Этимологический словарь азербайджанского языка

  • AMAC

    Türk mənşəlidir, fars dilində çox işlənilir, “nişan”, “məqsəd” deməkdir. 

    Полностью »
  • AMAN

    “Əmin-amanlıq” deyirik. Əman (aman) “təhlükəsiz” deməkdir. Ərəb mən­şə­lidir, əmanət sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • AMAN-ZAMAN

    “Aman istəməyin vaxtıdır (zamanıdır), köməyə ehtiyac var” demək­dir. Ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • AMAZONKA

    Albaniyanın (Qafqaz) şimalında igid qadınlar nəsli belə adlanıb. Sağ döşlərini dağlayırmışlar ki, yaxşı ox ata bilsinlər

    Полностью »
  • AMBIL

    Alınma sözdür, kotana qoşulmuş birinci boyun öküzə deyirlər. Mənşəyi qa­ran­lıqdır, hampa sözü ilə bağlı ola bilər

    Полностью »
  • AMETİST

    yun. ametystos – keflənməyən, ayıq; keçmişdə keflənməyə qarşı dərman hesab edilirmiş

    Полностью »
  • AMİL

    “Əməl edən”, “yerinə yetirən”, “təsir göstərən” deməkdir (ərəbcədir). 

    Полностью »
  • AMİN

    Mövcud ədəbiyyatda yunan mənşəli hesab olunur (mən də yazılarımın birində bu fikrin təsiri altına düşmüşəm)

    Полностью »
  • AMİZ

    Farsca “öyrədən” deməkdir, ibrət+amiz deyirik. 

    Полностью »
  • AMNİSTİYA

    Yunanca “bağışlama” deməkdir. Əfv (ərəbcədir) sözündən fərqi: birinci ümumi olur, ikinci məhdud (və adlar konkret göstərilir)

    Полностью »
  • AMPLİTUDA

    lat. amplitudo < amplus – əhəmiyyətli, geniş, böyük

    Полностью »
  • AN

    Ərəbcə “vaxt” deməkdir. 

    Полностью »
  • ANA

    Tuva dilində bu sözün yerinə iyə (qida verən) işlədilir. Görünür, ana sözü iyə sözünün dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • ANADOLU

    Yunan sözüdür. “Şərq”, “Günəş” deməkdir. 

    Полностью »
  • ANAEROBİOZ

    yun. an – inkar şəkilçisi + yun. aer – hava + yun. bios – həyat

    Полностью »
  • ANARI

    O əvəzliyi bir vaxt an şəklində işlədilib (klassik ədəbiyyatımızda ol forması da olub). Arı hissəsi isə yer sözünün şəkilçiləşməsindən başqa bir şey d

    Полностью »
  • ANATOMİYA

    Latın sözüdür, hərfi mənasi “kəsirəm”deməkdir. 

    Полностью »
  • ANAYOLU

    Oğlan (bəy) evindən qızın ailəsinə göndərilən hədiyyə el arasında anayolu adlanır. “Böyüklərin yolunu gözlə” deyirik

    Полностью »
  • ANBAR

    Fars sözüdür, “склад” mənasında işlədilir. Anbardar sözü də onunla bağ­lıdır. Anbar kəlməsi ənbaştən (doldurmaq) felinin qrammatik əsasıdır

    Полностью »
  • ANCAQ

    Bağlayıcılardan amma, lakin sözləri ərəbcədən alınmadır, ancaq öz sözümüzdür. Tarixən hərfi mənası “bu çağ” demək olub

    Полностью »
  • AND

    Sözün əsli qan kimi olub. Adamlar dost olmaq üçün bir-birinin barmaqlarından qan içiblər. Qəsəm isə and sözünün sinonimidir və ərəb mənşəlidir

    Полностью »
  • ANEMOMETR

    yun. anemos – külək + yun. metron – ölçürəm

    Полностью »
  • -ANƏ (-YANA)

    Farsca sözdüzəldici şəkilçidir: şairanə, adamyana. 

