(Ağcabədi, Cəbrayıl, Füzuli, Qazax, Mingəçevir, Oğuz, Şərur, Şuşa)
şad, sevincli, şən. – Şay adamın ürəyində paxıllığ olmaz (Şuşa)
◊ Şay bilməx’ (Ağcabədi, Füzuli, Şuşa) – fəxr etmək. – Qona:m bizdə yeyib-işsə, mən şay billəm (Ağcabədi); – Onun bizə gəlməsini mən özümə şay billəm (Füzuli); – Siznən olma:ı şay billəm (Şuşa). Şay olmax (Qazax, Mingəçevir, Şərur) – şad olmaq, sevinmək. – Bir-birimizin əhvalını xavar alırıx, şay olurux (Qazax); – Pambıx pılanı dolsa, biz şay ollux (Şərur)
Aminat Şayan
Aminat Şayan (1993, Male) — Maldiv adalarını təmsil edən üzgüçü. Aminat Şayan Maldiv adalarını 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi.
== Karyerası ==
Aminat Şayan birinci dəfə İslam Həmrəyliyi Oyunlarına 2017-ci ildə qatıldı. O, Bakıda baş tutan IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarında qadınlar 50 m kəpənək stildə, yarımfinalda iştirak etdi. 34.30 saniyəlik nəticəsi ilə 10-cu yeri tutdu və finala vəsiqə qazana bilmədi.
== Olimpiya Oyunları ==
Aminat Şayan birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2012-ci ildə qatıldı. O, Londonda baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında qadınlar 50 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak etdi. 32.23 saniyəlik nəticəsi ilə 64-cü yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi.
Aminat Şayan Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında qadınlar 100 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində də iştirak etdi. Burada isə 1:05.71 saniyəlik nəticəsi ilə 46-cı yeri tutdu və yarımfinala vəsiqə qazana bilmədi.
Dariuş Şayeqan
Dariuş Şayeqan (fars. داریوش شایگان; 24 yanvar 1935, Təbriz – 22 mart 2018, Tehran) — müasir İran və Yaxın Şərq mütəfəkkiri.
== Həyatı ==
Tehranda iranlı bir ata və bir gürcü anada anadan olub. Şayeqan Parisdəki Sorbonne Universitetində oxuyub. Tehran Universitetində Sanskrit və Hindistan dinlərinin professoru idi. Farsca əlavə, Şeyqan fransız və ingilis dillərində yazırdı və gürcü, rus və türk dillərində (həm Osmanlı, həm də Azərbaycan dilində) səlis danışırdı. İngiltərədəki bir internat məktəbində bir gənc ikən Şayegan təhsil aldığı müddətdə Cenevrədə yaşadı, burada Cenevrə Universitetində fransız ədəbiyyatı, fəlsəfəsi, Sanskrit və siyasi elmləri oxudu.
Şayeqan, doktor Dr. Henry Corbenin rəhbərliyi ilə Sorbonnada doktorluq dərəcəsini (doktorluq dövrü) aldı, "İnsanlar və təsəvvüf arasındakı münasibətlər", "Məcma əl-Baqrain", Dara Şokux mövzularında dissertasiya müdafiə etdi.
Şayeqan Şərq və Qərb mədəniyyətlərinin epistemoloji xüsusiyyətləri və aralarındakı dialoqun mümkünlüyünə dair bir çox qabaqcıl əsərlər yazmışdır.
Mintimer Şaymiyev
Mintimer Şarip oğlu Şaymiyev (tatar. Минтимер Шәрип улы Шәймиев (Mintimer Şərip ulı Şəymiyev) rus. Минтиме́р Шари́пович Шайми́ев; 20 yanvar 1937, Ənək[d], Tatarıstan MSSR, RSFSR, Kalinin rayonu[d], SSRİ) — Rusiya Federasiyasının tərkibində olan Tatarıstan Respublikasının birinci prezidenti. Etnik tatardır. İlk dəfə 12 iyun 1991-ci ildə prezident təyin olunmuş və bu vəzifəyə üç dəfə ardıcıl olaraq yenidən seçilmişdir.
