Qarabağ xan sarayı: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 24: | Sətir 24: | ||
|mark=Locator Dot.gif |marksize=8 |position=bottom |width=300 |float=center |caption=}} |
|mark=Locator Dot.gif |marksize=8 |position=bottom |width=300 |float=center |caption=}} |
||
}} |
}} |
||
'''Qarabağ xan sarayı''' və ya '''Pənahəli xan sarayı''' - [[Şuşa]] şəhərinin [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu|tarixi mərkəzində]] yerləşən və [[Qarabağ xanlığı]]nın banisi [[Pənahəli xan]]ın iqamətgahı olmuş tarixi saraydır. Pənahəli xannın dövründə saray xanın iqamətgahı olmaqla yanaşı, həm də xan ailəsi ilə birlikdə bu sarayda yaşamışdır. Onun oğlu İbrahimxəlil xan ailəsi və əyanları ilə birlikdə Pənahəli xan sarayı yaxınlığında onunla eyni dövrdə inşa edilmiş İbrahimxəlil xan sarayında yaşamışdır. İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmməd Həsən ağa Şuşa yaylasının cənub-şərqində sıldırım qayanın üstündə ucaldılmış [[Məhəmmədhəsən ağa sarayı]]nda yaşamışdır. Bu saraylardan başqa Şuşada xan ailəsi üzvlərinə məxsus [[Xan qızı Natəvanın sarayı]] və [[Qaraböyük xanım sarayı]] da vardır. Qarabağ xan sarayı adı müxtəlif mənbələrdə bu sarayların hər birinə aid edilsə də, Qarabağ xanlarının əsas siyasi iqamətgahı ilk Qarabax xanı Pənahəli xanın saray-qəsri olmuşdur. |
'''Qarabağ xan sarayı''' və ya '''Pənahəli xan sarayı''' - [[Şuşa]] şəhərinin [[Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu|tarixi mərkəzində]] yerləşən və [[Qarabağ xanlığı]]nın banisi [[Pənahəli xan]]ın iqamətgahı olmuş tarixi saraydır. Pənahəli xannın dövründə saray xanın iqamətgahı olmaqla yanaşı, həm də xan ailəsi ilə birlikdə bu sarayda yaşamışdır. Onun oğlu İbrahimxəlil xan ailəsi və əyanları ilə birlikdə Pənahəli xan sarayı yaxınlığında onunla eyni dövrdə inşa edilmiş İbrahimxəlil xan sarayında yaşamışdır. İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmməd Həsən ağa Şuşa yaylasının cənub-şərqində sıldırım qayanın üstündə ucaldılmış [[Məhəmmədhəsən ağa sarayı]]nda yaşamışdır. Bu saraylardan başqa Şuşada xan ailəsi üzvlərinə məxsus [[Xan qızı Natəvanın sarayı]] və [[Qaraböyük xanım sarayı]] da vardır. [[Qarabağ xan sarayı (dəqiqləşdirmə)|Qarabağ xan sarayı]] adı müxtəlif mənbələrdə bu sarayların hər birinə aid edilsə də, Qarabağ xanlarının əsas siyasi iqamətgahı ilk Qarabax xanı Pənahəli xanın saray-qəsri olmuşdur. |
||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
[[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycanın]] feodal dövrü qala-şəhərləri üçün xan sarayının yerləşdiyi qəsrlər xarakterikdir. XVIII əsrin əvvəllərindən formalaşmağa başlayan kiçik feodal dövlətləri olan xanlıqların paytaxtı olan yeni şəhərlərin memarlıq-planlaşdırma baxımından dominantı olan bu qəsrlərdə hökmdar və onun ailəsinin yaşaması, təhlükəsizliyi və fəaliyyətini təmin etmək üçün saray kompleksi və digər köməkçi binalar yerləşirdi.<ref name="Авалов23">{{Harvnb|Авалов|1977|p=23}}</ref> XVI – XVIII əsrlərdə Azərbaycanda hökmdar qəsrləri İçəri qala, Bala qala və ya [[Ərk qalası|Ərk]] (məsələn [[Təbriz]]də olduğu kimi) adlandırılırdı.<ref>{{cite book |last=Саламзаде |first=А. В. |title=Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. |date=1964 |location=Баку |pages=96}}</ref> |
|||
Adətən feodal şəhərlərinin inşasına hökmdar qəsrinin inşasından başlanılırdı. Şuşa qalasının yerləşdiyi ərazi özünəməxsus strateji xüsusiyyətə malik olduğuna görə, qaladaxili qəsrlərin, o cümlədən Pənahəli xanın qəsrinin inşasına Şuşa qalasının inşası ilə eyni dövrdə başlanılmışdır.<ref name="Авалов23"/> Praktiki olaraq, təhlükəsizlik üçün Şuşa yaylasının yalnız şimalını qala divarları ilə möhkəmləndirmək kifayət edirdi. [[:ru:Зубов, Платон Александрович|P. Zubov]] yazır ki, ''“Şuşa sanki, möcüzə nəticəsində yaradılmışdı: [[Gəncə]] yolu tərəfdən onu hündür daş divarlar, dar mazğallar və uca qüllələr əhatə edir, qalanın daxilindəki kiçik dördbucaqlı qəsrlərdə isə Pənahəli xan və onun ailəsi məskunlaşıb.”'' <ref>{{cite book |last=Зубов |first=П. |title=Шесть писем о Грузии и Кавказе |date=1834 |pages=75}}</ref> |
|||
{{Azərbaycan sarayları}} |
{{Azərbaycan sarayları}} |
||
{{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} |
{{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} |
||
07:58, 20 iyul 2018 tarixindəki versiya
 | Bu səhifədə iş davam etməkdədir. Müdaxilə etməyə tələsməyin!