    Полностью »
  • ANİ

    Ərəbcə an “vaxt” deməkdir. Ani ondan düzələn sifətdir. 

    Полностью »
  • ANKET

    Latın sözüdür, “sorğu” anlamını əks etdirir. 

    Полностью »
  • ANKLAV

    lat. en – içəri + lat. clavis – açar

    Полностью »
  • ANQIRMAQ

    Ün (səs) kəlməsi ilə bağlı yaranıb, əsli ünğırmaq kimi olub (hayqırmaq qəlibi üzrə əmələ gəlib). (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ANLAQ

    Kök anmaq feilidir. Yaz-ı qəlibi üzrə ondan an-ı sözü əmələ gəlib, sonra an-ı-la feili törəyib, nəhayət, an-ı-la-q sözü meydana çıxıb

    Полностью »
  • ANLAMAQ

    Mənbələrdə anla sözü (понимать), ana feili (разуметь), anlaq ismi (разумный) mövcuddur. Deməli, sözün kökü an olub, -a şəkilçisi onu feilə (an-a) çevi

    Полностью »
  • ANOMALİYA

    yun. a – inkar şəkilçisi + yun. nomos – qanun

    Полностью »
  • ANORTİT

    yun. anorthos – çəp

    Полностью »
  • ANŞIRMAQ

    Bu, anma, anlamaq sözləri ilə kökdaşdır. Dialektlərdə “tanımaq” mə­nasında işlədilir. Sözün kökü andır və “şüur, bilmək” anlamlarını əks etdirən ad-fe

    Полностью »
  • ANTARKTİKA

    yun. anti – əks + yun. arktikos – şimal

    Полностью »
  • ANTEKLİZ

    yun. anti – əks + yun. klisis – əyilmə

    Полностью »
  • ANTİKLİNAL

    yun. anti – əks + yun. klino – əyilmə

    Полностью »
  • ANTİKLİNORİUM

    yun. anti – əks + yun. klino – əyilmə + yun. oros – dağ

    Полностью »
  • ANTİMONİT

    lat. antimonium – sürmə

    Полностью »
  • ANTİPASSATLAR

    yun. anti – əks + isp. viento de pasada – külək

    Полностью »
  • ANTİREKLAM

    yun. anti – əleyhinə + lat. ­rec­lamo – qışqırıram

    Полностью »
  • ANTİSİKLON

    yun. anti – əks + yun. kyklon – fırlanan

    Полностью »
  • ANTRASİT

    yun. anthrakitis – kömür növü

    Полностью »
  • ANTREFİLE

    fr. entree – giriş + fr. filet < fil – sap, ip

    Полностью »
  • ANTROPOGEN

    yun. anthropos – insan

    Полностью »
  • ANTROPOLOGİYA

    yun. anthropos – insan + yun. logos – elm, təlim

    Полностью »
  • ANTROPOSFER

    yun. anthropos – insan + yun. sphaira – kürə

    Полностью »
  • APARMAQ

    Almaq və barmaq (getmək) sözlərindən əmələ gəlib. Sonra konta­mi­na­siya (latınca “qarışmaq” deməkdir) yolu ilə albar kəlməsi apar formasına dü­şüb

    Полностью »
  • APARTEİD

    afr. apartheid – ayrı yaşamaq

    Полностью »
  • APATİT

    yun. apate – yanlışlıq; ilk vaxtlar başqa minerallardan fərqləndirmək çətin olduğu üçün belə adlandırılmışdır

    Полностью »
  • APATRİD

    yun. a – inkar şəkilçisi + lat. patris – vətən

    Полностью »
  • APELSİN

    Holland sözüdür, “Çin alması” deməkdir. Bizdə narınc, turunc,portağal və s. kimi də işlədilir. Portağal adı Portuqaliya ölkəsinin adı ilə bağlıdır (on

    Полностью »