Şaymiyev 1937-ci ildə Tatarıstan MSSR-nın Aktanışski rayonunun Anyakovo kəndində anadan olmuşdur. 1959-cu ildə Kazan Kənd Təsərrüfatı İnstitutundan məzun olmuş və kənd təsərrüfatı mühəndisi kimi işləməyə başlamışdır. 1963-cü ildə Kommunist Partiyasına üzv olmuş və 1967-ci ildə Tatarıstanın regional partiya təşkilatında kənd təsərrüfatı üzrə şöbə müdirinin müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Şaymiyev 1969-cu ildə respublikanın Meliorasiya və Su Təsərrüfatı naziri, 1983-cü ildə isə Tatar Nazirlər Kabinetinin sədr müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1989-cu ilin sentyabrında Tatarıstan Kommunist Partiyasının baş katibi vəzifəsini yerinə yetirmiş və elə həmin il SSRİ Xalq Deputatları Konqresinə seçilmişdir.
Mişel Jozef Fransua Şaydvayler
Mişel Jozef Fransua Şaydvayler (fr. Michael Joseph François Scheidweiler, 1 avqust 1799, Köln, Kürreyn dairəsi – 24 sentyabr 1861) — Alman əsilli Belçika botaniki.
Brummitt, R. K.; C. E. Powell (1992). Authors of Plant Names. Royal Botanic Gardens, Kew. ISBN 1-84246-085-4.
Sen-Mişel-de-Şayol
Sen-Mişel-de-Şayol (fr. Saint-Michel-de-Chaillol, oks. Sant Michèu) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Alplar. Kommunanın dairəsi — Qap. Sen-Bonne-an-Şansor kantonuna daxildir.
INSEE kodu — 05153.
2008-ci ildə əhalinin sayı 334 nəfər təşkil edirdi.
İqtisadiyyatın əsasını kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq kimi qış turizmi təşkil edir.
2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 228 nəfərin (15-64 yaş arasında) 162 nəfəri iqtisadi cəhətdən fəal, 66 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 71.1%, 1999-cu ildə 70.5%).
Sultan Şaylikov
Sultan Məmməd oğlu Şaylikov (1898, Alxaslı, Zəngəzur qəzası – 24 mart 1967, Bakı) — Azərbaycanın SSR-nin Sosial-iqtisadi həyatının fəal iştirakçısı, Ağdam, Laçın, Şamaxı Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədri, Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində şöbə müdiri.
Şaylikov Sultan Məmməd oğlu 1898-ci ildə Yelizavetpol quberniyasının Zəngəzur qəzasının (indiki Laçın rayonu) Alxaslı kəndində anadan olmuşdur.
1905-ci ildə Minkənd kənd orta məktəbinə daxil olmuş və ilk təhsilini orada almışdır.
1914–1919-cu illərdə Bakı şəhər Molotov adına Mexaniki zavodda fəhlə işləmişdir.
1919–1920-ci illərdə isə Bakı şəhər Hərbi Məktəbində hərbi təhsil almışdır.
1920-ci ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının sıralarına qəbul olunmuşdur.
1920–1921-ci illərdə hərbi-siyasi işci kimi Şimali İranda hərbi xidmət göstərmişdir.
1920–1923-cü illərdə Bakı şəhər hərbi komissarı vəzifəsində işləmişdir.
1924-cü ildən 1935-ci ilədək Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin üzvü seçilmişdir.
1923–1924-cü illərdə Laçın Qəza İcraiyyə Komitəsinin sədr müavini işləmişdir.
Şaya LaBaf
Şaya Said LaBaf (ing. Shia Saide LaBeouf; 11 iyun 1986, Los-Anceles, Los-Anceles dairəsi, Kaliforniya, ABŞ) — ABŞ aktyoru.
