1. Bərk qızdırılmaq, ya qızmaq nəticəsində buxarlanaraq pıqqıldamaq, paqqıldamaq, qələyan etmək, köpüklənmək (mayelər haqqında). Su qaynayır. Müxtəlif mayelər müxtəlif temperaturda qaynayır.
// İçində maye, xörək qaynayan qab haqqında. Qazan qaynayır. Çaydan qaynayır.
– Samovar elə şiddətlə qaynayır ki, guya bu saat hərəkət edəcək.
2. Şişib qabarmaq, turşuyub qabarmaq, qıcqırmaq. Üzüm şirəsi qaynamağa başladı.
3. məc. Yerdən şiddətlə çıxıb qabarmaq, fışqırmaq, köpüklənmək, axmaq. Çeşmə yerdən qaynayıb axır.
– Buradan mən görürəm çeşmələri qaynamada.
Ey oğlum, özün də bu qabaq tərəfdə, qaynayan bulaqdan sərin su içərsən.
4. məc. İntizamsız bir surətdə hərəkət edən saysız-hesabsız adam və ya heyvan, həşərat və s. kütləsi haqqında. Küçələr adamla qaynayır.
– Yenə mən keçirəm küçələrindən; Yenə qaynayırsan, qocaman şəhər.
5. məc. Bir şeyin çox güclü, şiddətli, coşqun təzahürünü ifadə edir.
Onun solğun yanaqlarında qəribə bir qızartı, gözlərində isə kəskin parıltı qaynayırdı.
Qoca əxinin sinəsi isə sanki tükənməz bir bulaqdı, o daima qaynayır…
6. məc. Daim hərəkətdə olmaq, bir an rahat olmamaq. Bu adamın bir dəqiqə rahatlığı yoxdur, daim qaynayır.
// məc. Dalğalanmaq, coşmaq, köpüklənmək, qabarmaq. Dəniz qaynayır.
◊ Qaynayıb-qarışmaq (qovuşmaq) – isinişmək, üns tutmaq, yaxınlaşmaq, dostlaşmaq. O, adamla qaynayıb-qarışan deyil.
– Mən bütün qanım və ruhumla qaynayıb sizə qarışmışam.
[Qəhrəman] nə qədər qayğı çəksə, texnikumun işi ilə qaynayıb-qovuşsa, yenə balaca Sabiri unuda bilmirdi.