox rayonlarda mədəni şəraitdə becərilir.
== İstifadəsi: ==
Dekorativ bağçılıqda geniş istifadə olunur.
Çinar (Cəlilabad)
Çinar — Azərbaycan Respublikasının Cəlilabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
== Tarixi ==
== Toponimikası ==
Oykonim çinar ağacının adı ilə bağlıdır. Kəndin ərazisində çinar ağaclarının zəngin olduğunu bildirir.
== Əhalisi ==
2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 505 nəfər əhali yaşayır.
Çinar (Dərbənd)
Çinar — Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunun inzibati-ərazi vahidində kənd.
== Tarixi ==
Rəvayətə görə, Nadir şahın Çinar ərazisi yaxınlığında işğalı zamanı farslarla dağıstanlılar arasında sonuncu döyüş baş verir. Burada farslar son dəfə məğlubiyyətə uğradılır. Bu hadisələrin episentrində yerləşən çuxura “Kannudərə” (Sadovaya küçəsinin yerləşdiyi yer) adı verilib, yəni “qanlı dərə”. Rəvayətə görə, adından da göründüyü kimi, qanla dolu idi.
== Mədəniyyəti ==
== Coğrafiyası və iqlimi ==
== Əhalisi ==
Kəndin əhalisinin çox hissəsi azərbaycanlılardan ibarətdir.
=== Tanınmışları ===
Rüstəm Muradov — rusiyalı hərbi xadim.
== İqtisadiyyatı ==
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Дербентский район на сайте Президента Республики Дагестан
Топографические карты K-39-XIII — 1 : 200 000
Топографические карты K-39-61 — 1 : 100 000
В ЧИНАРЕ ШЕЛЕСТЯТ ЧИНАРЫ Arxivləşdirilib 2015-04-19 at the Wayback Machine
НА ПОРОГЕ К ТАБАСАРАНУ Arxivləşdirilib 2014-07-07 at the Wayback Machine
Чинарская средняя школа № 1 — Чинар — Республика Дагестан
Чинарская средняя школа № 2 — Чинар — Республика Дагестан
Администрация Дербентского района
СШ № 1 с. Чинар (Дербентский район) " любимая школа
Магомедсалам Магомедов: «Для эффективности сельского хозяйства в Дагестане будут созданы агрохолдинги» Arxivləşdirilib 2010-07-27 at the Wayback Machine
Сегодня президент Дагестана Магомедсалам Магомедов посетил Дербентский район
Московско-дагестанская медицинская ассоциация Arxivləşdirilib 2017-06-04 at the Wayback Machine
Президент РД вручил Государственные награды
Учреждения дополнительного образования (ШВСМ, СДЮШОР, ДЮСШ и др.)
Жители Чинара Дербентского района Дагестана отметили 50-летие со дня основания села
Почтовые индексы и коды ОКАТО — Чинар село Дербентский район … Arxivləşdirilib 2014-10-09 at the Wayback Machine
Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населенных пунктов — райцентров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи и более человекArxivləşdirilib 2011-09-17 at the Wayback Machine
Народная энциклопедия «Мой город». Республика Дагестан.
Çinar (Germi)
Çinar (fars. چنار) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 186 nəfər yaşayır (39 ailə).
Çinar (Miyanə)
Çinar (fars. چنار) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Miyanə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 61 nəfər yaşayır (19 ailə).
Çinar (Tarım)
Çinar (az-əbcəd. چینار, fars. چنار) - İranın Zəncan ostanının Tarım şəhristanının Mərkəzi bəxşinin Dəram qəsəbəsinin ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2016-cı ilin məlumatına görə kənddə yaşayış yoxdur.
Çinar (Xalxal)
Çinar (fars. چنار) — İranın Ərdəbil ostanının Xalxal şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2006-cı il məlumatına görə kənddə 82 nəfər yaşayır (18 ailə).
Çinar (dəqiqləşdirmə)
Çinar — ağac.
Çinar (kafe) — Bakı şəhərində kafe.
"Çinar" rəqs ansamblı — qızlardan ibarət xalq rəqs ansamblı.
Kəndlər
Çinar (Cəlilabad) — Azərbaycan Respublikasının Cəlilabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Çinar (Dərbənd) — Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Çinar (Əcəbşir) — İranda kənd.
Çinar (kafe)
"Çinar" kafesi — Azərbaycanın Bakı şəhərində fəaliyyət göstərmiş kafe. Kafe Azneft meydanında yerləşirdi. 2010-cu ildə kafenin binası sökülərək, kafenin yerində Paşa Holding-ə məxsus "Chinar" adlı restoran tikilib.
