İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Ədəbi kommunikasiya

    ekspedient və persipientin ədəbi mətnin köməyi ilə kommunikativ əlaqəsi.

    Tam oxu »
  • Ədəbiyyatdaxili tərcümə

    bu, əsas etibarı ilə qədim ədəbiyyat kontekstində gedən tərcümədir. Ədəbiyyatdaxili tərcümə orijinal mətnin müxtəlif səviyyələrində baş verən əvəzl

    Tam oxu »
  • Əks tərcümə

    tərcümə olunmuş mətnin əvvəlki dilə eksperimental tərcüməsi.

    Tam oxu »
  • Əks transformasiya

    transformasiya modelində səthi strukturların nüvə (aparıcı) cümlələrlə əvəz olunması.

    Tam oxu »
  • Əksinə tezlik lüğəti

    1. Bu, sözlərin sonundan başlayaraq sözlərin əlifba sırasında düzülüşünü əks etdirən lüğətdir. Əksinə (tərsinə) lüğətlərdən adətən ədəbiyyatşü

    Tam oxu »
  • Əksinə (tərsinə) lüğət

    materialın əlifba, lakin sözlərin əvvəlinə yox, onların sonuna görə, daha doğrusu, sağdan sola ardıcıllığını qorunub saxlayan lüğət

    Tam oxu »
  • Əl nitqi

    kinetik nitq.

    Tam oxu »
  • Əl tərcüməsi

    bax. Ənənəvi tərcümə.

    Tam oxu »
  • Əlaqəli informasiya

    sistemin təşkililiyinin sıralanmasını xarakterizə tam obyektiv olaraq mövcuddur. Onun təhlili və hiss olunub görülməsi üçün adi təbii-elmi aspektdə

    Tam oxu »
  • Əlamət

    1. Hər hansı bir şeyin əlamətini müəyyən etmək üçün işarə, göstərici. 2. Predmetin, prosesin və digər əlamətlərin keyfiyyətini, kəmiyyətini və dərə

    Tam oxu »
  • Əlavələrin əsas məqsədi

    sənəd tam şəkildə oxunmazsa, onun düzgün başa düşülməsi də çətinlik yarada biləcəyini diqqət mərkəzinə çəkmək lazımdır

    Tam oxu »
  • Əməliyyat

    hərəkətin, yaxud onun komponentinin konkret fəaliyyət şəraitinə uyğun üsulla yerinə yetirilməsi.

    Tam oxu »
  • Ərazi dialekti

    bu, konkret ərazinin dialekti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Ərazi lüğəti

    bu, elə dialekt lüğəti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Əsas (kök)

    sözün formayaradıcı şəkilçisini götürərkən və bu sözün leksik mənası ilə bağlanan söz formasının hissəsi

    Tam oxu »
  • Əsas məna

    müxtəlif şəkildə realizə olunan dil vahidinin invariant mənası.

    Tam oxu »
  • Əsaslar lüğəti

    əsas və sonluqdan ibarət maşın lüğəti siyahısı. Hər bir əsasa və hər bir sonluğa onların morfoloji sinfinə və leksik-qrammatik informasiyasına kod ve

    Tam oxu »
  • Əsil ehtimalların əsil bölüşdürücüsü modeli

    bu, elə tezliklər lüğəti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Əsil (orijinal)

    1. Tərcümə yox, orijinal mətn. 2. Tərcümədə ilkin mətn. 3. Əsil şey, kopiya yox, orijinal. 4. İlkin mətn, yaxud sənəd (məqalə, kitab, əlyazma və s

    Tam oxu »
  • Əvəzetmə

    orijinalın və tərcümənin mümkün semantikstruktur parallelizminə əsaslanan tərcümə üsulu.

    Tam oxu »
  • Fasiləsiz ardıcıl tərcümə

    dinlənildikdən, daha doğrusu, natiqin nitqi qurtardıqdan, radioməlumata qulaq asıldıqdan, həmsöhbətin dediyi (danışdığı) tam sona çatdırıldıqdan və s

    Tam oxu »
  • Fasiləsiz seçim

    bu, elə seçimdir ki, o zaman nəinki tezliklərin özü, həm də dil elementlərinin fəaliyyəti və bu şəraitin fəaliyyət prosesinə təsiri nəzərə alınır; o,

    Tam oxu »
  • Felyeton tipli məqalələrin tərcüməsi

    burada ən mühümü fikri verə bilməkdir, onun tərtibatının spesifik xüsusiyyətlərini vermək o qədər də vacib deyil

    Tam oxu »
  • Fəaliyyət obyekti

    hərəkətin (fəaliyyətin) hansı predmetin, əşyanın üzərinə istiqamətlənməsi.