Şayan Qadınəfəndi
Şayan Qadınəfəndi (d. 4 yanvar 1853 — ö. 15 mart 1945) — 33. Osmanlı sultanı V Muradın üçüncü xanımı.
Şayan xanım 1853-cü ildə əslən çərkəz olan Batir Zanın qızı olaraq dünyaya gəldi. Əsl adı Safiyədir. Ailəsi doğulduğu torpaqlardan İstanbula köç etmiş, çox keçmədən yeganə qızları olan Safiyəni Osmanlı sarayına təslim etmişdir. Burada mükəmməl təhsil almış, daha sonra 5 fevral 1869-cu ildə Dolmabağça sarayında dövrün Osmanlı sultanı Əbdüləzizin qardaşı oğlu Şahzadə Muradla evləndirilmişdi. Bir neçə ay sonra isə Şayan xanım hamilə qaldı. Ancaq saray ənənələrinə görə, vəliəhd şahzadənin yalnız 1 övladının olmasına icazə verilirdi.
Şayan Qadınəfəndi (1829-1862)
Şayan Qadınəfəndi (d. 1829, Soçi — ö. 1 yanvar 1862) — 31. Osmanlı sultanı Əbdülməcidin iyirminci xanımı.
Şayan xanım 1829-cu ildə Soçidə dünyaya gəlmişdir. Əsl adının nə olduğu bilinmir. Atası ubix əsilli Əhməd bəy Vozden, anası isə abxaz əsilli Nurhan Koçba (ö. 1873) idi. 6 və ya 7 yaşında ikən bacıları Sarra Bakinaz (1825–1907) və Nəvnihal (1832–1916) xanımlarla birlikdə İstanbula göndərildi və burada sarayda xidmət edən qohumları Sayəzar xanım vasitəsilə saraya alındılar. Bacıları daha sonra Sultan Əbdülhəmidin hərəmində xidmət etmişdir.
Şayan Qadınəfəndi (1853-1945)
Şayan Qadınəfəndi (d. 4 yanvar 1853 — ö. 15 mart 1945) — 33. Osmanlı sultanı V Muradın üçüncü xanımı.
Şayan xanım 1853-cü ildə əslən çərkəz olan Batir Zanın qızı olaraq dünyaya gəldi. Əsl adı Safiyədir. Ailəsi doğulduğu torpaqlardan İstanbula köç etmiş, çox keçmədən yeganə qızları olan Safiyəni Osmanlı sarayına təslim etmişdir. Burada mükəmməl təhsil almış, daha sonra 5 fevral 1869-cu ildə Dolmabağça sarayında dövrün Osmanlı sultanı Əbdüləzizin qardaşı oğlu Şahzadə Muradla evləndirilmişdi. Bir neçə ay sonra isə Şayan xanım hamilə qaldı. Ancaq saray ənənələrinə görə, vəliəhd şahzadənin yalnız 1 övladının olmasına icazə verilirdi.
Şayenn (Vayominq)
Şayenn (ing. Cheyenne) — ABŞ-nin şimal-qərbində yerləşən şəhər, Vayominq ştatının inzibati mərkəzi və ən böyük şəhəri. Əhalisi — 63,9 min nəfər (2018).
Şəhər 4 iyul 1867-ci ildə qurulmuşdur — general Qrenvil Doc rəhbərlik etdiyi bir qrup gələcək dəmir yolu inşaatçıları üçün burada bir düşərgə qurdu. Doc, şayenn hindu qəbiləsindən sonra Şayenn adını seçdi.
ABŞ Statistika Bürosunun verdiyi məlumata görə, şəhər 63.83 km² ərazini əhatə edir ki, bunun da 63.24 km²-i quru, 0.28 km²-i sudur. Şəhərin ümumi ərazisinin yalnız 0.44% -ni su tutur.
