İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti

  • Əks tərcümə

    tərcümə olunmuş mətnin əvvəlki dilə eksperimental tərcüməsi.

    Tam oxu »
  • Əks transformasiya

    transformasiya modelində səthi strukturların nüvə (aparıcı) cümlələrlə əvəz olunması.

    Tam oxu »
  • Əksinə tezlik lüğəti

    1. Bu, sözlərin sonundan başlayaraq sözlərin əlifba sırasında düzülüşünü əks etdirən lüğətdir. Əksinə (tərsinə) lüğətlərdən adətən ədəbiyyatşü

    Tam oxu »
  • Əksinə (tərsinə) lüğət

    materialın əlifba, lakin sözlərin əvvəlinə yox, onların sonuna görə, daha doğrusu, sağdan sola ardıcıllığını qorunub saxlayan lüğət

    Tam oxu »
  • Əl nitqi

    kinetik nitq.

    Tam oxu »
  • Əl tərcüməsi

    bax. Ənənəvi tərcümə.

    Tam oxu »
  • Əlaqəli informasiya

    sistemin təşkililiyinin sıralanmasını xarakterizə tam obyektiv olaraq mövcuddur. Onun təhlili və hiss olunub görülməsi üçün adi təbii-elmi aspektdə

    Tam oxu »
  • Əlamət

    1. Hər hansı bir şeyin əlamətini müəyyən etmək üçün işarə, göstərici. 2. Predmetin, prosesin və digər əlamətlərin keyfiyyətini, kəmiyyətini və dərə

    Tam oxu »
  • Əlavələrin əsas məqsədi

    sənəd tam şəkildə oxunmazsa, onun düzgün başa düşülməsi də çətinlik yarada biləcəyini diqqət mərkəzinə çəkmək lazımdır

    Tam oxu »
  • Əməliyyat

    hərəkətin, yaxud onun komponentinin konkret fəaliyyət şəraitinə uyğun üsulla yerinə yetirilməsi.

    Tam oxu »
  • Ərazi dialekti

    bu, konkret ərazinin dialekti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Ərazi lüğəti

    bu, elə dialekt lüğəti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Əsas (kök)

    sözün formayaradıcı şəkilçisini götürərkən və bu sözün leksik mənası ilə bağlanan söz formasının hissəsi

    Tam oxu »
  • Əsas məna

    müxtəlif şəkildə realizə olunan dil vahidinin invariant mənası.

    Tam oxu »
  • Əsaslar lüğəti

    əsas və sonluqdan ibarət maşın lüğəti siyahısı. Hər bir əsasa və hər bir sonluğa onların morfoloji sinfinə və leksik-qrammatik informasiyasına kod ve

    Tam oxu »
  • Əsil ehtimalların əsil bölüşdürücüsü modeli

    bu, elə tezliklər lüğəti deməkdir.

    Tam oxu »
  • Əsil (orijinal)

    1. Tərcümə yox, orijinal mətn. 2. Tərcümədə ilkin mətn. 3. Əsil şey, kopiya yox, orijinal. 4. İlkin mətn, yaxud sənəd (məqalə, kitab, əlyazma və s

    Tam oxu »
  • Əvəzetmə

    orijinalın və tərcümənin mümkün semantikstruktur parallelizminə əsaslanan tərcümə üsulu.

    Tam oxu »
  • Fasiləsiz ardıcıl tərcümə

    dinlənildikdən, daha doğrusu, natiqin nitqi qurtardıqdan, radioməlumata qulaq asıldıqdan, həmsöhbətin dediyi (danışdığı) tam sona çatdırıldıqdan və s

    Tam oxu »
  • Fasiləsiz seçim

    bu, elə seçimdir ki, o zaman nəinki tezliklərin özü, həm də dil elementlərinin fəaliyyəti və bu şəraitin fəaliyyət prosesinə təsiri nəzərə alınır; o,

    Tam oxu »
  • Felyeton tipli məqalələrin tərcüməsi

    burada ən mühümü fikri verə bilməkdir, onun tərtibatının spesifik xüsusiyyətlərini vermək o qədər də vacib deyil

    Tam oxu »
  • Fəaliyyət obyekti

    hərəkətin (fəaliyyətin) hansı predmetin, əşyanın üzərinə istiqamətlənməsi.

    Tam oxu »
  • Fəaliyyətin planlaşdırılması

    sinxron tərcümədə - burada nəticənin əldə olunması ilə bağlı tərcüməçi konkret proseduru müəyyənləşdirmir

    Tam oxu »
  • Fərdi yerdəyişmə

    üslubi zövq, tərcüməçinin subyektiv obrazlı hissi və idiolekti ilə motivləşmiş fərdi kənarlaşmalar sistemi

    Tam oxu »
  • Fərqləndirmə

    ümumi nitq axınından nitq vahidinin uzunmüddətli yaddaşda saxlanılanla etalonlarla və sonrakı identifikasiyası üçün fərqləndirilməsi

    Tam oxu »
  • Fiksasiya olunmamış semasioloji əlaqələr

    denotatın ardınca konkret dil işarəsini möhkəmləndirməyən semasioloji əlaqə; onlar dil işarəsinin birmənalı olmamasını, sinonimik sıra (cərgə) olduğun

    Tam oxu »
  • Filtrlər metodu

    ekvivalentlərin seçimi və ikidillik şəraitinin qarşıdurması zamanı istifadə olunur. İki filtr fərqləndirilir: seman27 tik-tezlik və semantik kompressi

    Tam oxu »
  • Fonem-fonem tərcümə

    ayrı-ayrı fonem səviyyəsində yerinə yetirilən tərcümə. Tərcümə vahidi kimi fonemin seçilməsi heç də tez-tez müşahidə olunmur

    Tam oxu »
  • Fonem səviyyəsində tərcümə

    bax: fonem-fonem tərcümə.