Çinar (Əcəbşir)
Çinar (fars. چنار) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Əcəbşir şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2006-cı il məlumatına görə kənddə 1,173 nəfər yaşayır (279 ailə).
Çinar hadisəsi
Çinar hadisəsi vəya Vaqeyi Vəqvəqiyyə — 19. Osmanlı sultanı IV Mehmed dövründə İstanbulda yeniçəri və sipahilər tərəfindən başlanan üsyan.
== Üsyan öncəsi ==
XVII əsrin əvvəllərindən etibarən Osmanlı İmperiyası idarəçilik nöqteyi nəzərindən olduqca qarışıq illər yaşayırdı. Bu vəziyyət xüsusilə IV Murad səltənətindən sonra özünü büruzə verdi. Uşaq yaşlarında taxta çıxan IV Mehmedin dövlət idarəsini əlinə ala bilməməsi səbəbilə sarayda validə sultanlar və saray xadimləri nüfuz qazanmışdı. Dövlət xadimləri arasında başlayan rəqabət qızışmış, bu vəziyyət sarayda gərgin bir hal almışdı. Bu səbəblə Venesiya ilə gedən dəniz döyüşlərində qələbə qazanılmamış, hətta İstanbul boğazı mühasirəyə alınmışdı. Bundan başqa imperiyanın maliyyə vəziyyəti də olduqca pis idi. Ülufələri vaxtında ödəyə bilməyən dövlət xəzinəsi əsgərə əyarı aşağı salınmış sikkələr paylayır, bu isə dövlətlə ordu və əhali arasında vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi.
== Üsyan gedişatı ==
O illərdə xəzinədar kəndxudası olan Manoğlu Mir Hüseyn bəyin qeydlərinə görə, Krit səfərindən qayıdan və 2 ildən çoxdur maaş ala bilməyən bəzi yeniçərilər bəzi dövlət adamlarının da təhriki ilə Ağaqapısına şikayət etdilər.
"Çinar" rəqs ansamblı
"Çinar" rəqs ansamblı — 1959-cu ildə Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunda yaradılmış qızlardan ibarət xalq rəqs ansamblı.
Ansamblın ilk rəhbəri Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının solisti Əminə Dilbazi olmuşdur.
"Çinar" öz səhnə həyatına "Çinar" rəqsi ilə qədəm qoymuşdur. Sonralar ansamblın ifasında "Bənövşə", "Ceyran" rəqsləri yaranmışdır.
== Müvəffəqiyyətləri ==
Yarandığı müddətdən 3 ay sonra Moskva şəhərində keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə iştirak etdi. İlk qastrol səfərində müvəffəqiyyət qazanan "Çinar"ı tamaşaçılar "Beryozkanın" kiçik bacısı adlandırırdılar. Ansambl ÜİLKGİ MK-nın Fəxri fərmanı ilə təltif olundu. Moskvadakı müvəffəqiyyətindən sonra "Çinar"a xalq ansamblı adı verildi. Ansamblın fəallarından dördü Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanına, kollektivin bədii rəhbəri Əminə Dilbazi isə Azərbaycan xalq artisti adına layiq görüldü.
1970-ci illərdən başlayaraq "Çinar" həm ölkədə və həm də xaricdə tanınmağa başladı.
Aşağı Çinar (Əsədabad)
Aşağı Çinar və ya Çinar Şıx (fars. چنار سفلی) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 3,626 nəfər yaşayır (1,090 ailə).
Dörd çinar məhəlləsi
Dörd çinar məhəlləsi — Şuşanın XVIII əsrdə salınmış aşağı məhəllələrindən hesab olunan bu məhəllə tarixə qovuşduğundan onun dəqiq yeri haqqında məlumat yoxdur. Belə nəql olunur ki, Dörd çinar məhəlləsi çox kiçik — tərkibində bir neçə ev olduğuna görə zamanla Təzə məhəlləyə birləşmişdir.
Yuxarı Çinar (Əsədabad)
Yuxarı Çinar və ya Çinar Abbasxan (fars. چنار علیا) - İranın Həmədan ostanının Əsədabad şəhristanının Mərkəzi bəxşinin ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
2016-cı ilin məlumatına görə kənddə 2,020 nəfər yaşayır (602 ailə).
"Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı
Qızıl çinar — Heydər Əliyev Fondunun 2009-cu ildə təsis etdiyi beynəlxalq mükafat.