Şayenn, ümumiyyətlə Vayominq kimi, yarı səhra iqliminə malikdir (Köppen iqlim təsnifatına görə – BSk). Qışlar soyuq və orta uzun, lakin nisbətən quru, yanvar ayının orta temperaturu -1,8 °C-dir. Shinook küləyi sayəsində şəhərdə soyuq sabit deyil və 10 °C-dən yüksək olan temperatur dekabr və fevral ayları arasında təxminən 20 gün ərzində müşahidə olunur.
Şayiq
Şayiq (fars. شايق) — İranın Ərdəbil ostanının Səreyn şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.
2006-cı il məlumatına görə kənddə 923 nəfər yaşayır (190 ailə).
Şayla Abdullah
Şayla Abdullah (ing. Şayla Abdullah; 1971, Kəraçi) — Pakistan-Amerika yazıçısı və dizayneri.
Şaila Abdullah İngilis dili üzrə Patra Buhari Mükafatı, Qızıl Qələm Mükafatı, Oxucu Baxışları Mükafatı, Yazı İncəsənəti Mükafatı və Hobson Fondundan qrant almışdır. Cayenne Divarından Kənarda Norumbega Fiction Awards-ın ən yüksək mükafatı olan Görkəmli Bədii Ədəbiyyat Münsiflər Heyəti Mükafatını aldı.
Onun kitablarına “Zəfəran yuxuları”, “Kayen divarından kənar” və üç uşaq kitabı daxildir: “Rani Göy qurşağının axtarışında”, “Dostum Suhana” və “Markonun bələdçisi”. O, həmçinin xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar üçün kitablar yazmışdır.
2014-cü ilin əvvəlində Vaşinqton və Li Universitetindən bir araşdırma qrupu apardıqları araşdırmada, Saffron Dreams-dən 3000 sözlük bir keçidin oxumağın insanı daha az irqçi edə biləcəyini müəyyən etdilər. Roma Açıq Təhsil Məlumat Bazası tərəfindən İmmiqrasiya Ədəbiyyatının 50 Ən Böyük Əsərindən 1-i seçildi.
Beyond the cayenne wall : collection of short stories, Lincoln, NE : iUniverse, 2005. ISBN 9780595370092
Saffron dreams : a novel, Ann Arbor, MI : Modern History Press, 2010.
Şayler Kolfaks
Şayler Kolfaks (ing. Schuyler Colfax (ad bəzən "Skayler" kimi də tələffüz olunur); 23 mart 1823 - 13 yanvar 1885) — ABŞ siyasətçisi, ABŞ Respublikaçılar Partiyasının üzvü, ABŞ vitse-prezidenti (1869-1873).
Şayon Harrison
Şayon Adam Harrison (13.7.1997) — Tottenhem Hotspur klubundan icarə əsasında Sautend Yunayted klubunda hücumçu kimi çıxış edən peşəkar İngiltərə futbolçusudur.
Harrison öz peşəkar karyerasında debütünü Tottenhem klubu ilə 25 oktyabr 2016-cı ildə etmişdir. O, 83-cü dəqiqədə Liverpul klubu ilə qarşılaşmada Corcs-Kevin N'Kudunu əvəz etmişdir. Həmin görüşdə Tottenhem EFL Kubokunda Liverpula 2-1 hesabı ilə məğlub olmuşdur.
20 yanvar 2017-ci ildə Harrison icarə əsasında Liqa 2 təmsilçilərindən Yeovil Taun klubu ilə mövsüm sonuna qədər müqavilə imzalamışdır. O, Yeovil klubu ilə debütünü 21 yanvar 2017-ci ildə Blekpul klubu ilə oyunda etmişdir. Həmin görüşdə Yeovil Blekpul ilə 2-2 bərabərə qalmışdır.
