tərcümə mətnində orijinalın üslubi xüsusiyyətlərinin proyeksiyası və gerçəkləşməsi. Üslubi istiqamətliliyin həyata keçirilməsi mətnarası invariantı
tərcüməçilik fəaliyyətinin modeli.
tərcümənin sistemli şəkildə öyrənilməsi ilə məşğul olan elmi fənn. Məntiqi - sintaktik, semantik aspektləri ilə bərabər, həm də praqmatik cəhət onun
əslində bu vasitəçi dil - əlaqəli problemidir. Bir tərəfdən, linqvistikada mübadilə dedikdə «ikinci sırada duran dil» başa düşülür, daha doğrusu,
onun predmeti dillərarası kommunikasiyanın leypsiq məktəbi tərcümə nəzəriyyəsinin terminlərdə «dil vasitəçiliyi»nin spesifik növü
ədəbi metakommunikasiyanın iştirakçısı, tərcümənin qəbuledən.
bu, orijinal və tərcümənin dil elementləri arasında arzu ediləcək dəyişikliklər baş vemədiyi situasiyadır ki, burada nə struktur, nə xətti, nə də fun
bir dildən digərinə tərcümə olunan mətn.
1. İki dildən istifadə ilə kommunikasiya şəraitində məlumatı obyektiv verə bilmək imkanı. 2. bax: həm də: tərcümə olunma - tərcümə olunmama problemi
1. Doğma dildə ideal ekvivalentin olmaması, yaxud orijinaldakı bu və ya digər sözə, yaxud anlayışa uyğunsuzluq
tərcümə prosesi nəticəsində alınan mətn.
1. Tərcümə nəzəriyyəsi, metodikası və texnikasının əsasında dayanan seçilmiş bilik və bacarıqların tərcüməçilik fəaliyyətinin onun şifahi və yaxud y
tərcümə prosesində ortaya çıxan tərcüməçinin fəaliyyəti, yaxud konkret əməliyyatlar.
1. Bir işarələr sistemindən digərinə keçid. 2. Orijinaldakı hər hansı ekvivalent vahidlərin əvəzinə tərcümə dilində ekvivalent vahidlərin ardıcıl ola
tərcümə aktını iki kommunikativ zəncirin (Müəllif→Mətn→Oxucu/Tərcüməçi→ Mətn→Tərcümə) asılılığı kimi nəzərdən keçirən konfrontasiyası kimi qəbul e
bəzən tərcüməçiyə mətni ixtisar imkanı verilir ki, oradan o, ikinci dərəcəli şeyləri kənara atıb, tərcümə olunan işin məzmununu daha müxtəsər şəkil
orijinalın təsiri altında və onun məzmunun və yaxud formasının komponentlərindən istifadə etməklə, lakin müəllif əsərinin ilkin mənbəsi göstərilməmək
bu, elə adresat, alıcı deməkdir.
diaxron aspektdə tərcümə prosesinin modernləşdirilməsi. Tərcümə tarixi ədəbi prosesin bir hissəsini təşkil edir
ədəbi tənqid tərəfindən tərcüməyə münasibətdə irəli sürülən dləyərləndirmə meyarlarının cəmi. Tərcümənin aksiologiyası - tərcümə mətninin aktual
tərcümənin realizə tipinə uyğun olaraq gerçəkləşməsi (elmi, bədii, publisist və s.). Operativlik və ikoniklik kimi ziddiyyətlər əsasında qurulan ilki
müvafiqliyin üçüncü kateqoriyasıdır ki, burada nitq vahidlərinin mənalarından asılı olan uyğunluğu tərcüməçinin özü yaradır
1. Tərcümənin şəraitindən asılı olmayaraq, mətnin janr xarakteristikasından, ünsiyyətə girən dillərdən asılı olmayaraq tərcümənin anlayış və kateqo
bu, tərcüməyə ekvivalentlik deməkdir.
bax, tərcüməçi proqramı.
tərcümə haqqında elmin əsas kateqoriyalarından biri. Tərcümə üsulu obyektin mövcud olan tərcümə fəaliyyə- tində bir dildən digərinə keçidin qanuna
ayrı-ayrı vahidlərin tərcüməsidir.
eyni orijinalın müxtəlif tərcümələri olan mətnlər (Tərcümənin təkrarlanması).