== Laureatlar ==
=== 2009 ===
İhsan Doğramacı — ulu öndərin məsləkdaşı və yaxın dostu
Əlibaba Məmmədov — xalq artisti
Marko Borsotti — BMT-nin Azərbaycandakı sabiq rezident əlaqələndiricisi
Rəşad Mahmudov — ürək-damar cərrahı
Kşiştof Krayevski — Polşanın Azərbaycandakı səfiri
Nərminə Zöhrabova — Bakının Nizami rayonundakı 1 nömrəli uşaq evinin direktoru
=== 2010 ===
Arif Babayev — Xalq Artisti
Hana Singer — YUNİSEF-in Azərbaycandakı keçmiş nümayəndəsi
Tahir Salahov — Xalq Rəssamı
=== 2011 ===
Koişiro Matsuura — YUNESKO-nun keçmiş baş direktoru
Əbdüləziz bin Osman əl-Tüveycri — İSESKO-nun baş direktoru
=== 2012 ===
Kestutis Kudzmanas — Litva Respublikasının Azərbaycandakı səfiri
İlham Zəkiyev — ikiqat paralimpiya, üçqat dünya çempionu
=== 2014 ===
Teymur Göyçayev — Xalq Artisti
Jolt Çutora — Macarıstanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri
Alim Qasımov — Xalq Artisti
Natali Qule — Fransa senatoru
=== 2015 ===
Erve Mikaelof — tanınmış incəsənət eksperti
Ağaxan Abdullayev — xalq artisti
=== 2017 ===
Vasim Məmmədəliyev — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Əməkdar Elm Xadimi
=== 2018 ===
Rauf Abdullayev — Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, Dövlət Mükafatı, "Şöhrət", "Şərəf" və "İstiqlal" ordenləri laureatı
Mixail Qusman — Rusiyanın TASS informasiya agentliyinin baş direktorunun birinci müavini, Azərbaycan Respublikasının "Dostluq" və "Şöhrət" ordenləri laureatı
Eldar Quliyev — kinorejissor və ssenarist, Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti, "Şöhrət" və "Şərəf" ordenləri laureatı
=== 2019 ===
Fuad İbrahimov — Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin dirijoru, Almaniya Münxen Yeni Filarmoniyasının Simfonik Orkestrinin baş dirijoru, Əməkdar artist
Zərifə Məmmədova — Daun Sindromlu Uşaqların Reabilitasiya Mərkəzinin direktor müavini
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Qızıl Çinar Beynəlxalq mükafatı — Dr.
Çinar (Üngüt-i Qərbi)
Çinar (fars. چنار) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 74 nəfər yaşayır (16 ailə).
Çinar (Üngüt-i Şərqi)
Çinar (fars. چنار) — İranın Ərdəbil ostanının Germi şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
== Əhalisi ==
Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 318 nəfər yaşayır (55 ailə).
Çinar FK
Çinar FK və ya rəsmi adı ilə Çinar Futbol Klubu. Azərbaycanın Zəngilan rayonunu təmsil edən futbol klubudur. Klub 2022/2023-cü il futbol mövsümündə Azərbaycan Region Liqasının gümüş medalını əldə etmişdir.
Çinar ağacı
Çinar ağacı — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Qırmızı Bazar qəsəbə inzibati ərazi dairəsinə daxil olan Şıx Dursun kəndində yerləşən çinar. 2500 ilə qədər yaşı olduğu təxmin edilən və dünyanın ən yaşlı ağaclarından biri sayılan ağac, kənddəki "Çinar müqəddəs yer" abidə kompleksi ərazisindədir. Çinarın hündürlüyü 54 metr, gövdəsinin diametri 27 metrdir. Ağacın yaxınlığında onu su ilə təmin edən Tenqri bulağı yerləşir.
Qərb çinarı
== Təbii yayılması: ==
Təbii halda Şimali Amerika-Ontariodan Meksika və Şimali Floridaya qədər yayılmışdır.
== Botaniki təsviri: ==
Hündürlüyü 45 m-ə qədərdir. Çətiri uzunsov və ya yumurtavari-piramidaldır. Gövdəsinin qabığı açıq boz rəngli, xırda, nazik lövhələrlə ayrılır və açıq sarı rəngli tər qabığın xallarını açır. Birillik budaqları tünd, narıncı-qonurdur. Yarpaqları iri, eni 20 sm-ə qədər, üçpərli, güclü zoğlarda bəzən beş pərli, parlaq, üstdən tünd yaşıl, altdan nisbətən açıq rəngdə, bünövrəsi enli-ürəkvari, bəzən qısa-pazşəkilli, kənarları bütövdür. Cavan yarpaqları hər tərəfdən seyrək keçəli, inkişaf etmişlərin üstü çılpaq və parlaq, tünd yaşıl, alt tərəfi daha açıq, damarcıqlarda və qoltuqlarında keçəli-tüklüdür. Saplağı keçəli-tükcüklü və şərq çinarına nisbətən daha uzundur. Yalançı zoğların uzunluğu 2,5-3,5 sm, qıfvari, kənarları dişlidir. Meyvə başcıqları tək, bəzən cüt, hamar, diametri təxminən 2,5-3 sm, çılpaq meyvə saplağının ucunda uzunluğu 7,5-15 sm-dir.