Şayxi Arsanukayev
Şayxi Əbdülmüslümoviç Arsanukayev (çeç. Арсанука́ев, Шайхи́ Ӏа́бдулмусли́ман воӀ; 15 aprel 1930, Dışne-Vedeno[d], Şimali Qafqaz diyarı[d] – 13 mart 2012, Qroznı, Çeçenistan, Rusiya) — məşhur çeçen yazıçısı, şairi, Çeçenistan-İnquşetiya Yazıçılar İttifaqı və SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü. Çeçenistanın Xalq Yazıçısı.
Şayxi Arsanukayev 1930-cu il aprelin 15-də Çeçenistanın Vedeno rayonunun Dışne-Vedeno kəndində anadan olub. 1944-cü ilin fevralında qohumları ilə birlikdə çeçenlərin və inquşların deportasiyası zamanı Qazaxıstana sürgün edilib. Orta məktəbi Qazaxıstanda Semipalatinsk vilayətinin Novopokrovsk rayonu, Batnay kəndində bitirib. Şayxi Arsanukayev 1955-ci ildə Semipalatinsk Maliyyə Texnikumundan məzun olub.
Şayxi Arsanukayev yaradıcılığına məktəb illərindən şeir yazmaqla başlayıb. Onun ilk əsərləri 1957-ci ildə "Leninski put" qəzetində, "Drujba" və "Orqa" almanaxlarında çap olunub.
Çeçen-İnquşetiya Dövlət Pedaqoji İnstitutunun filologiya fakültəsini bitirmişdir.
Şayıflı
Şayıflı — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun Şayıflı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
Şayıflı kəndi dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsini şayıflı (Şayıf şəxs adından) nəslinə mənsub ailələr salmışlar.
1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Kənd 2020-ci ildə işğaldan azad olunub.
Şayəstə Qadınəfəndi
Şayəstə Qadınəfəndi (1838, Suxumi – 11 fevral 1912, Konstantinopol) — 31. Osmanlı sultanı Əbdülməcidin on yeddinci xanımı.
Şayəstə xanım 1838-ci ildə Abxaziyanın Suxumi bölgəsində dünyaya gəlmişdir. Atası abxaz əsilli Tataş bəy İnalpa, anası isə onun xanımı Saray xanım idi. Valideynlərini erkən yaşda itirən Şayəstə xanım və bacısı Fatma Mihrifələk xanım əmisi tərəfindən İstanbula gətirildi və Osmanlı sarayındakı həmyerlisinə təhvil verildi. Burada əsl türk-İslam tərbiyəsi alan bacılar gənclik illərini Topqapı sarayının hərəmində keçirdi. 14 yaşına çatan Şayəstə xanım 1852-ci ildə Sultan Əbdülməcidlə evləndirildi.
Evləndikdən bir il sonra oğlu Abdullah Əfəndini dünyaya gətirsə də, şahzadə 9 yaşında vəfat etdi. 1856-cı ildə o, ikinci övladı Nailə Sultanı dünyaya gətirdi. Övladlarının dünyaya gəlişindən sonra məsrəflərini artıran Şayəstə xanım bu həyat tərzini 1861-ci ildə ərini itirdikdən sonra da davam etdirdi.
Şayla Staylz
Şayla Staylz (23 sentyabr 1982, Armstronq[d], Britaniya Kolumbiyası – 10 noyabr 2017, Armstronq[d], Britaniya Kolumbiyası) — Kanadalı pornoqrafik film aktrisası.
Şayla Staylz Kanadanın Britaniya Kolumbiyası əyalətində kiçik bir şəhər olan Armstronqda anadan olub. O, alman mühacir ailəsinin qızı idi. Orta məktəbi doğulduğu Armstronqda bitirib. Orta məktəbi bitirdikdən sonra o, sekslə dolanmaq qərarına gəlib. Sonra onun cinsi qabiliyyətləri böyüklər agentliyinin kəşfiyyatçısı Erik Everhard tərəfindən aşkar edildi. Karyerasını inkişaf etdirmək üçün Vankuverə köçdü. Burada o, canlı söhbət və böyüklər saytlarında iş tapdı. Özünə sonradan istifadə edəcəyi "Şayla Staylz" səhnə adını seçdi. Bundan əlavə, striptizlə məşğul olmağa başladı.