sinxron tərcümədə hər biri 2-5 saniyə olan qısa müddətli «kvantlarla» həyata keçirilən və parallel aparılan proses
1. Tərcümə olunma problemin - tərcümə probleminin ən köhnə nəzəriyyələrindən biridir. Bu problem tərcüməyə tələbat yaranan və onu formalaşdırmağa c
tərcümə dilində deyimlərin mənasının, məzmununun, onun sintaktik strukturunun və leksik tutumunun müəyyənləşdirilməsi prosesi
1. Bir dildən digərinə çevirən, tərcümə üzrə mütəxəssis. 2. Həm ilkin dildən alıcı rolunu da, həm də sonuncu dildən, yəni tərcümə dili rolunda çıx
yaddilli məlumatı (mətni) qəbul edən məlumatın (mətnin) digər dildə yenidən kodlaşdırılmasıdır.
sinxron tərcümədə parallel olaraq tərcüməçinin ilkin mətndə oriyentirləşməsi (istiqamətlənməsi) prosesi və tərcümə həllinin axtarılıb tapılması pro
tərcüməçinin orijinalın ideya - estetik xüsusiyyətlərinə münasibəti, orijinal müəllifinin və onun ədəbi aktivlik fəaliyyətinin dəyərlənirilməsi
hakim ədəbi baxışlar çərçivəsində yaranan orijinalın üslubi xüsusiyyətlərinə münasibətdir ki, bu, tərcüməçinin fərdi üslubi meyilləri ilə bağlıdı
tərcüməçinin dil və tematik ekvivalentlik səviyyəsindən qurtula bilməməsi və üslubi ekvivalentlik səviyyəsinə çıxması
tərcümə üçün mətn seçimi. Tərcüməçinin proqramı, adətən, mədəni-ictimai situasiya, mədəni-ictimai tələb və ədəbi səviyyədən ibarətdir
1. Xarici (ən azı iki) dillər üzrə mütəxəssis; ali məktəblərin tərcümə fakültəsini bitirmiş məzunlara verilən ixtisas; yeni dövlət standartı: «lin
tərcümə ilə bağlı bir neçə tərcüməçinin birliyi və ədəbi mətnlər toplusu. Adətən, tərcüməçi kollektivi iri həcmli ədəbi əsərlərin tərcüməsi zamanı
o, özündə dörd səviyyəni əks etdirir. Birinci səviyyəni mətninin ümumi strukturunda sözlərin ilkin mənasının başa düşülməsini və dərk edilməsini t
tərcümə fəaliyyəti zamanı bu və ya digər üslubi xüsusiyyətlərin həddən artıq yüksək qiymətləndirilməsi, yaxud qiymətlən-dirilməməsinin seçilməsini
1. Tərcümə prosesində mühüm amil olmaqla, dərk etmək reseptiv kompetensiyasını eyni zamanda qısa və dürüst ifadə etmənin daha məhsuldar kompetens
tərcüməçinin əlində olan orijinal haqqında informasiyanın cəmi. Buraya tərcüməçinin qəbuledici ədəbiyyata münasibəti; orijinalda təsvir olunmuş ger
tərcüməçi işinin (fəaliyyətinin) ardıcıllığı, yaxud digər qruplaşması.
tərcümə mətnini əldə etmək (hazırlamaq) məqsədilə orijinal mətn üzərində tərcüməçi tərəfindən aparılan əməliyyatların növü
ikinci, əlavə ədəbi yaradıcılıqdır ki, onun bilavasitə impuls verən artıq mövcud əsərdir. Bu yaradıcılıqdan əvvəl, yaxud onu müşayiət edən yaradıcılı
tərcüməçinin analitik əməliyyatı. Onun məqsədi - oricinalın öyrənilməsi və rasional dəyər meyarının aydınlaşdırılmasına, obyektiv dəyərləndirilməsinə
tənqidi məqalədə, «etiraf»da öz əksini tapa bilər və s. Tərcüməçinin poetikası tərcümənin müvafiq dövrdə olan nəzəri üstqurumu, yaxud da belə demə
təsvir vasitələri planında realizə olunan poetik idiolektdir ki, bu orijinaldan fərdi tərcüməçi kənarlaşmaları sisteminə ədəbi normanın qəbul edilməs