YAĞMA

Bəsrənin yağmalanması — Abbasilərin Bəsrə şəhərinin Bəhreyn qərmətiləri tərəfindən 923-cü ilin avqustunda tutulması və talan edilməsi. Bu, qərməti basqınlarından birincisi idi ki, kulminasiya nöqtəsi 927–928-ci illərdə qərmətilərin İraqa yürüşü idi. == Zəmin == 890-cı illərdə ismaili missioneri Əbu Səid Cənnəbi Bəhreyndə müstəqil qərməti dövləti qurmuşdur. Əbu Səidin hakimiyyəti altında Bəhreyn qərmətiləri 900-cü illərdə Suriya və İraqda Abbasilər xilafətinə qarşı qərmətilərin qaldıqları üsyanlarda, eləcə də İfriqiyədə Fatimilər xilafətinin qurulmasında iştirak etməmişdilər. Onlar 912-ci ildə Bəsrə şəhərinə etdikləri basqın istisna olmaqla, Abbasilərlə sülhü qorumuş və Abbasi vəziri Əli ibn İsa ibn Cərrahdan pul və silah ianələri almışlar. 923-cü ilin yanvarında Əbu Səidin 16 yaşına çatmış kiçik oğlu Əbu Tahir Cənnəbi qərmətilərin başçılığına keçmişdir. Eyni zamanda Əli ibn İsa öz mövqeyini itirmiş və onun yerinə hərbi əməliyyatlara üstünlük verən daha döyüşkən rəqibi İbn Fərat gəlmişdir. Müasir tarixçilərə görə, iddialı olan Əbu Tahir, çox güman ki, bundan Abbasilərə hücum etmək üçün bəhanə kimi istifadə etmişdir. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Ахундова Н. Ч. Тюрки в системе государственного управления Арабского Халифата: VIII--сер. Х вв.

Şamaxının yağmalanması — 18 avqust 1721-ci ildə üsyankar sünni ləzgilərin tənəzzüldə olan Səfəvi dövlətinin Şirvan bəylərbəyliyinin paytaxtı Şamaxı şəhərinə (indiki Azərbaycan Respublikasında) hücumu. Səfəvilərin uğurlu əks-hücumu mərkəzi hökumət tərəfindən kritik bir anda dayandırılmış, nəticədə təhdid altında nəzarətsiz qalmış Şamaxı 15 min ləzgi qəbilə üzvü tərəfindən tutulmuş, şəhərin şiə əhalisinə qarşı qırğın törədilmiş və şəhər özü talan edilmişdir. Şamaxıda rus tacirlərinin ölümü sonradan 1722–1723-cü illərdə Rusiya–Səfəvi müharibəsi üçün kazus belli kimi istifadə edilmiş, Səfəvilər dövləti ilə Rusiya arasında ticarət əlaqələrinin dayandırılmasına və Həştərxanın Volqa ticarət yolunun son nöqtəsinə çevrilməsinə səbəb olmuşdur. XVIII əsrin birinci onilliyində bir vaxtlar çiçəklənən Səfəvi dövləti ciddi tənəzzülə uğramışdı və onun ağalıq etdiyi ərazilərin bir çoxunda üsyanlar qalxırdı. Dövlətin başçısı Sultan Hüseyn zəif bir hakim idi və şəxsən baş mollasından daha humanist, çevik və dinc olmağa meyilli olsa da, mühüm dövlət qərarları ilə bağlı müşavirlərinin tövsiyələri ilə razılaşırdı. O, arabir ova çıxması istisna olmaqla, daim paytaxt İsfahan şəhərində və ya onun yaxınlığında yaşamağa üstünlük verərək "ən yaxın saray əyanlarından başqa" heç kəsə görünməmiş və "stasionar monarx" kimi hökm sürmüşdür. Ömrü boyu yalnız öz hərəminin divarlarını görən Sultan Hüseyn tez bir zamanda aparıcı üləmanın, ilk növbədə, Məhəmməd Baqir Məclisinin təsiri altında düşmüşdür. Sultan Hüseynin sələfi I Süleymanın (1666–1694-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) dövründə artıq mühüm siyasi güc əldə etmiş Məclisi Səfəvi dövlətində yaşayan sünni və sufi əhaliyə, eləcə də onun qeyri-müsəlman dini azlıqlarına, yəni xristianlar, yəhudilər və zərdüştilərə qarşı təqibləri şirnikləşdirmişdir. Əksəriyyəti ermənilərdən ibarət olan xristianlar digər qruplara nisbətən daha az repressiyaya uğrasalar da, onlara da zaman-zaman hücumlar edilmişdir. Tarixçi Rocer Seyvoriyə görə, Sultan Hüseyn xristianlara qarşı şəxsi səviyyədə düşmənçilik nümayiş etdirməsə də, onun üzərində böyük təsirə malik olan ruhanilər, xüsusən də Məclisi Sultan Hüseyni "ədalətsiz və dözümsüz fərmanlar" verməyə razı salmışlar.

Romanın yağmalanması — 846-cı ildə saratinlərin Roma şəhərinə hücum etməsi və onu yağmalaması. 820-ci illərdə orta əsr italyanları tərəfindən saratinlər kimi tanınan ərəblər Siciliyanı fəth etməyə başlamışdılar. 842-ci ildə ərəb qoşunları Ponsanı tutmağa çalışmışdılar, lakin Neapol və Qaetanın birləşmiş donanması tərəfindən məğlub edilmişdir. Buna baxmayaraq, həmin il ərəblər Siciliyada Messinanı ələ keçirmişdilər. Təxminən eyni vaxtda vətəndaş müharibəsində düşmən olan I Beneventolu Radelxiz və Salernolu Sikonulf Kampaniyada döyüşmək üçün saratin muzdlularını cəlb etmişdilər. Kampaniyadan ərəblərin böyük bir dəstəsi gəmi ilə Porto və Ostiaya getmiş, 846-cı ildə orada quruya enmişdilər. Roma milisləri Roma divarlarının təhlükəsizliyinin arxasına sürətlə geri çəkilərkən saratinlər ilə vurmuşdular. Saratin basqınçıları şəhərdə nəhəng xəzinələrin varlığından xəbərdar idilər. Müqəddəs Pyotr kimi bəzi böyük bazilikalar Avrelian divarlarından kənarda idi və beləliklə, onlar üçün asan hədəf olmuşdu. Onlar zəngin liturgiya qabları və yeni toplanmış relikviyadan ibarət daş-qaşlı relikvari ilə dolu idi.