Hər hansı bir hakimin tabeliyində olan əraziyə ayaq basdıqda alınan vergi, rüsum. Dağlarla, düzlərlə ov ovlaya-ovlaya o qədər getdilər ki, yenə özgə p
Dəvə balası. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Kiçicik, dəvə balası. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qənimət, təmin olunmuş, şad. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yedirib-içirmək, ziyafət vermək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yayların üzərinə yapışdırılan şey, yaya sarılan ağac qabığı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dəstəyinə qayın ağacının qabığı sarılmış olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Həsrət toxumu. Töxmü-həsrət sinəm üstə əkdirdim, Gözümün yaşıyla bəhrə yetirdim, Cəfa çəkdim, dərd xırmanı götürdüm, Onun adın töhmətabad eylədim!
Tunc sözünün təhrifi. Hərdən dəryalarda qarğı, qamışdı, Hərdən bostanlarda dürlü yemişdi. Hərdən əşrəfidi, hərdən gümüşdü, Hərdən də pas tutub tuc olu
Dəbilqə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dul. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası) Qarşı tərəf (Osman Sərtqaya). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qamçı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Torpaq. Gəl, biçarə Qurbani, gərək bu cəbrə dözəsən, Əl uzadıb o yasəmən bağdan bir gül üzəsən, Yaxşı yetirdin əlliyə, altmışa sən, yüzə sən, Əslimiz
Torpaq rəngi. Kimi al geyinib, kimi turabı, Kimisi üzünə çəkib niqabı, Deyil bunlar Şah İsmayılın babı, Heç birisi Gülüzara bənzəməz
Duranda. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Torağay, kəkilli kiçik quş. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dayandırma. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qəhvəyi, səmənd rəng. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Durna. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: narınc. Duruban söygilən narınc, turuncu, Gəl şadıman eylə könüldə rənci. Gəl oyna aşıq-qoz, gah da şətrənci, Gah istəsən tökək içək çay, quzu
Ayaq bağı, buxovu, atların qabaq ayaqlarına vurulan buxov. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Zərbə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Tutuquşu.
Tutidilli, dili şirin, gözəl sözlər danışan gözəl haqqında. Göz gördü, könül sevdi, Sən tutu-zəbanı şirin, Gəzərlər, yoxdur tayın, Hələb, İsfahanı, şi
Dustaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Tük. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qar-boran, çovğun. Mənim sağlığıma kim güman eylər, Tübü-boran halım çox yaman eylər; Qarlı dağlar gündə nahaq qan eylər, Yarı salıb məndən aralı, dağ
Tacir sözünün cəmi; tacirlər, sövdəgərlər. Zərrafa yalan satarsan, Tüccar, səndən ləl istərlər. Zənbursan, dağlar çiçəyi, Cana səndən bal istərlər
Tükünü tökmüş tərlan (tülək tükünü, yununu tökmüş deməkdir). Aşıq nə danə gördüm, Xalın nə danə gördüm, Tülək tərlan qismət oldu, Axır nadanə gördüm
Tələbə sözünün cəmidir. Yüngül, qeyri-ciddi mənası da var. Məktəbdə cəm ola növrəs cavanlar, Gəlin bir-bir halallaşın, gedirəm
1. Pul vahidi. 2. On minə bərabər müəyyən miqdar sayı. Dastanlarda 1-ci mənaya rast gəlinir. Nagah yerdən mən dəryaya atıldım, Birdən-birə eşq oduna q
Dəstə, yığın, bölük. Alaylar dağıdıb, tüplər pozaram, Min düşməni bir qılınca düzərəm; Qan etməyən günü qəmgin gəzərəm, Mən bir qaniçici cəllad olmuşa
Zərif, füsunkar. Bircə baxın bu cavanın Nə əcəb türfə çağı var. (“Alı xan”)
Qəribə, nadir. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yanmaq, tüstüsü çıxmaq.
Tüstü. Yanaram, yanaram, tütünüm tütməz, Ah çəkərəm, ahım kimsəyə yetməz, Əslimin sevdası sərindən getməz, Əcəb rüsvay olub dillərdə qaldım
Tük, qıl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ucundan: səbəbindən, üzündən, ucbatından. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Mən bu namussuzluğu götürə bilmərəm ki, mənim ucumdan o kişi tutulsun, mən sağ
Səbəbindən, üzündən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Mənim ucbatımdan onun bir qızı Həmzəyə gedib, qoy bu biri də sənə getsin
Uçmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Utancaq, həyalı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Həyasız, utanmaz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Əhvallı, yaxşı xasiyyətli, xoşxasiyyət, deyib-gülən, xoşsöhbət. Dialektlərdə ivhallı, ifallı şəklində də işlənir
Parçalanmaq, ovulmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ulu olmaq, böyümək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ulu, böyük. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Böyük, çox böyük, ən böyük. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Atalar deyiblər ki, ulu sözünə baxmayan ulaya-ulaya qalar
Bax: uluq.
Ulu, böyük. Dialektlərdə nov, navalça mənasında da işlənir. Bu sular uluq-uluq, Qızlar dolduru tuluq, Bilərziyin tapana Nə verirsən muştuluq?
El, oba, yurd. Kərəməm, necoldu ulusum, elim, Yar, yar söyləməkdən lal oldu dilim. Xan Əslimdən ayrı büküldü belim, Qaldım namus ilə arın içində