Sevi-Sorru-Çinarka
Sevi-Sorru-Çinarka (kors. Sevi-Sorru-Cinarca) — Cənubi Korsika departamentinin, Korsika reionunun 11 kantonlarından biri. INSEE kanton kodu - 2A10. Kanton Ayaçço rayonunda yerləşir . Kanton 2015-ci ildə yaradıldı. Sevi-Sorru-Çınarka, departamentin ən böyük sahəsi olan, lakin ən az məskunlaşmış kantonudur.
== Tarixi ==
17 may 2013 tarixli qanuna və 14 fevral 2014 tarixli qərarına görə, Cənubi Korsika departamentində kantonların sayı 22-dən 11-ə endirildi. 2015-ci il seçkilərində bölmələrin kantonlara yeni bölgə bölgüsü qüvvəyə girdi. Beləliklə, Sevi-Sorru-Çınarkanın kantonu 2015-ci il martın 22-də formalaşmışdır. De-Sevi (9 kommun), Kruzini-Çınarka (13 kommun) və De-Sorru (11 kommun).
Xan Çinarı (Şəki)
Xan Çinarı — Şəki şəhərindəki Şəki xan sarayının həyətində yerləşən ağac.
Çinar Şəkidə Xan sarayının həyətində yerləşir. Ağac 1530-cu ildə əkilib. Gövdəsi 7.3 metrdir. Hündürlüyü 34 metrdir. Xan sarayının qarşısında olan çinarlar "Qırmızı kitab"a salındığından onları kəsmək qadağandır. Çinarlar Şərq çinarı növünə aiddirlər. Ağacların Xan sarayının binası üçün hələlik təhlükəsi yoxdur.
2019-cu il iyulun 14-də Şəki Xan Sarayı ərazisində bu ağacın təxminən 50 sm diametrində olan budağının qəflətən qırılması nəticəsində həmin vaxt sarayın həyətində olan turistlərin üzərinə düşüb. Nəticədə 19 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alaraq təcilli olaraq Şəki Rayon Mərkəzi Xəstəxanasına yerləşdirilib.
Yalançı çinaryarpaq ağcaqayın
Çinaryarpaq ağcaqayın — Sabunağacıkimilər fəsiləsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Rusiya, Qərbi Avropa, İspaniya, Şimali Portuqaliya, Balkan ölkələri, Kiçik Asiya, Türkiyə, Ukrayna, Moldova və Baltikayanı ölkələrdə arealı vardır.
== Sinonim ==
Acer abchasicum Rupr.
Acer atropurpureum Dippel
Acer bohemicum C.Presl ex Opiz. [Invalid]
Acer dittrichii Ortm.
Acer erythrocarpum Dippel
Acer euchlorum Dippel
Acer fieberi Opiz [Invalid]
Acer hybridum Bosc
Acer majus Gray
Acer melliodorum Opiz
Acer montanum Garsault [Invalid]
Acer opizii Ortmann ex Opiz.
Acer opulifolium Thuill.
Acer procerum Salisb.
Acer pseudoplatanus var. acuminatum Tausch
Acer pseudoplatanus f.
Çinarçılıq
İşıqçılıq (türk. Işıkçılık) və ya işıq ələviliyi, həmçinin çinarçılıq (Çınarcılık) — ələvilik və onun tarixi haqqında alternativ anlayışı inkişaf etdirmiş ələvilər arasında yeni sinkretik dini hərəkat. Bu alternativ şərhlər və inanclar Türkiyə yazıçısı Ərdoğan Çinar tərəfindən 2004-cü ildə nəşr kitabından ilhamlanmışdır.
İşıqçılıq əhəmiyyətli və güclü ələvi təşkilatlarında çox nüfuz sahibi olmağı bacarmışdır. Məsələn, Avropa Ələvi Konfederasiyası 2006-cı ildə ənənəvi ələvi inanclarından əl çəkmiş, onu marjinal işıqçı tipli anlayışla əvəz etmişdir.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Çınar, Erdoğan. Aleviliğin Gizli Tarihi (8th). Istanbul: Kalkedon. 2007 [2004]. ISBN 978-9944115056.