Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi (Şuşa)

Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi — Azərbaycan bəstəkarı, musiqişünas-alim, publisist, dramaturq, pedaqoq və ictimai xadim, müasir Azərbaycan peşəkar musiqi sənətinin və milli operasının banisi Üzeyir Hacıbəyovun Şuşada yerləşən ev-muzeyi.[1]

Üzeyir Hacıbəylinin ev-muzeyi
Xəritə
39°44′56″ şm. e. 46°44′52″ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Şəhər Şuşa Şuşa
Yerləşir M.F.Axundov küçəsi, 19
Aidiyyatı Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Tikilmə tarixi XIX əsr
Üslubu Arran memarlıq məktəbi
Vəziyyəti dağıdılmış
UNESCO Ehtiyat Siyahısı
TipiMədəni
Kriteriyai,iv,v,vi
Təyin edilib2001
İstinad nöm.1574
DövlətAzərbaycan
RegionAvropa
İstinad nöm.351
Kateqoriyaimarət
ƏhəmiyyətiÖlkə əhəmiyyətli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Muzey 1959-cu ildən 1992-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir[2]. 1992-ci ildə Şuşa şəhəri Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edildikdən sonra muzey öz fəaliyyətini dayandırmış, eksponatları talanmış muzeyin binası isə dağıdılmışdır[3][4]. Muzeyin mövcud 1700 eksponatından yalnız 136-nı qorumaq mümkün olub[5].

2020-ci il noyabrın 7-də Şuşa azad edildikdən sonra muzeydə təmir bərpa işlərinə başlanılıb.[6]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Üzeyir Hacıbəyov 1948-ci il noyabrın 23-də dünyasını dəyişdikdən sonra Azərbaycan SSRİ Nazirlər Soveti onun adının əbədiləşdirilməsi haqqında 1949-cu il fevralın 16-ı tarixində qərar qəbul etmişdi. Qərarın 4-cü bəndində deyilirdi[7]:

" Azərbaycan SSRİ Mədəniyyət Nazirliyi yanında İncəsənət işləri şöbəsinə tapşırılsın ki, Bakı şəhəri, Ketsxoveli küçəsi ev 67 ünvanında və Şuşa şəhərində Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi yaradılsın. "

Ev XIX əsrdə Şuşada tikilib. Bu evdə 1959-cu ildən etibarən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının, Azərbaycan Tarixi Muzeyinin, Mədəniyyət Nazirliyinin və Musiqi Fondunun dəstəyi ilə Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi fəaliyyətə başlayıb. İlk vaxtlar bu muzey 4 otaqdan ibarət olub. Sonradan bəstəkarın 100 illik yubileyi ilə əlaqədar 1985-ci ildə muzey genişləndirilmiş, bir hissəsi ikimərtəbəli, digər hissəsi isə birmərtəbəli olaraq memorial evə çevrilmişdir. Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan təşkilatlardan, o cümlədən, Azərbaycan Tarixi Muzeyindən Üzeyir Hacıbəyova aid bir çox əşyalar muzeyə verilib. Burada Üzeyir bəyin gipsdən heykəli ucaldılıb[7]. 1978-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzeyi təmir edilib və həyətində bulaq komleksi istifadəyə verilib.Muzey 1983-cü ilədək iki, sonradan isə altı nəfərlik ştat vahidi ilə – direktor, fond müdiri, elmi işçi, bərpaçı rəssam, nəzarətçi, gözətçi ilə fəaliyyət göstərib.1985-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun 100 illik yubileyi UNESCO tərəfindən geniş qeyd olunmuş, dünyanın bir çox ölkəsindən gəlmiş qonaqlar Ü. Hacıbəyovun Şuşadakı ev-muzeyini ziyarət etmiş, burada böyük yubiley tədbirləri keçirilmişdir.[8][9] Muzey 1992-ci ilə kimi, Şuşanın Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğalına kimi fəaliyyət göstərib. Daha sonra muzey öz fəaliyyətini Üzeyir Hacıbəyovun Bakıdakı Ev Muzeyində davam etdirib.[1]

2020-ci il noyabrın 7-də Şuşa azad edildikdən sonra 2021-ci ildə Üzeyir Hacıbəyovun ev muzeyinin bərpası ilə bağlı layihə təsdiq edilib[10]. Hazırda burada təmir bərpa işləri aparılır.[6]

Muzeyin eksponatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Muzeyin birinci otağında Üzeyir Hacıbəyovun həyatının ilk illərinə aid qiymətli materaillar – tələbəlik illərinə aid eksponatlar, habelə 1920-ci ilədək qohum və ailə üzvlərinin foto şəkilləri sərgilənib. Muzeyin ekpozisiyasında bəstəkarın ilk yaradıcılığına aid zəngin əşyalar – ilk əsərlərinin əlyazmaları qoyulub. İkinci, üçüncü və dördüncü otaqda bəstəkarın sovet dövrünə aid olan fəaliyyətini əhatə edən ekponatalar sərgilənib. İkinci otaqda həmçinin bəstəkarın heykəli də qoyulmuşdu.

Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalınadək muzeyin 1700-ə yaxın eksponatı olub. İşğal zamanı isə Üzeyir Hacıbəyova aid edilən yalnız 136 şəxsi əşya hazırda Bakıda fəaliyyət göstərən ev muzeyinə gətirilib. Min altı yüzə yaxın eksponat isə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən məhv edilib.[1]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Foto qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Erməni işğalında dağıdılmış ev muzeyi:

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Üzeyir Hacıbəyovun Şuşadakı ev muzeyi". 1905.az. 2020-10-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  2. ↑ Dr. Mehmood Ul Hassan Khan. "Shusha: The cultural capital of Azerbaijan". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 10.05.2021. 12.05.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  3. ↑ "U.Hajibeyov's House-Museum in Shusha" (ingilis). uzeyir.musigi-dunya.az. 03.01.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  4. ↑ "House-Museum of Uzeyir Hajibeyov" (ingilis). armeniancrimes.com. 02.02.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  5. ↑ "Becoming familiar with the works to be performed in the house-museum of Uzeir Hajibeyli in Shusha city" (ingilis). mehriban-aliyeva.az. 29.08.2021. 02.02.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  6. ↑ 1 2 Mirmehdi Ağaoğlu. "Nazirlik: Üzeyir Hacıbəyovun Şuşadakı ev-muzeyinin bərpa olunacağı günə az qalıb" (az.). apa.az. 23.10.2020. 22.01.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.02.2022.
  7. ↑ 1 2 Həsənova, Təranə. "Ölməz bəstəkarın 40 yaşlı ev-muzeyi". Mədəniyyət . Bakı. 16 dekabr 2015. 12. Archived from the original on 2017-04-26. İstifadə tarixi: 2022-02-01.
  8. ↑ "Uzeyir Hajibeyli's House-Museum in Shusha" (ingilis). mct.gov.az. 23.11.2020. 27.01.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  9. ↑ Laman Ismayilova. "Uzeyir Hajibayli House Museum in Shusha" (ingilis). azernews.az. 03.09.2021. 08.01.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.
  10. ↑ Gunel Abbas. "Restoration project of Uzeyir Hajibayli's house museum in Shusha approved" (ingilis). Report İnformasiya Agentliyi. 20.09.2021. 21.09.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.02.2022.