    Tam oxu »
  • Fonematik tərcümə

    mətnin, əsasən, fonematik səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Formal-işarə səviyyəsində əməliyyatlar

    denotatın identifikasiyası həyata keçirilmədən bir vəziyyətdən başqasına keçid zamanı vərdiş əsasında aparılan tərcümə əməliyyatı

    Tam oxu »
  • Formulyar rekviziti

    1. Permanent vahid olmaqla, sənədin öz daimi tərkibində olur. Onlar kommuniktiv funksiyanın daşıyıcısı, kommunikativ vahidin daşıyıcısı rolunda çıxış

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin tərcüməsi

    frazeologizmlərin tərcüməsi - 1) ekviavalentlərdən istifadə (mütləq və nisbi); 2) frazeoloji analoqlardan (variantlardan) istifadə; 3) kalka yolu il

    Tam oxu »
  • Frazeologizmlərin təsviri tərcüməsi

    obrazlılıqdan imtina edərək ilkin dildəki frazeoloji vahidin sərbəst söz birləşmələrinin köməyi ilə verilməsi

    Tam oxu »
  • Frazeoloji tərcümə

    əsasən fraza səviyyəsində realizə olunan tərcümə.

    Tam oxu »
  • Generativ qrammatika

    1. Müasir dilçiliyin elə bir istiqamətidir ki, burada linqvistik problem kimi dil strukturunun daxili qanunauyğunluqlarının açılması, öyrənilməsi olm

    Tam oxu »
  • Genişləndirilmiş deyim

    konkret dilin semantik-sintaktik modelinə uyğun şəkildə tam (qısaldılmış, elliptik deyil) qurulmuş model

    Tam oxu »
  • Genişlənmə

    1. Tərcümə praktikasında ona müvafiq olan semantik transformasiya. 2. Sayda, həcmdə və məzmunda artma, dəyişmə

    Tam oxu »
  • Gerçəklik situasiyası

    real gerçəkliklə uyğunlaşan və subyekt tərəfindən onun fərdi və ictimai təcrübəsi və biliklərin yığılması (zənginləşdirilməsi) kimi dərk olunan nitq

    Tam oxu »
  • Gizli əlaqə

    protomətnin olduğunu bəyan etmədən metamətn yaradılması, üslubi cəhətdən o mətnin idiodəyişkənliyinin artması ilə səciyyələnir

    Tam oxu »
  • Gizli tərcümə

    bu, orijinal mətnin müvafiq seqmentlərinin elə transformasiyasıdır ki, orada ekspediyent açılmır. Burada tərcümənin tam realizasiyası getmir, əksinə

    Tam oxu »
  • Göndərən

    məlumat göndərən kommunikativ akt iştirakçısı; yazılı tərcümə üçün tətbiq edilən məlumatı göndərən-ilkin mətn müəllifi

    Tam oxu »
  • Heca kompressiyası

    bu, məlumatın heca həcminin ixtisar olunması, yaxud tərcümə dilində məlumatdakı hecanın sayının orijinal dilindəki məlumata nisbətən ixtisar olunması

    Tam oxu »
  • Həddən artıq tərcümə ölçüsü

    bax, tərcümənin həddən artıq interpretasiyası.

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcümə xüsusiyyətləri

    hərbi materiallara sözün geniş mənasında tərcüməçi-referent, hərbi-bədii materialları, «hərbi-publisistik materialları» və «hərbi-siyasi materiallar

    Tam oxu »
  • Hərbi materialların tərcüməsinin üslubi xüsusiyyətləri

    tərcümənin adekvatlığının əldə olunması üçün ən mühüm problem əslin üslubunu vermək məsələsidir

    Tam oxu »
  • Hərfi tərcümə

    transparant tərcümə, kalkalaşma, tərcümə mətninin dil və tematik səviyyədə xətti əvəzlənməsidir ki, burada orijinal və qəbuledən mətndə onların obra

    Tam oxu »
  • Hipermətn

    ənənəvi yazı mətnindən fərqlənir. Bu anlayış kompüterlərin işi ilə əlaqədar yaranmışdır. Hipermətnin tərifi saytda (“Elektron labirint”) yerləşdirili

    Tam oxu »
  • Hipertekstuallıq

    Hipermətnin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin məcmusu, informasiyaya girmənin təşkili və strukturudur.

    Tam oxu »
  • Xarici (əcnəbi) sözlər lüğəti

    1. Əcnəbi dil mənşəli, az ya çox, xüsusi və onların izahını özündə əks etdirən lüğət. 2. Xarici dil mənşəli sözlərin siyahısını, onların izah və et

    Tam oxu »