|
| Qarabağ xan sarayı | |
|---|---|
 | |
 | |
| 39°45′59″ şm. e. 46°45′05″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Yerləşir | Şuşa |
| Aidiyyatı | Qarabağ xanlığı |
| Tikilmə tarixi | XVIII-XIX |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
|
|
|
 Qarabağ xan sarayının planı |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qarabağ xan sarayı və ya Pənahəli xan sarayı - Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən və Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xanın iqamətgahı olmuş tarixi saraydır. Pənahəli xannın dövründə saray xanın iqamətgahı olmaqla yanaşı, həm də xan ailəsi ilə birlikdə bu sarayda yaşamışdır. Onun oğlu İbrahimxəlil xan ailəsi və əyanları ilə birlikdə Pənahəli xan sarayı yaxınlığında onunla eyni dövrdə inşa edilmiş İbrahimxəlil xan sarayında yaşamışdır. İbrahimxəlil xanın böyük oğlu Məhəmməd Həsən ağa Şuşa yaylasının cənub-şərqində sıldırım qayanın üstündə ucaldılmış Məhəmmədhəsən ağa sarayında yaşamışdır. Bu saraylardan başqa Şuşada xan ailəsi üzvlərinə məxsus Xan qızı Natəvanın sarayı və Qaraböyük xanım sarayı da vardır. Qarabağ xan sarayı adı müxtəlif mənbələrdə bu sarayların hər birinə aid edilsə də, Qarabağ xanlarının əsas siyasi iqamətgahı ilk Qarabax xanı Pənahəli xanın saray-qəsri olmuşdur.
Tarixi
Azərbaycanın feodal dövrü qala-şəhərləri üçün xan sarayının yerləşdiyi qəsrlər xarakterikdir. XVIII əsrin əvvəllərindən formalaşmağa başlayan kiçik feodal dövlətləri olan xanlıqların paytaxtı olan yeni şəhərlərin memarlıq-planlaşdırma baxımından dominantı olan bu qəsrlərdə hökmdar və onun ailəsinin yaşaması, təhlükəsizliyi və fəaliyyətini təmin etmək üçün saray kompleksi və digər köməkçi binalar yerləşirdi.[1] XVI – XVIII əsrlərdə Azərbaycanda hökmdar qəsrləri İçəri qala, Bala qala və ya Ərk (məsələn Təbrizdə olduğu kimi) adlandırılırdı.[2]
Adətən feodal şəhərlərinin inşasına hökmdar qəsrinin inşasından başlanılırdı. Şuşa qalasının yerləşdiyi ərazi özünəməxsus strateji xüsusiyyətə malik olduğuna görə, qaladaxili qəsrlərin, o cümlədən Pənahəli xanın qəsrinin inşasına Şuşa qalasının inşası ilə eyni dövrdə başlanılmışdır.[1] Praktiki olaraq, təhlükəsizlik üçün Şuşa yaylasının yalnız şimalını qala divarları ilə möhkəmləndirmək kifayət edirdi. P. Zubov yazır ki, “Şuşa sanki, möcüzə nəticəsində yaradılmışdı: Gəncə yolu tərəfdən onu hündür daş divarlar, dar mazğallar və uca qüllələr əhatə edir, qalanın daxilindəki kiçik dördbucaqlı qəsrlərdə isə Pənahəli xan və onun ailəsi məskunlaşıb.” [3]
- ↑ 1 2 Авалов, 1977. səh. 23
- ↑ Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964. 96.
- ↑ Зубов, П. Шесть писем о Грузии и Кавказе. 1834. 75.