    Tam oxu »
  • Fəaliyyətin planlaşdırılması

    sinxron tərcümədə - burada nəticənin əldə olunması ilə bağlı tərcüməçi konkret proseduru müəyyənləşdirmir

    Tam oxu »
  • Fərdi yerdəyişmə

    üslubi zövq, tərcüməçinin subyektiv obrazlı hissi və idiolekti ilə motivləşmiş fərdi kənarlaşmalar sistemi

    Tam oxu »
  • Fərqləndirmə

    ümumi nitq axınından nitq vahidinin uzunmüddətli yaddaşda saxlanılanla etalonlarla və sonrakı identifikasiyası üçün fərqləndirilməsi

    Tam oxu »
  • Fiksasiya olunmamış semasioloji əlaqələr

    denotatın ardınca konkret dil işarəsini möhkəmləndirməyən semasioloji əlaqə; onlar dil işarəsinin birmənalı olmamasını, sinonimik sıra (cərgə) olduğun

    Tam oxu »
  • Filtrlər metodu

    ekvivalentlərin seçimi və ikidillik şəraitinin qarşıdurması zamanı istifadə olunur. İki filtr fərqləndirilir: seman27 tik-tezlik və semantik kompressi

    Tam oxu »
  • Fonem-fonem tərcümə

    ayrı-ayrı fonem səviyyəsində yerinə yetirilən tərcümə. Tərcümə vahidi kimi fonemin seçilməsi heç də tez-tez müşahidə olunmur

    Tam oxu »
  • Fonem səviyyəsində tərcümə

    bax: fonem-fonem tərcümə.

    Tam oxu »
  • Fonematik tərcümə

    mətnin, əsasən, fonematik səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Formal-işarə səviyyəsində əməliyyatlar

    denotatın identifikasiyası həyata keçirilmədən bir vəziyyətdən başqasına keçid zamanı vərdiş əsasında aparılan tərcümə əməliyyatı

    Tam oxu »
  • Formulyar rekviziti

    1. Permanent vahid olmaqla, sənədin öz daimi tərkibində olur. Onlar kommuniktiv funksiyanın daşıyıcısı, kommunikativ vahidin daşıyıcısı rolunda çıxış

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin tərcüməsi

    frazeologizmlərin tərcüməsi - 1) ekviavalentlərdən istifadə (mütləq və nisbi); 2) frazeoloji analoqlardan (variantlardan) istifadə; 3) kalka yolu il

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin təsviri tərcüməsi

    obrazlılıqdan imtina edərək ilkin dildəki frazeoloji vahidin sərbəst söz birləşmələrinin köməyi ilə verilməsi

    Tam oxu »
  • Frazeoloji tərcümə

    əsasən fraza səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Generativ qrammatika

    1. Müasir dilçiliyin elə bir istiqamətidir ki, burada linqvistik problem kimi dil strukturunun daxili qanunauyğunluqlarının açılması, öyrənilməsi olm

    Tam oxu »
  • Genişləndirilmiş deyim

    konkret dilin semantik-sintaktik modelinə uyğun şəkildə tam (qısaldılmış, elliptik deyil) qurulmuş model

    Tam oxu »
  • Genişlənmə

    1. Tərcümə praktikasında ona müvafiq olan semantik transformasiya. 2. Sayda, həcmdə və məzmunda artma, dəyişmə

    Tam oxu »
  • Gerçəklik situasiyası

    real gerçəkliklə uyğunlaşan və subyekt tərəfindən onun fərdi və ictimai təcrübəsi və biliklərin yığılması (zənginləşdirilməsi) kimi dərk olunan nitq

    Tam oxu »
  • Gizli əlaqə

    protomətnin olduğunu bəyan etmədən metamətn yaradılması, üslubi cəhətdən o mətnin idiodəyişkənliyinin artması ilə səciyyələnir

    Tam oxu »
  • Gizli tərcümə

    bu, orijinal mətnin müvafiq seqmentlərinin elə transformasiyasıdır ki, orada ekspediyent açılmır. Burada tərcümənin tam realizasiyası getmir, əksinə

    Tam oxu »
  • Göndərən

    məlumat göndərən kommunikativ akt iştirakçısı; yazılı tərcümə üçün tətbiq edilən məlumatı göndərən-ilkin mətn müəllifi

    Tam oxu »
  • Heca kompressiyası

    bu, məlumatın heca həcminin ixtisar olunması, yaxud tərcümə dilində məlumatdakı hecanın sayının orijinal dilindəki məlumata nisbətən ixtisar olunması

    Tam oxu »
  • Həddən artıq tərcümə ölçüsü

    bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcümə xüsusiyyətləri

    hərbi materiallara sözün geniş mənasında tərcüməçi-referent, hərbi-bədii materialları, «hərbi-publisistik materialları» və «hərbi-siyasi materiallar

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcüməsinin üslubi xüsusiyyətləri

    tərcümənin adekvatlığının əldə olunması üçün ən mühüm problem əslin üslubunu vermək məsələsidir

    Tam oxu »
  • Hərfi tərcümə

    transparant tərcümə, kalkalaşma, tərcümə mətninin dil və tematik səviyyədə xətti əvəzlənməsidir ki, burada orijinal və qəbuledən mətndə onların obra

    Tam oxu »
  • Hipermətn

    ənənəvi yazı mətnindən fərqlənir. Bu anlayış kompüterlərin işi ilə əlaqədar yaranmışdır. Hipermətnin tərifi saytda (“Elektron labirint”) yerləşdirili

    Tam oxu »