DENDRARİ

Dendrari - yunan sözündən götürülüb "dendron" - "agac" deməkdir. Dendrari - bağ, park və ya elə bir ərazidirki, orada müxtəlif coğrafi zonalardan olan ağac və kolları açıq yerdə becərirlər. Dendraridə bitkiləri coğrafi, sistematik, ekoloji, dekorativ və başqa prinsiplər əsasında yerləşdirirlər. Dendrarilər böyük elmi, mədəni, maarifləndirici əhəmiyyətə malikdirlər. Burada alimlər bitkilərin seleksiyası, akklimatizasiyası, introduksiyası - bitkilərin əvvəl rast gəlmədiyi sahələrdə yayılmasına aid təcrübələr aparırlar. Alimlər uzun və zəhmətli işin nəticəsində ağac və kolların yeni yaxşılaşdırılmış formalarını yaradır və sonra uzun illər ərzində onların xassələrini yoxlayırlar. Burada müxtəlif iqlimlərdən olan bitkilərin xüsusiyyətlərini öyrənir, calaq edməklə ağac və kolların xassələrini yaxşılaıdırırlar. İctimai istirahət ücün ayrılmış dendrari ərazisi - dendropark adlanır. Dendraridə hər kəs müxtəlif bitkilərlə, onların biologiyası ilə tanış ola bilər, şəkil çəkib, fenoloji müşahidələr apara bilər. Dendroloji bağ və parklar meşə seleksionerləri üçün real məktəbdir.

Dendrologiya İnstitutu – Abşeron yarımadasında Mərdəkan qəsəbəsində yerləşən struktur. == Tarixi == Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Dendrologiya İnstitutunun yerləşdiyi ərazi 1895–1920-ci illərdə böyük xeyriyyəçi və neft milyonçusu olan Murtuza Muxtarovun şəxsi bağı olmuşdur. 1870 ci ildə Balaxanı-Zabrat kəndləri ətrafındakı mədənlərin birində fəhlə kimi işə başlayan M.Muxtarov öz bacarığı sayəsində sahibkara çevrilmiş və özünün şəxsi qazma kontorunu açmışdır (1890). O, 1895-ci ildə metal ştanqlarla zərbə qazma dəzgahını qurur və bu dəzgaha "Bakı qazma" sistemi adı verir. Sonradan bu dəzgaha dövlət patentidə alır. Murtuza Muxtarov taxta yonan dəzgah icad edir ki, hal-hazırda bu dəzgah Sankt-Peterburuq şəhərində "Dağ-mədən" İnstitutunda saxlanılır. O,Vladiqafqazda və Əmircan kəndində məscid (1910), Pirallahı yaxınlığında Mayak habelə məktəb binası inşa etdirmişdir. Murtuza xanımı Liza ilə Avropaya səyahət etdiyi dövrdə İtaliyanın Venesiya şəhərindəki binaların arxitekturasına valeh olmuş və onlara oxşar sarayı bu bağda bir il ərzində tikdirmişdir. (1911–1912). 1925-cı ildə bağ dövlət mülkiyyətinə keçmiş sonradan müxtəlif təşkilatların tərkibində olmuşdur.

Dendrologiya İnstitutu – Abşeron yarımadasında Mərdəkan qəsəbəsində yerləşən struktur. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Dendrologiya İnstitutunun yerləşdiyi ərazi 1895–1920-ci illərdə böyük xeyriyyəçi və neft milyonçusu olan Murtuza Muxtarovun şəxsi bağı olmuşdur. 1870 ci ildə Balaxanı-Zabrat kəndləri ətrafındakı mədənlərin birində fəhlə kimi işə başlayan M.Muxtarov öz bacarığı sayəsində sahibkara çevrilmiş və özünün şəxsi qazma kontorunu açmışdır (1890). O, 1895-ci ildə metal ştanqlarla zərbə qazma dəzgahını qurur və bu dəzgaha "Bakı qazma" sistemi adı verir. Sonradan bu dəzgaha dövlət patentidə alır. Murtuza Muxtarov taxta yonan dəzgah icad edir ki, hal-hazırda bu dəzgah Sankt-Peterburuq şəhərində "Dağ-mədən" İnstitutunda saxlanılır. O,Vladiqafqazda və Əmircan kəndində məscid (1910), Pirallahı yaxınlığında Mayak habelə məktəb binası inşa etdirmişdir. Murtuza xanımı Liza ilə Avropaya səyahət etdiyi dövrdə İtaliyanın Venesiya şəhərindəki binaların arxitekturasına valeh olmuş və onlara oxşar sarayı bu bağda bir il ərzində tikdirmişdir. (1911–1912). 1925-cı ildə bağ dövlət mülkiyyətinə keçmiş sonradan müxtəlif təşkilatların tərkibində olmuşdur.

Volqodonsk dendrarisi (Romanov dendrarisi) — Volqodonsk şəhərindən qərbdə yerləşən dendrari. Bu Donda yeganə çöl dendrarisi sayılır. 11 ha ərazini əhatə edir və 1966-cı ildə E. P. Serebs tərəfindən təşkil edilmişdir. Burada açıq və qapalı mühitdə 240 növ bitki yetişdirilir. Onlar əsasən Aralıq dənizi hövzəsi, Avropa-Sibir, Çin-Yaponiya və Şimali Amerika regionu üçün xas olan bitkilərdən təşkil olunmuşdur. Dendrari Cənub Federal Universitetinin elmi bazası rolunu oynayır. 1966-cı ildə hökumət 1950-ci il RSFSR əməkdar meşəbəyi olan, Romanovsk mexanikləşdirilmiş meşəçilik təsərrüfatının direktoru Emelyan Protasoviç Skrebsin verdiyi təklif əsasında 11 ha ərazidə dendrari salmağı qərara alır. İlbəil dendraridə yeni-yeni ağac və kol biktiləri əkilməyə başlanılır. Nəticədə müxtəlif iqlim zonalarından 240 növ bitki yetişdirilir. Bu parkı yaradanların qarşısında hədəf təkcə bu bitkiləri çöl şəraitinə uyğunlaşdırmaq olmamışdır.

Volqodonsk dendrarisi (Romanov dendrarisi) — Volqodonsk şəhərindən qərbdə yerləşən dendrari. Bu Donda yeganə çöl dendrarisi sayılır. 11 ha ərazini əhatə edir və 1966-cı ildə E. P. Serebs tərəfindən təşkil edilmişdir. Burada açıq və qapalı mühitdə 240 növ bitki yetişdirilir. Onlar əsasən Aralıq dənizi hövzəsi, Avropa-Sibir, Çin-Yaponiya və Şimali Amerika regionu üçün xas olan bitkilərdən təşkil olunmuşdur. Dendrari Cənub Federal Universitetinin elmi bazası rolunu oynayır. 1966-cı ildə hökumət 1950-ci il RSFSR əməkdar meşəbəyi olan, Romanovsk mexanikləşdirilmiş meşəçilik təsərrüfatının direktoru Emelyan Protasoviç Skrebsin verdiyi təklif əsasında 11 ha ərazidə dendrari salmağı qərara alır. İlbəil dendraridə yeni-yeni ağac və kol biktiləri əkilməyə başlanılır. Nəticədə müxtəlif iqlim zonalarından 240 növ bitki yetişdirilir. Bu parkı yaradanların qarşısında hədəf təkcə bu bitkiləri çöl şəraitinə uyğunlaşdırmaq olmamışdır.