Şayo
Şayo (fr. Chaillot Fransızca tələffüz: [ʃajo]) — Parisin 70 inzibati məhəlləsindən biri. 1860-cı ildə şəhərin 16-cı bələdiyyəsinin bir hissəsi olmuşdur. Marsel Prust Şayoda dünyasını dəyişib. Zəfər tağı Şayoda yerləşir. Yena prospekti №6 ünvanında sənayeçi Emil Qimenin yaratmış olduğu Şərq mədəniyyətini sərgiləyən Qime muzeyi yerləşir. Yena prospekti №78 ünvanında Azərbaycanın Fransa səfirliyi yerləşir.
Şayrat aviabazasının bombardman edilməsi
Şayrat azviabazasının bombardman edilməsi (ing. 2017 Shayrat missile strike) — ABŞ Hərbi-Dəniz Qüvvələrinin Suriya müharibəsi çərçivəsində Suriyada dövlətə məxsus Şayrat aviabazasını 59 Tomahauk raketləri ilə bombardman etməsi. Hücum əmrini ABŞ Prezidenti Donald Tramp 4 aprel 2017-ci il Xan-Şeyxunda kimyəvi silahdan istifadəyə cavab olaraq verib. Bu hadisə Suriya müharibəsi başlayandan ABŞ-nin Suriya dövlətinə məxsus obyektə ilk hücumudur.
Avstraliya, İsrail, Yaponiya, Polşa, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Krallıq və Türkiyə hökumətləri hücumu kimyəvi hücuma cavab olaraq qiymətləndirib və müsbət dəyərləndirib.
Rusiya və İran hücumu tənqid edərək, bunu suveren bir ölkənin hüquqlarının pozulması kimi qiymətləndiriblər.
Xan-Şeyxunda kimyəvi silahdan istifadə
"ABŞ Suriya hərbi bazasına zərbə endirdi, nə baş verir? - TƏHLİL" ( (az.)). islamazeri. 2017-04-07.
Şayr
Şayr (ˈʃaɪr, ˈʃaɪər, ʃɜ ya da ʃɪə, Azərbaycan dilində 'şayr' və ya 'şir' kimi tələffüz oluna bilər) — Böyük Britaniya, Avstraliya, ABŞ kimi digər bəzi ingilisdilli ölkələrdə inzibati ərazi bölgüsü üçün istifadə edilən ənənəvi termindir. Əsasən qraflıq (ing. county) ilə sinonimdir. Hal-hazırda Avstraliyanın bəzi kənd yerlərində şayr yerli özünüidarəetmə ərazisi olsa da, Avstraliyanın inzibati bölgüsü olan qraflıq (ing. county) ilə sinonim deyildir.
Anqlo-saksların dövründə şayr (köhnə ingilis dilində scir) hundred (handrid deyə tələffüz edilir, mənası yüz deməkdir) adlanan inzibati vahiddən bir səviyyə yuxarı inzibati vahid idi. Böyük Alfredin (871-899) dövründə cənubda tətbiq olunmağa başlanmış olan bu inzibati vahidin
Sülhpərvər Edqard (959-975) dövründə yaradıldığı güman edilir. Şayrlara ealdorman və shire-reeve (şir-riv deyə tələffüz edilir, şerif deməkdir) başçılıq edirdi. Britaniyanın Normanlar tərəfindən fəth edilməsindən sonra, əyalətlər üçün rəsmi olaraq fransız sözü olan county (qraflıq) terminindən istifadə edilməyə başlanılmış və bu termin şayrı əvəz etmişdir. Lakin xalq arasında geniş yayılmış olan şayr termini müntəzəm olaraq rəsmi qeydlərdə görünməyə davam etmiş və Çeşir (ing.